Xóa chênh lệch địa bàn trong thu hút FDI

6 tháng đầu năm 2025, Hà Nội dẫn đẩu cả nước về thu hút vón FDI với tổng số vốn đăng ký gần 3,66 tỷ USD, tăng 2,8 lần so với năm trước. Ảnh: Đức Thanh

Địa bàn truyền thống chiếm ưu thế

Theo báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính), tính đến hết tháng 6/2025, tổng vốn FDI vào Việt Nam đạt hơn 21,51 tỷ USD, tăng 32,6% so với cùng kỳ, là mức cao nhất kể từ năm 2009. Tuy vậy, nhìn vào bức tranh FDI trong 6 tháng đầu năm có thể thấy, việc phân bổ đầu tư vẫn chưa đồng đều giữa các địa phương. Vốn FDI đổ dồn về một số nơi vẫn là tình trạng hiện hữu từ lâu.

Hiện nay, dòng vốn FDI vẫn tập trung chủ yếu ở một số địa bàn có lợi thế. 6 địa phương (trước sáp nhập) dẫn đầu như: Hà Nội, Bắc Ninh, TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Hà Nam, Bà Rịa - Vũng Tàu đã thu hút tới 62,4% tổng vốn FDI và chiếm trên 64,7% số sự án mới của cả nước trong 6 tháng đầu năm 2025. Trong đó, Hà Nội dẫn đầu với tổng vốn đầu tư đăng ký gần 3,66 tỷ USD, chiếm 17% tổng vốn đầu tư cả nước, gấp hơn 2,8 lần cùng kỳ. Bắc Ninh đứng thứ hai với gần 3,15 tỷ USD, chiếm 14,6% tổng vốn đầu tư đăng ký, tăng 7,1% so với cùng kỳ. TP. Hồ Chí Minh đứng thứ ba với tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 2,7 tỷ USD, chiếm 12,6% tổng vốn đầu tư cả nước, tăng 2,2 lần so với cùng kỳ…

Lý giải nguyên nhân này, ông Nguyễn Văn Toàn - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp FDI (VAFIE) cho biết, sở dĩ các tỉnh, thành phố trên chiếm ưu thế trong thu hút FDI là nhờ có cơ sở hạ tầng tốt, nguồn nhân lực ổn định, môi trường kinh doanh thông thoáng và chính quyền năng động trong công tác xúc tiến đầu tư… Ngược lại, nhiều địa phương khác (nhất là vùng sâu, vùng xa hoặc các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long) còn khó khăn về kết nối giao thông, chất lượng lao động và thủ tục hành chính, nên kém hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư công nghiệp. Đơn cử, với Đồng bằng sông Cửu Long, nhiều ý kiến của các nhà đầu tư nước ngoài chỉ ra rằng, hạn chế về hạ tầng (giao thông đường bộ, đường thủy chưa đáp ứng nhu cầu) chính là “nút thắt” chính cản trở thu hút FDI.

Đầu tư nâng cấp hạ tầng và kết nối liên vùng

Để khắc phục tình trạng “vốn FDI dồn về một số nơi” và mở rộng thu hút FDI ra các địa phương chưa phát triển, theo Phó Chủ tịch VAFIE, cải cách thể chế và nâng cao năng lực quản lý địa phương là yếu tố then chốt. Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ tháng 7/2025 là cơ hội để phân cấp rõ ràng, giảm thủ tục hành chính và tăng tính minh bạch. Các địa phương cần chủ động xây dựng chiến lược thu hút FDI riêng, gắn với quy hoạch phát triển vùng và ngành. Đồng thời, chính quyền trung ương cần có chính sách chiến lược tổng thể, trong đó tổng hợp lợi thế riêng biệt của từng địa phương, hạn chế sự cạnh tranh mà thay vào đó có thể bổ sung, hỗ trợ cho nhau.

Cùng với đó là phát triển hạ tầng đồng bộ và khu công nghiệp thế hệ mới. Theo Bộ Tài chính, nhiều khu công nghiệp hiện nay hoạt động kém hiệu quả hoặc chưa thu hút được nhà đầu tư thứ cấp. Do đó, cần tối ưu hóa quỹ đất, đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật và dịch vụ hỗ trợ, đặc biệt là logistics và năng lượng sạch, để đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư công nghệ cao.

Đồng quan điểm này, ông Phạm Quang Long, Giám đốc kinh doanh Công ty Allied Movers (Hoa Kỳ) tại Việt Nam cho rằng, cần đầu tư nâng cấp hạ tầng và kết nối liên vùng. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật (giao thông, điện, nước, viễn thông) và hạ tầng khu công nghiệp tại các địa phương kém phát triển cần được chú trọng đầu tư đồng bộ. Hiện những tỉnh có hạ tầng tốt đang thu hút phần lớn vốn FDI, do đó việc mở rộng cao tốc, cảng biển, sân bay, cải thiện logistics ở các vùng khác sẽ tạo điều kiện cho nhà đầu tư yên tâm triển khai dự án. Chính phủ cần ưu tiên nguồn lực (ngân sách và PPP) để đột phá hạ tầng tại những vùng còn “trắng” dự án, từ đó phân bổ lại dòng vốn đầu tư.

Song song với đó là việc cải thiện mạnh mẽ môi trường kinh doanh địa phương. Theo nhiều nhà đầu tư chia sẻ, nhiều thủ tục hành chính cấp tỉnh còn rườm rà, thiếu minh bạch khiến họ e ngại, nhất là ở những nơi thiếu kinh nghiệm tiếp nhận FDI. Do đó, chính quyền các tỉnh cần tiếp tục đơn giản hóa quy trình cấp phép, minh bạch hóa thông tin quy hoạch, đất đai và rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ. Việc áp dụng mô hình một cửa liên thông, chính quyền điện tử nên được đẩy mạnh tới cấp xã để nhà đầu tư cảm nhận được sự thuận tiện tương tự như ở các trung tâm kinh tế lớn. Bên cạnh đó, nâng cao tinh thần trách nhiệm và thái độ phục vụ của đội ngũ cán bộ địa phương cũng rất quan trọng. Điều này đòi hỏi sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo tỉnh và cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả công vụ rõ ràng.

Hoạt động xúc tiến đầu tư theo hướng “may đo” cho địa phương

Đứng từ góc nhìn của nhà đầu tư nước ngoài, ông Phạm Quang Long cũng cho rằng, yếu tố lao động và hệ sinh thái doanh nghiệp bản địa có vai trò quyết định trong thu hút FDI lâu dài. Nhiều địa phương chưa hút được dự án công nghệ cao do thiếu lao động có kỹ năng phù hợp cũng như chưa hình thành mạng lưới nhà cung cấp hỗ trợ cho nhà đầu tư. Do đó, cần đẩy mạnh đào tạo nghề, nâng cao chất lượng nhân lực tại chỗ thông qua việc gắn kết doanh nghiệp với các trường đại học, cao đẳng ở địa phương, đáp ứng đúng nhu cầu của nhà đầu tư.

Đồng thời, khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn FDI (thông qua các chương trình hợp tác, vườn ươm công nghiệp, trung tâm đổi mới sáng tạo vùng...). Nguồn nhân lực dồi dào và doanh nghiệp hỗ trợ sẵn có tại chỗ sẽ giúp các tỉnh kém phát triển “ghi điểm” trong mắt nhà đầu tư khi so sánh với các địa bàn truyền thống.

Bên cạnh đó, ông Long nhấn mạnh về các chính sách ưu đãi và xúc tiến đầu tư hướng vùng. Theo ông, Chính phủ có thể nghiên cứu cơ chế ưu đãi đặc thù cho các địa phương khó khăn nhằm tạo sức hút riêng. Ví dụ, ưu đãi thuế cao hơn, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, giảm tiền thuê đất, hoặc gói hỗ trợ đào tạo lao động cho dự án đầu tư tại các tỉnh vùng sâu. Các chính sách hỗ trợ cần linh hoạt, bền vững và phù hợp với tiềm năng của từng địa phương, đây cũng chính là định hướng mà các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đang kiến nghị. Đặc biệt, hoạt động xúc tiến đầu tư cần đổi mới theo hướng “may đo” cho địa phương. Theo đó, cần tăng cường quảng bá thế mạnh riêng (như nông nghiệp công nghệ cao ở Tây Nam Bộ, du lịch sinh thái ở Tây Nguyên…), tổ chức các chuyến thăm thực địa cho nhà đầu tư tiềm năng và kết nối với các đại sứ quán, các tổ chức phi chính phủ và phòng thương mại, tổ chức thương mại các nước để mở rộng kênh thu hút vốn.

“Khi điểm nghẽn hạ tầng được tháo gỡ, nhân lực và thể chế được cải thiện, lại cộng thêm ưu đãi hợp lý, các địa phương mới nổi hoàn toàn có thể “bứt phá” thu hút FDI, giảm tải cho các trung tâm truyền thống và tạo phát triển cân bằng giữa các vùng” - ông Long nhận định./.

Thảo