Xóa mù chữ bằng video và kết nối cộng đồng

Tổ biên soạn chương trình “Bình dân học vụ” thực hiện hơn 100 video bài giảng hỗ trợ cho các lớp xóa mù chữ.

Từ bài giảng dài 5 phút đến sự tham gia của học sinh phổ thông, mô hình xóa mù chữ bằng video đang len lỏi đến từng nếp nhà, rẫy mì, nương lúa…

Học chữ từ video

Không dừng lại ở xóa mù chữ theo cách truyền thống, ngành Giáo dục Quảng Ngãi đang từng bước xây dựng hệ sinh thái học tập linh hoạt, mở rộng đến từng thôn bản. Từ hơn 100 bài giảng số đến sự tham gia của học sinh phổ thông, các lớp học chữ hiện diện theo cách rất mới - dễ tiếp cận, sinh động và gắn liền với cuộc sống của người dân tộc thiểu số.

“Chúng tôi gọi đó là những bài học của tình nguyện, trách nhiệm và cả yêu thương”, bà Huỳnh Thị Thu Vân - Trưởng phòng Giáo dục Mầm non và Tiểu học, Sở GD&ĐT Quảng Ngãi, chia sẻ khi nói về nỗ lực xóa mù chữ bằng hình thức học tập qua video và kết nối cộng đồng trong giai đoạn mới.

Là thành viên của Tổ biên soạn chương trình “Bình dân học vụ” bằng hình thức số hóa, bà Vân cùng cộng sự đã thực hiện hàng trăm video bài giảng giúp người dân chưa biết chữ hoặc bị tái mù có thể học lại một cách dễ dàng, sinh động. Mỗi bài học khoảng 5 phút, có hình ảnh, âm thanh minh họa, bám sát chương trình xóa mù chữ theo từng lớp học, giúp học viên dễ tiếp cận, dễ nhớ và vận dụng.

“Chúng tôi nghĩ tới tình huống bà con có thể vừa lên rẫy vừa xem bài học trên điện thoại; học sinh, tình nguyện viên Mùa Hè xanh có thể hỗ trợ người thân, hàng xóm học chữ. Trên lớp, thầy, cô giáo cũng đỡ vất vả ôn bài cho học viên, bởi bất cứ ở đâu cũng có thể học và dạy”, bà Vân cho hay.

Dù tiện lợi, nhưng theo bà Vân, các video không thể thay thế hoàn toàn dạy học trực tiếp. Những tiết học trên lớp với giáo viên vẫn là yếu tố cốt lõi. Các video chỉ đóng vai trò hỗ trợ, bổ sung sau giờ học chính, giúp học viên có thêm công cụ ôn tập tại nhà.

Kênh “Bình dân học vụ” với các video khoảng 5 phút, có hình ảnh, âm thanh minh họa, bám sát chương trình xóa mù chữ theo từng lớp học.

Tổ biên soạn với hơn 10 thành viên, đang xây dựng lộ trình nội dung theo từng năm học, tương ứng các lớp xóa mù từ lớp 1 trở đi. Hơn 100 video được hoàn thiện và tiếp tục đăng tải. Song song với mục tiêu xóa mù chữ, nhóm còn xây dựng khoảng 40 bài giảng kỹ năng số cơ bản, từ cách đi đến Trung tâm hành chính công, gửi tiền qua ứng dụng, đến các kỹ năng đảm bảo an toàn số…

Theo bà Vân, khó khăn lớn nhất là khảo sát và phân loại trình độ của người học. Không ít bà con nói chuyện như học lớp 5 nhưng khi viết dừng ở trình độ lớp 1. Có người chỉ biết đọc nhưng không biết viết. Do đó, dạy học phải linh hoạt, cá thể hóa, không thể rập khuôn.

Từ thực tế đó, nhóm chủ trương không dừng lại ở việc “sản xuất video”, mà hướng đến triển khai thật sự. Nhưng quan trọng hơn cả cần sự phối hợp đồng bộ giữa ngành Giáo dục, chính quyền địa phương, tổ chức đoàn thể, thôn làng và đặc biệt lực lượng học sinh.

Vì vậy, sở GD&ĐT đang phối hợp với Tỉnh đoàn để vận động học sinh tham gia các chiến dịch hè, trong đó có dạy chữ cho bà con. Đó là cách để các em hiểu về vai trò, trách nhiệm của mình với cộng đồng. Khi trực tiếp giúp bà con biết chữ, các em sẽ thấy ý nghĩa của tri thức và thêm gắn bó với quê hương.

Người dân có thể ôn lại bài cũ thông qua video trước khi học nội dung mới ở lớp xóa mù chữ.

Tri thức len lỏi đến bản làng

Việc duy trì và mở rộng mô hình này không chỉ giúp người dân tiếp cận chữ viết, mà còn là cơ hội gắn kết giữa nhà trường, thầy cô, học sinh với cộng đồng. Không chỉ sản xuất video, nhóm mong muốn triển khai thật sự, có sự tham gia của chính quyền, thôn làng và đặc biệt học sinh THPT. Các em sẽ là cầu nối giúp lan tỏa tri thức, gắn bó nhà trường với cộng đồng.

Chu Thị Thu - học sinh lớp 11 Trường PTTH DTNT Kon Tum, cho biết, thông qua các bài giảng trên kênh “Bình dân học vụ”, em có thể hướng dẫn bà con trong làng biết đọc, viết và tính toán đơn giản. “Với lợi thế người Tày, em dùng tiếng mẹ đẻ để động viên, hướng dẫn, giúp bà con dễ hiểu hơn”, Thu nói.

Còn Lê Quang Dân - học sinh lớp 11 Toán, Trường THPT chuyên Nguyễn Tất Thành (Kon Tum, Quảng Ngãi), xúc động chia sẻ: “Biết đọc, viết tưởng như đơn giản, nhưng không phải ai cũng có điều kiện học hành và em thấy trân trọng hơn những gì mình đang có. Em mong có thể góp một phần nhỏ bé vào việc lan tỏa tri thức cho cộng đồng”.

Ở bản làng xa của xã Kon Plông (Quảng Ngãi), bà Y Déch đều đặn đến học chữ. “Tôi muốn biết mặt chữ để còn đọc giá, tính tiền khi đi bán lúa, bán mì. Không biết chữ, người ta nói gì cũng không hiểu”, bà cười với ánh mắt đầy quyết tâm.

Trong ánh chiều bảng lảng trên dốc núi, tiếng đọc ê a của bà Y Déch hòa trong tiếng gió rừng. Bà đang học bài mới, cách đánh vần tên của mình. Dẫu con chữ còn run rẩy, nét viết chưa đều, nhưng phía sau mỗi tiếng đánh vần là quyết tâm “phải biết chữ để sống chủ động hơn”.

Dung Nguyễn