'Xót xa vì 35 năm cả nước có 400 km đường cao tốc'

Sau phiên thảo luận tổ cách đây hai ngày, chiều 11-6, Quốc hội tiếp tục phiên thảo luận tại hội trường về đề xuất của Chính phủ chuyển 3/8 dự án thành phần đường bộ cao tốc Bắc-Nam từ hình thức đối tác công tư (PPP) sang đầu tư công.

Vì sao không thu hút được nhà đầu tư

Mở đầu bài phát biểu, đại biểu (ĐB) Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ), Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách, thống nhất chuyển đổi hình thức đầu tư ba dự án sang đầu tư công. Cụ thể, hai dự án cấp bách là đoạn Mai Sơn - quốc lộ 45, Phan Thiết - Dầu Giây và dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết không có nhà đầu tư.

ĐB Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) phát biểu tại phiên thảo luận. Ảnh: QH

Tuy nhiên, nhìn lại từ năm 2016 đến nay, ĐB Hoàng Quang Hàm cho rằng không có dự án BOT giao thông nào triển khai được. Nếu cách đây gần ba năm, chúng ta muốn đầu tư toàn bộ dự án bằng ngân sách thì cũng chỉ cần thêm 22.000 tỉ đồng và đến giờ cơ bản cũng gần xong dự án…

“Nên việc chuyển đổi hình thức đầu tư là bất đắc dĩ, không nên tạo thành tiền lệ và nếp nghĩ khó khăn là dùng ngân sách, chỉ dùng ngân sách thì mới bảo đảm khả năng thành công” - ông Hàm nói.

Đồng thời, ông Hàm yêu cầu chấn chỉnh khâu dự báo, nghiêm túc đánh giá lại thực trạng và đưa ra giải pháp thu hút vốn đầu tư của xã hội, triển khai các dự án đầu tư theo hình thức PPP.

“Ngoài ra, báo cáo của Chính phủ chưa đánh giá tác động nợ công, trần nợ, khả năng trả nợ, số tiền phải trả trên tổng thu, trong khả năng trả nợ không có thặng dư ngân sách. Tuy nhiên, vấn đề này chưa quan trọng bằng khả năng vay, nợ công của Chính phủ cho biết đến năm 2021-2022 khoản phải trừ rất lớn, phải đi vay tiếp. Vấn đề ở đây phải đánh giá thêm khả năng vay thêm nợ công, giá phải trả như thế nào…” - ĐB Hàm phân tích.

Đồng tình với việc chuyển đổi, song ĐB Tạ Văn Hạ (Bạc Liêu) đề nghị rà soát lại chính sách PPP để trả lời câu hỏi vì sao không thu hút được các nhà đầu tư làm BOT giao thông. Tại sao nhà đầu tư trong nước thờ ơ, còn doanh nghiệp nước ngoài lại bị loại? Phải chăng do cơ chế chính sách, chưa có hành lang pháp lý đồng bộ.

“Chúng ta phải rút kinh nghiệm. Chính sách không ổn định thì không nhà đầu tư nào dám đầu tư cả. Làm sao thu hút được nhiều nguồn lực không chỉ trong nước mà cả quốc tế” - ông Hạ kiến nghị.

“Tôi thấy thật xót xa”

Nhắc lại thông tin tỉnh Vân Nam, Quảng Tây (Trung Quốc) trung bình ba năm qua làm hơn 2.000 km đường cao tốc, trong khi Việt Nam sau 35 năm đổi mới mới chỉ có hơn 400 km, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các Vấn đề xã hội của Quốc hội Đặng Thuần Phong nói rằng “thật xót xa”.

“Dự án cao tốc Bắc - Nam là huyết mạch rất quan trọng, tạo ra giá trị kinh tế lớn, thế mà bây giờ chúng ta chưa làm được bao nhiêu”- ông Phong nói.

Về chuyển đổi ba dự án sang đầu tư công, ông Phong đặt câu hỏi, sau ba dự án trên thì các dự án còn lại tính sao? Nếu sau này 5/8 dự án đều không làm được PPP thì có tiếp tục chuyển sang đầu tư công không?

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các Vấn đề xã hội của Quốc hội Đặng Thuần Phong. Ảnh: QH

Đặc biệt, ông Phong bày tỏ sự băn khoăn khi tờ trình của Chính phủ nói rằng “chuyển sang đầu tư công thì tiến độ thực hiện dự án sẽ nhanh hơn”.

“Tôi nói thật, vốn tư nhân bỏ ta thì lúc nào cũng làm nhanh và tốt. Nay chúng ta bảo chuyển sang đầu tư công nhanh hơn khiến tôi rất băn khoăn” - ông Phong nói.

Một điều ông Đặng Thuần Phong băn khoăn nữa là ba dự án chuyển đổi sang đầu tư công đều được đánh giá tốt nhất trong việc thu hồi vốn, sinh lời so với các dự án còn lại. Thế mà nay lại chuyển sang đầu tư công là không đúng nguyên tắc “cái gì khó, tư nhân không làm thì Nhà nước mới làm”.

“Nay thấy dễ Nhà nước làm trước, khó thì để đó tính sau. Vậy điều này có đúng với chủ trương mà lâu nay chúng ta đưa ra không” - ông Phong đặt câu hỏi.

ĐỨC MINH - VIẾT LONG