Xử lý hàng giả, hàng nhái: Cuộc chiến chưa có hồi kết

Chiều 11/6, báo Thanh Niên đã tổ chức tọa đàm "Triệt tận gốc hàng giả, hàng kém chất lượng: Bảo vệ người dân và doanh nghiệp".

Nguy cơ rình rập mọi mặt đời sống

Tại tọa đàm "Triệt tận gốc hàng giả, hàng kém chất lượng: Bảo vệ người dân và doanh nghiệp", ông Lâm Hiếu Dũng, Phó tổng biên tập Báo Thanh Niên nhấn mạnh: "Chúng ta đang sống trong một thời kỳ đầy lo lắng khi chiến dịch truy quét hàng giả, lậu, kém chất lượng đi vào giai đoạn cuối, gây chấn động xã hội. Chúng ta và con cháu chúng ta có thể đã và sẽ tiếp tục dung nạp các hóa chất nguy hại từ thuốc giả, thực phẩm chức năng giả và thực phẩm bẩn. Tất cả những sản phẩm phục vụ cuộc sống hàng ngày, từ quần áo, xi măng, sắt thép đến đồ điện tử, đều có nguy cơ bị làm giả. Ngay cả những hàng xách tay tưởng chừng tin cậy cũng có thể là hàng giả. Điều đáng lo ngại hơn, người tiêu dùng có thể vô tình tiếp tay cho tội phạm mà không hay biết, khi tiêu thụ những sản phẩm giả".

Trong lĩnh vực y tế, hậu quả của hàng giả còn nghiêm trọng hơn nhiều. ThS - BSCKII Lê Hoàng Quân, Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa Gia Định cho biết, thuốc giả đang xâm nhập ngày càng sâu vào thị trường, với những phương thức làm giả ngày càng tinh vi. Các loại thuốc hay bị làm giả bao gồm thuốc kháng sinh, thuốc chống sốt rét, điều trị HIV/AIDS, ung thư, cũng như các loại thuốc giảm cân, chống rụng tóc và rối loạn cương.

Dẫn chứng một nghiên cứu tại Việt Nam từ năm 2003, ThS - BSCKII Lê Hoàng Quân cho biết, khoảng 38% mẫu artesunate, thuốc điều trị sốt rét không chứa hoạt chất. Tình trạng thuốc giả không chỉ phổ biến ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia trong khu vực. Đa số người tiêu dùng không thể phát hiện thuốc giả chỉ bằng mắt thường. Hệ quả của thuốc giả là vô cùng nghiêm trọng, không chỉ gây nguy hại cho sức khỏe (phản ứng phụ, thất bại trong điều trị, tăng kháng thuốc) mà còn khiến bệnh nhân tốn kém chi phí y tế, mất năng suất lao động và đặc biệt làm giảm niềm tin vào hệ thống y tế.

THs-BSCKII Lê Hoàng Quân, Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa Gia Định chia sẻ tại tọa đàm.

Trong lĩnh vực thương mại điện tử (TMĐT), ông Nguyễn Ngọc Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam cho biết: “Hàng giả không chỉ len lỏi mà đã cắm rễ sâu vào hệ thống, khiến nhiều sàn TMĐT bất lực. Chỉ với vài cú nhấp chuột, người tiêu dùng có thể dễ dàng mua được đồng hồ "Rolex", "Patek Philippe" với giá 20 - 30 triệu đồng, chỉ bằng 1/10 giá thật, nhưng thực tế đó lại là hàng nhái không rõ nguồn gốc từ Trung Quốc. Mặc dù cơ quan chức năng đã xử lý hơn 10.000 vụ việc liên quan đến hàng giả, nhưng đó chỉ là phần nổi của tảng băng. Nguyên nhân chính là nhiều người tiêu dùng vẫn dễ dãi, bị hấp dẫn bởi giá rẻ, các chương trình khuyến mãi bất thường hay quà tặng kèm, dẫn đến việc chấp nhận mua hàng giả, hàng nhái”.

Không chỉ ngành điện tử, các thương hiệu thời trang xa xỉ cũng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng. Ông Nguyễn Thuận Đạt, Giám đốc điều hành Công ty Thời trang và Mỹ phẩm Duy Anh, đơn vị phân phối hơn 138 thương hiệu quốc tế tại Việt Nam như Rolex, Cartier, Burberry cho biết: “Các mặt hàng này đang bị làm giả nghiêm trọng và công khai rao bán trên các sàn TMĐT và mạng xã hội với giá chỉ bằng 10 - 30% so với giá thật. Các doanh nghiệp thương hiệu và nhà phân phối chính hãng đang thất thu từ 15 - 20%, nhưng lại phải tốn hàng tỷ đồng mỗi năm để thuê luật sư, đào tạo nhân viên và truyền thông cảnh báo về hàng giả mang tên chính thương hiệu của mình”.

Không thể chống hàng giả bằng khẩu hiệu

Từ góc độ quản lý, bà Phạm Khánh Phong Lan, Đại biểu Quốc hội, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh cho biết, hiện nay lực lượng thực thi pháp luật còn rất mỏng. Cụ thể, tại Bình Dương, một địa bàn rộng lớn với nhiều khu công nghiệp, lực lượng thanh tra thực phẩm chỉ có 12 người, nhưng thực tế chỉ có 9 người, khiến việc quản lý khu vực này là một thách thức lớn.

Bà Lan cũng nhấn mạnh rằng, việc thanh tra chỉ là giải pháp phần ngọn, trong khi yếu tố quan trọng nhất vẫn là ý thức của người dân và trách nhiệm của doanh nghiệp. Nếu người tiêu dùng tiếp tục ham rẻ và nhà phân phối tiếp tay cho hành vi vi phạm, thì dù có kiểm tra bao nhiêu cũng sẽ không hiệu quả.

“Thực tế, chúng ta đang chống hàng gian, hàng giả chỉ bằng khẩu hiệu. Trong khi nhiều quốc gia áp dụng hình thức xử phạt nghiêm khắc, yêu cầu doanh nghiệp phải đền bù lớn khi vi phạm, thì ở Việt Nam, sau khi bị xử phạt, doanh nghiệp chỉ cần đóng cửa và mở công ty mới để tiếp tục sai phạm. Một giải pháp quan trọng là từ phía người tiêu dùng. Ví dụ, trong ngành thực phẩm, thực phẩm an toàn không thể có giá rẻ, vì vậy người tiêu dùng cần trở nên khó tính hơn khi chọn thực phẩm, cần hiểu rằng chi phí sản xuất an toàn luôn cao hơn các sản phẩm giá rẻ. Bên cạnh đó, người tiêu dùng cần trang bị kỹ năng nhận diện hàng giả, bảo vệ quyền lợi bản thân, thay vì mua thuốc theo tin đồn hay cảm tính, nên chọn các nhà thuốc uy tín và cơ sở chất lượng”, bà Phạm Khánh Phong Lan chia sẻ.

Các cơ quan chức năng kiểm tra hàng hóa không rõ nguồn gốc tại TP Hồ Chí Minh.

Ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP Hồ Chí Minh cho biết, trong cuộc chiến chống hàng giả, cơ quan chức năng không thể giải quyết triệt để nếu thiếu sự đồng lòng từ doanh nghiệp và người tiêu dùng. Ông Đạt khuyến cáo, người tiêu dùng khi mua hàng online cần kiểm tra kỹ sản phẩm trước khi thanh toán và yêu cầu hóa đơn, phiếu thu để làm căn cứ pháp lý nếu có tranh chấp. Một doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc sẽ không bao giờ giấu địa chỉ hay số liên lạc.

Theo các chuyên gia kinh tế, cuộc chiến chống hàng giả không thể chỉ trông chờ vào lực lượng chức năng mà cần một chiến lược toàn diện. Cần có sự phối hợp giữa các bộ ngành, doanh nghiệp và cộng đồng. Cuộc chiến này đòi hỏi thêm nhân lực, công nghệ và cơ chế kiểm soát nghiêm ngặt. Đặc biệt, người tiêu dùng cần trang bị các kỹ năng cơ bản khi mua hàng như phải tỉnh táo và dám từ chối hàng giả, hàng nhái, bất kể chúng có mác "giá rẻ" hấp dẫn đến đâu, để hàng giả không còn đất sống.

Bài, ảnh: Hoàng Tuyết/Báo Tin tức và Dân tộc