Xử lý phù nề, vết bầm do chấn thương phần mềm

Nếu người bệnh được xử lý ban đầu đúng cách, triệu chứng giảm tức thì sẽ giúp tổn thương nhanh hồi phục. Ngược lại, việc điều trị sai cách có thể khiến vết thương trầm trọng hơn, gây nhiễm trùng, ảnh hưởng đến chức năng của khớp, khó khăn trong điều trị và vận động, sinh hoạt của người bệnh.

Sơ cứu ban đầu rất quan trọng

Mỗi ngày, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM tiếp nhận từ 20-30 ca nhập viện điều trị do bị chấn thương. Trong trường hợp nhẹ, người bệnh được bác sĩ chỉ định điều trị nội khoa và hướng dẫn chăm sóc vết thương tại nhà. Tuy nhiên ở những trường hợp nặng, người bệnh cần phải nhập viện theo dõi, có trường hợp được bác sĩ chỉ định phẫu thuật.

PGS.TS.BS Bùi Hồng Thiên Khanh. Trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện ĐH Y Dược TPHCM

Điển hình, Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM từng tiếp nhận điều trị cho anh N.M.K. (42 tuổi, ngụ tại TPHCM). Anh K. được chuyển đến bệnh viện trong tình trạng nhiễm trùng phần mềm, hoại tử một phần da chân phải. Trước đó, anh K. bị tai nạn giao thông, chân phải bị rách một đường dài, chảy máu nhiều, được đưa vào sơ cứu tại trạm y tế địa phương. Do không được khử trùng triệt để trước khi khâu vết thương, cùng việc tự ý sử dụng dầu nóng để giảm đau, chân của anh K. bị sưng to, nhiễm trùng dẫn đến hoại tử nên phải tiến hành phẫu thuật cắt lọc và ghép da để điều trị vết thương. Sau phẫu thuật, anh K. phục hồi tốt, được hướng dẫn cách thay băng, chăm sóc vết thương tại nhà và tái khám đúng lịch.

Cần lưu ý , khi bị chấn thương, các tổ chức tế bào vỡ ra, sự liên kết giữa các mô bị phá vỡ. Lúc này, phản ứng viêm diễn ra giúp cô lập, xử lý và tái tạo sự sống tại khu vực tổn thương. Tuy nhiên, khi phản ứng viêm xảy ra quá mức sẽ gây nhiều biến loạn cho cơ thể, tình trạng sưng, phù nề nhiều hơn, đáp ứng viêm bất thường, phải can thiệp giảm viêm để tránh ảnh hưởng vận động phục hồi sau này. Phản ứng viêm diễn ra quá mức cũng sẽ gây ra hiện tượng đau nhức dữ dội. Do đó, việc sơ cứu ban đầu cũng như xử lý phản ứng viêm rất quan trọng, ảnh hưởng lớn đến quá trình phục hồi sau chấn thương của người bệnh.

Ngay sau khi bị chấn thương, người bệnh cần cố định vết thương, nghỉ ngơi, ngưng vận động để giảm tổn thương mô. Có thể sử dụng túi chườm lạnh để giảm sưng đau, giúp vết thương không lan rộng. Nên băng ép đúng cách và gối cao bộ phận cơ thể bị thương để giảm phù nề. Trong khoảng 1 - 3 ngày, nếu tình trạng không được cải thiện, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Không tự ý dùng thuốc

Trong thực tế khi bị chấn thương phần mềm, người dân thường có thói quen tự ý sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm để điều trị các chấn thương phần mềm. Điều này là không nên vì bên cạnh công dụng giảm đau, một số thuốc có thể gây ra tác dụng phụ không tốt cho sức khỏe. Vì vậy, khi bị chấn thương phần mềm sau theo dõi từ 1 -3 ngày như đã nói ở trên, nếu không đỡ người bệnh nên đến thăm khám tại các cơ sở y tế, việc sử dụng thuốc cần có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, tránh việc sử dụng không đúng cách không mang lại hiệu quả còn gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người sử dụng, nhất là với những người có nhiều bệnh nền.

Với việc sử dụng túi chườm, người bệnh cũng thường xuyên mắc sai lầm khi chọn phương pháp chườm nóng hay chườm lạnh. Cần lưu ý, trong 3 - 5 ngày đầu, khi vết thương đang ở giai đoạn cầm máu, nên chườm lạnh để mạch máu co lại, cô lập vùng chấn thương và giảm sưng. Sau khi chuyển sang giai đoạn sửa chữa, tái tạo mô thì mới tiến hành chườm nóng để làm giãn mạch, tăng cường dòng máu tới phục hồi vết thương.

Bên cạnh đó, người bệnh cần hết sức lưu ý khi sử dụng một số phương pháp dân gian để trị chấn thương phần mềm hay được truyền tai nhau như dùng mật gấu, dầu nóng… Những biện pháp này không có tác dụng giảm sưng mà còn có thể gây phỏng da, khiến vết thương sưng, phù nề nhiều hơn, dễ khiến chấn thương trở nên trầm trọng hơn, việc điều trị sau này cũng phức tạp hơn.

PGS.TS.BS Bùi Hồng Thiên Khanh, Trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện ĐH Y Dược TPHCM