Xử lý rác thải tại nguồn

Trên tuyến đường liên bản Noong Pết, xã Thanh Nưa, những đống rác lớn nằm sát mép đường là nỗi ám ảnh quen thuộc với người dân thường xuyên qua lại khu vực này. Rác sinh hoạt bỏ lẫn với túi nilon, bao bì nhựa, phế phẩm sinh hoạt, thậm chí cả rác khó phân hủy. Có thời điểm, người dân đốt rác ngay bên lề đường, khói đen bốc lên dày đặc, gây ô nhiễm môi trường.

Chị Trần Thị Lan, thôn Việt Thanh, xã Thanh Nưa chia sẻ: “Ngày nào tôi cũng đi qua đoạn đường này vài lượt để mua rau của bà con xã Thanh Hưng cũ mang ra chợ bán. Lần nào đi qua tôi cũng cảm thấy rất khó chịu từ những đống rác lớn ven đường ”.

Người dân đốt rác thải bên lề đường thuộc bản Noong Pết, xã Thanh Nưa khói bay đen kịt.

Theo chị Lan, mỗi ngày có nhiều người dân ở bản Noong Pết và các thôn lân cận mang rác đến đổ tại đây. Đủ loại rác sinh hoạt bị vứt bỏ ngổn ngang, khiến khu vực này trở thành một “điểm tập kết rác lưu động” của nhiều gia đình. Đáng lo ngại là vào những ngày nắng nóng, rác bốc mùi hôi nồng nặc; khi mưa xuống, rác theo dòng nước tràn xuống ruộng, chảy vào kênh mương rồi lan ra nhiều khu vực khác, làm mất mỹ quan và gây ô nhiễm môi trường.

Tình trạng xả rác ven đường xuất hiện tại nhiều xã trên địa bàn tỉnh, nhất là những khu vực xa điểm tập kết rác. Việc vứt rác ven đường, ven suối hoặc đốt rác thủ công vẫn phổ biến. Ở một số nơi, rác tồn ứ lâu ngày tạo thành điểm ô nhiễm cục bộ, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt của người dân và gây áp lực lớn cho công tác thu gom của các tổ vệ sinh môi trường. Nhiều điểm trên tuyến đường liên thôn, liên xã bị biến thành nơi bỏ rác tạm, nguy cơ phát sinh dịch bệnh tăng, nhất là vào mùa mưa.

Trên các trục đường liên xã, liên bản, không khó để gặp những đống rác thải tự phát ven đường.

Khắc phục tình trạng trên, thời gian qua, các địa phương trong tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý rác thải sinh hoạt. Trọng tâm là tăng cường tuyên truyền, vận động người dân bỏ rác đúng nơi quy định; tổ chức các đợt ra quân vệ sinh môi trường theo từng tuyến đường, khu dân cư. Nhiều địa phương duy trì ngày “Thứ bảy tình nguyện”, “Chủ nhật xanh”, huy động đoàn viên, hội viên và người dân tham gia thu gom, dọn dẹp rác thải. Một số xã thành lập tổ tự quản môi trường; ở những khu vực xa, chính quyền bố trí điểm tập kết tạm thời, sau đó tổ chức thu gom theo ngày cố định nhằm bảo đảm vệ sinh và hạn chế ô nhiễm kéo dài.

Ngoài thu gom tập trung, tỉnh chú trọng giải pháp xử lý rác tại nguồn. Năm 2024, Hội Nông dân tỉnh triển khai mô hình thí điểm phân loại và xử lý rác hữu cơ thành phân bón ngay tại hộ gia đình. 6 mô hình với 360 hộ hội viên tham gia đã cho thấy chuyển biến tích cực, nhất là việc giảm lượng rác cần vận chuyển, tạo nguồn phân hữu cơ phục vụ sản xuất nông nghiệp và hình thành thói quen phân loại rác trong mỗi gia đình. Nhờ phương châm “Dân biết, dân bàn, dân quyết định, dân kiểm tra và dân hưởng lợi”, mô hình nhận được sự hưởng ứng tích cực từ cộng đồng.

Tận dụng rác thải hữu cơ ủ thành phân bón, giúp gia đình bà Lò Thị Hoa, bản Mển, xã Thanh Nưa có thêm nguồn phân bón cho vườn rau.

Gia đình bà Lò Thị Hoa, bản Mển, xã Thanh Nưa là một trong những hộ tham gia mô hình. Từ khi được hướng dẫn phân loại và tận dụng rác hữu cơ để ủ thành phân bón, bà Hoa có thêm nguồn phân bón cho cây trồng. Lợi ích lớn nhất mà mô hình mang lại, theo bà, không những lượng phân hữu cơ thu được mà giảm đáng kể tình trạng rác thải vứt bừa bãi, hạn chế lượng rác phải đưa đi thu gom, góp phần tạo môi trường sống trong lành cho gia đình, cộng đồng.

“Cách làm này giúp môi trường xanh, sạch, tạo được nguồn phân bón giàu dinh dưỡng cho cây trồng. Nhiều tháng nay, vườn rau của gia đình tôi không dùng đến phân hóa học nhưng lúc nào cũng xanh tốt” - bà Hoa phấn khởi chia sẻ.

Để tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của người dân, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 08/2024/QĐ-UBND về quản lý chất thải rắn (có hiệu lực từ đầu năm 2025) và Kế hoạch số 2957/KH-UBND về phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn. Mục tiêu đến hết năm 2025, 100% xã, phường trên địa bàn tỉnh triển khai phân loại rác tại nguồn. Đây được xem là bước chuyển quan trọng, đưa Điện Biên tiến tới phương thức quản lý chất thải hiện đại, phù hợp định hướng phát triển xanh.

Đoàn viên thanh niên xã Búng Lao ra quân tình nguyện thu gom rác thải khu vực chợ trung tâm.

Trên tinh thần chỉ đạo của tỉnh, các cấp, ngành cùng chính quyền địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch triển khai, tổ chức tập huấn cho cán bộ cơ sở và tuyên truyền rộng rãi tới từng thôn, bản, tổ dân phố. Nhiều địa phương bố trí thêm điểm tập kết tạm thời, hỗ trợ thùng chứa, phân loại rác và kiện toàn lực lượng thu gom theo tuyến. Nhờ cách làm đồng bộ, nhận thức của người dân từng bước nâng lên. Đến nay, hơn 90% số xã trong tỉnh đã thành lập tổ thu gom rác thải sinh hoạt. Đây là tiền đề quan trọng để nâng cao hiệu quả xử lý rác trên toàn địa bàn, từng bước giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường tại khu dân cư.

Quang Long