Xuất khẩu của Trung Quốc sang Đông Nam Á tăng mạnh

Ảnh minh họa - Ảnh: Bloomberg.

Trong 9 tháng đầu năm nay, xuất khẩu của Trung Quốc sang 6 nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á - gồm Indonesia, Singapore, Thái Lan, Philippines, Việt Nam và Malaysia - tăng 23,5% so với mức 330 tỷ USD của cùng kỳ năm ngoái, đạt 407 tỷ USD - theo một phân tích dựa trên dữ liệu nhập khẩu chính thức của các quốc gia này được công ty ISI Markets thực hiện cho tờ báo Financial Times.

Kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang nhóm nước này đã tăng gấp đôi trong vòng 5 năm trở lại đây, và thặng dư thương mại của Trung Quốc với Đông Nam Á đã đạt mức cao kỷ lục trong năm nay. Mức tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc sang khu vực này năm nay cao gần gấp đôi so với mức tăng bình quân hàng năm 13% của 4 năm trước.

Làn sóng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc đã gây lo ngại ở nhiều quốc gia, trong đó có các nước Đông Nam Á. Tuy nhiên, theo nhà kinh tế trưởng Roland Rajah của viện nghiên cứu Lowy Institute, cú sốc hàng Trung Quốc giá rẻ “đã diễn ra trong mấy năm, và chỉ được khuếch đại thêm trong năm nay do thuế quan của Mỹ”.

Giới chuyên gia kinh tế cho rằng sự gia tăng của xuất khẩu hàng hóa Trung Quốc sang Đông Nam Á năm nay có thể liên quan tới hoạt động chuyển tải nhằm tránh mức thuế quan cao hơn mà Mỹ áp lên hàng Trung Quốc. Tổng thuế quan của Mỹ đối với hàng Trung Quốc hiện mức khoảng 47%, so với mức thuế 19% mà Mỹ áp dụng đối với nhiều nước Đông Nam Á.

Mỹ đã cảnh báo về hoạt động chuyển tải hàng hóa có xuất xứ Trung Quốc nhằm “né” thuế, nói rằng sẽ áp mức thuế lên tới 40% lên những lô hàng như vậy. Tuy nhiên, hiện chưa rõ biện pháp này sẽ được thực thi như thế nào.

Ông Rajah ước tính xuất khẩu của Trung Quốc sang Đông Nam Á trong tháng 9 năm nay có thể đã đạt mức tăng trưởng 30% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng làn sóng hàng Trung Quốc sang khu vực này hiện nay khác với những đợt sóng trước đây. “Phần lớn hàng Trung Quốc xuất sang Đông Nam Á hiện nay thực chất có tác dụng hỗ trợ tăng trưởng”, vì có tới 60% là linh kiện cho hàng thành phẩm sản xuất trong khu vực để xuất khẩu sang các thị trường khác.

Về hàng tiêu dùng, Trung Quốc ngày càng củng cố vai trò nhà cung cấp hàng đầu cho Đông Nam Á, chiếm lĩnh thị phần của các quốc gia khác.

“Sự thừa mứa hàng hóa của Trung Quốc, nhất là hàng tiêu dùng giá rẻ, đòi hỏi có thêm thị trường tiêu thụ, và Đông Nam Á là địa chỉ tự nhiên nhất vì các yếu tố vị trí, logistic và quy mô”, nhà kinh tế Doris Liew từng làm việc cho viện nghiên cứu Institute for Democracy and Economic Affairs của Malaysia nhận xét.

Ngành ô tô là một lĩnh vực phản ánh rõ nhất xu hướng này. Người tiêu dùng Đông Nam Á đang có khuynh hướng giảm bớt sự ưu chuộng đối với các thương hiệu ô tô Nhật Bản như Toyota, Honda và Nissan để chuyển sang các thương hiệu ô tô điện có giá rẻ hơn của Trung Quốc như BYD.

Thị phần của ô tô Nhật tại thị trường 6 nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á đã giảm còn 62% trong 6 tháng đầu năm nay, từ mức bình quân 77% trong thập niên 2010, theo dữ liệu của công ty tư vấn kiểm toán PwC. Trong khi đó, thị phần của ô tô Trung Quốc đã tăng từ mức gần như không đáng kể lên hơn 5% trên thị trường ô tô có tổng doanh số hàng năm 3,3 triệu xe ở nhóm nước này.

Để bảo vệ các nhà sản xuất trong nước trước làn sóng hàng giá rẻ từ Trung Quốc, một số nước Đông Nam Á đã thắt chặt quy định nhập khẩu và cân nhắc áp thuế quan lên một số hàng hóa nhất định. Nhưng theo ông Liew, các biện pháp như vậy chỉ là nhỏ giọt và mang tính tạm thời. Ông cho rằng bài học căn bản ở đây là các nhà sản xuất Đông Nam Á cần nâng cấp để tránh bị đánh bật khỏi thị trường.

“Hệ sinh thái công nghiệp của Trung Quốc sáng tạo hơn nhiều”, vị chuyên gia nhấn mạnh.

An Huy