Xuất khẩu gạo dự báo vẫn 'khởi sắc' đến năm 2024

Tính đến hết tháng 9/2023, xuất khẩu gạo đạt 3,66 tỷ USD, tăng 40,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Với thành tích này, gạo đang nằm trong top 3 mặt hàng nông sản đạt trị giá xuất khẩu cao nhất bao gồm cả rau quả và cà phê. Đáng chú ý, chỉ sau vài tuần chững lại và giao dịch chậm, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam hiện đã sôi động trở lại và lần đầu vượt cả Ấn Độ, Thái Lan, đạt 15 triệu đồng/tấn...

Điểm nhấn của ngành gạo nằm ở chỗ, xuất khẩu đạt 3,66 tỷ USD mà khối lượng chỉ ở mức 6,6 triệu tấn. Trong khi năm 2011, để đạt được 3,65 tỷ USD thì cần 7,1 triệu tấn gạo. Điều đó cho thấy giá trị gạo xuất khẩu đã được nâng lên rõ rệt. Nhiều doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo tại ĐBSCL nhận định giá gạo sẽ tiếp tục giữ mức ổn định như hiện nay, ít nhất là đến hết năm 2023.

Trong nước, ngày 8/10 giá gạo tiếp tục duy trì đà đi ngang, dao động ở mức 7.800 – 8.100 đồng/kg. Kết thúc tuần, giá gạo tăng 100 - 150 đồng/kg lên mức 14.250 đồng/kg với gạo thành phẩm. Hiện tại một số chợ truyền thống, giá gạo tẻ thường ở mức 12.000 - 14.000 đồng/kg; gạo trắng thông dụng 16.000 đồng/kg; gạo thơm hạt dài 18.000 - 20.000 đồng/kg; gạo Nàng hoa 19.000 đồng/kg; gạo Nhật 22.000 đồng/kg…

Hiện tại đang là thời điểm bắt đầu vào vụ thu hoạch lúa thu đông, do đó, nhiều khả năng xuất khẩu gạo năm nay có thể đạt được tối đa khoảng 7,8 - 7,9 triệu tấn, lập kỷ lục mới cả về khối lượng và trị giá.

Giá xuất khẩu gạo duy trì ở mức cao, ổn định trong nhiều tháng qua.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), ngày 6/10, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam duy trì ở mức ổn định, trong khi giá gạo Thái Lan và Pakistan tiếp tục giảm nhẹ. Cụ thể, giá xuất khẩu gạo 5% tấm ở mức 613 USD/tấn, giá gạo 25% tấm ở mức 598 USD/tấn.

Trong khi đó, giá gạo của Thái Lan đồng loạt giảm 3 USD/tấn xuống mức 583 USD/tấn đối với gạo 5% tấm và 535 USD/tấn với gạo 25% tấm. Cùng với đó, giá gạo của Pakistan cũng giảm 10 USD/tấn xuống còn 548 USD/tấn với gạo 5% tấm và 488 USD/tấn với gạo 25% tấm.

Như vậy, tính đến nay, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã giảm khoảng 30 USD/tấn so với hồi cuối tháng 8, tuy nhiên vẫn ở mức cao so với giá của các quốc gia xuất khẩu khác.

Trong 8 tháng đầu năm 2023, Philippines tiếp tục là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm 40,3% tổng lượng gạo xuất khẩu với kim ngạch đạt 1,22 tỷ USD, tương ứng với 2,34 triệu tấn gạo.

Kế đó là Trung Quốc với kim ngạch 452 triệu USD, đạt hơn 786 nghìn tấn, chiếm 13,5%. Đứng thứ 3 là Indonesia khi đạt 361 triệu USD với hơn 718 nghìn tấn, chiếm 12,4.

Ngoài ra, các khu vực thị trường khác như châu Phi (Ghana, Angola…) và EU (Ba Lan, Hà Lan, Tây Ban Nha…) cũng ghi nhận sự tăng trưởng tích cực.

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, sản lượng lúa của cả nước 9 tháng năm 2023 ước đạt 32,1 triệu tấn (chiếm khoảng 74,7% tổng sản lượng cả năm), tăng 1,3% (so cùng kỳ năm trước).

Để đảm bảo đầu ra ổn định hạt gạo cho hạt gạo, nhiều năm nay, các địa phương vùng ÐBSCL đã khuyến khích, hỗ trợ nông dân liên kết với nhau và liên kết với doanh nghiệp trong sản xuất, tiêu thụ lúa gạo. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nông dân chưa mặn mà khi sản xuất liên kết, dẫn đến thiệt thòi khi thương lái “bẻ kèo”. Năm nay, do giá lúa gạo tăng cao tình trạng “bẻ kèo” của thương lái không xảy ra, nhưng không ít nông dân vẫn buồn vì chót nhận cọc giá thấp, khiến thu nhập bị giảm đáng kể.

Một số nông dân cho biết, họ dự đoán giá gạo tiếp tục giữ ổn định từ nay tới cuối năm. Và giờ phải lời khoảng hơn 40% họ mới chịu bán lúa chứ không chấp nhận mức lợi nhuận khoảng 20% như trước đây. Hiện tại, bà con rất phấn khởi bởi lúa làm ra bao nhiêu thương lái và doanh nghiệp cũng mua hết.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp kinh doanh gạo cùng chung nhận định, khi giá gạo “nóng lên” hồi tháng 8, nổi lên vấn đề thương lái bẻ kèo với doanh nghiệp và xảy ra tình trạng bán sang tay, đẩy giá lúa gạo tăng lên thêm. Vì thế, đã có một số doanh nghiệp không đủ nguồn xuất khẩu theo hợp đồng, ảnh hưởng uy tín.

Để giải quyết dứt điểm tình trạng này, TS Trần Hữu Hiệp - chuyên gia kinh tế cho rằng, phải chú ý tới việc xây dựng vùng nguyên liệu, chừng nào còn mua trôi nổi thì chừng đó còn diễn ra tình trạng bẻ kèo.

Cùng quan điểm, ông Phạm Thái Bình - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An cho biết, những doanh nghiệp có liên kết với nông dân và có nguồn hàng trước khi ký các đơn hàng xuất khẩu không gặp khó khăn trong đợt giá gạo tăng “nóng” như hồi tháng 8 năm nay.

“Khi đã liên kết với nông dân rồi thì giữa sản xuất với tiêu thụ mang tính hài hòa, tương đối ổn định, giá thị trường có biến động tăng các doanh nghiệp cũng không bị ảnh hưởng gì” – ông Bình nói.

Hiện lúa thu đông sinh trưởng và phát triển khá tốt, tình hình sâu bệnh tuy có phát sinh nhưng phòng trị kịp thời nên mức độ gây hại không đáng kể. Như vậy, trong bối cảnh thị trường tiếp tục diễn biến theo hướng tích cực, đến đầu năm 2024, doanh nghiệp sẽ có gạo sớm để xuất khẩu.