Xuất khẩu rau quả giảm trong tháng đầu năm

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) trong tháng 1/2025, xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt 416 triệu USD, giảm 11,3% với tháng trước (tháng 12/2024 đạt 529 triệu USD) và giảm 5,2% so với cùng kỳ năm 2024 (tháng 1/2024 đạt 490 triệu USD).

Nguyên nhân khiến xuất khẩu rau quả sụt giảm là do nhiều nước đã siết chặt kiểm định về chất lượng hoa quả nhập khẩu từ Việt Nam.

Đáng chú ý, Trung Quốc- thị trường nhập khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam đã siết chặt kiểm tra chất vàng O (Basic Yellow 2 - BY2) và Cadimi trên sầu riêng đối với sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam dẫn đến tình trạng loại trái cây tỷ đô này ùn ứ ở kho và cửa khẩu.

Nhiều lô hàng phải bán với giá “giải cứu” trên thị trường nội địa. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cho biết đã tạm dừng bán sầu riêng sang Trung Quốc trong tháng đầu năm.

Các cơ quan chức năng Việt Nam cũng đã nhanh chóng làm việc với giới chức Trung Quốc để nối lại hoạt động xuất khẩu sầu riêng.

Theo số liệu sơ bộ từ Tổng cục Hải quan, ước tính năm 2024, xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam thu về khoảng 3,3 tỷ USD, tăng hơn 1 tỷ USD so với năm 2023, gấp 7,8 lần kim ngạch xuất khẩu của năm 2022 (năm đầu tiên sầu riêng Việt được xuất chính ngạch sang thị trường Trung Quốc).

Trong 11 tháng năm 2024, sầu riêng của nước ta xuất sang Trung Quốc tăng 43% so với cùng kỳ năm 2023.

Xuất khẩu rau quả sụt giảm là do nhiều nước đã siết chặt kiểm định về chất lượng nhập khẩu.

Để rộng đường cho sầu riêng xuất khẩu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã công bố danh sách 9 phòng kiểm nghiệm được Việt Nam và Trung Quốc công nhận đủ tiêu chuẩn cấp chứng nhận.

Phản ánh của doanh nghiệp cho thấy, giá sầu riêng bắt đầu tăng trở lại tại nhiều vựa. Tuy nhiên, mức giá này vẫn đang thấp hơn khoảng 60-70% so với cùng kỳ năm ngoái.

Hiện tại, giá sầu riêng Monthong Thái loại A (2,7 hộc, trọng lượng 2-5 kg) được bán với mức 100.000 đồng/kg, trong khi loại B (2,5 hộc) chỉ còn 80.000 đồng/kg. Đối với sầu riêng Ri 6, loại A giảm xuống còn khoảng 62.000 đồng/kg và loại B chỉ đạt mức 47.000 đồng/kg.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, các lô sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc đều phải có giấy kiểm nghiệm chất cơ bản chất vàng O và Cadimi. Doanh nghiệp chỉ cần có đủ giấy chứng nhận theo quy định là có thể xuất khẩu được. Tuy nhiên, vào khoảng thời gian đó, nhiều nơi vẫn chưa có những phòng kiểm nghiệm chất vàng O nên việc xuất khẩu sầu riêng vẫn gặp khó.

Ngoài Trung Quốc, các thị trường khác cũng đã nâng cao tiêu chuẩn đối với trái cây nhập khẩu. Theo đó, Mỹ đã cấm 7 hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật và yêu cầu mã số vùng trồng, mã số đóng gói do Bộ Nông nghiệp Mỹ cấp. Còn các nước châu Âu cũng tăng tỷ lệ kiểm tra thuốc bảo vệ thực vật trên nhiều loại trái cây từ 10% lên 20%.

Nếu những rào cản về kiểm định không sớm được tháo gỡ, mục tiêu xuất khẩu 8 tỷ USD năm nay sẽ khó đạt được. Để duy trì tăng trưởng và đạt mục tiêu xuất khẩu năm 2025, người sản xuất và doanh nghiệp cần tuân thủ quy định kiểm định mới, thắt chặt liên kết thu mua để nâng cao chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, hàng chế biến cần được đầu tư về mẫu mã và phù hợp tiêu chuẩn nước nhập khẩu.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, trong tháng 2, kim ngạch xuất khẩu rau quả sẽ tiếp tục giảm do nhu cầu tiêu thụ ít sau Tết Nguyên đán khiến rau quả tiêu thụ chậm hơn và giá thành cũng sẽ giảm. Cùng với đó, tháng 2 sau Tết nhu cầu sầu riêng giảm ở Trung Quốc nên giá giảm theo kéo theo giá ở Việt Nam giảm sâu. Song ông Nguyên cũng kỳ vọng, dự kiến xuất khẩu sầu riêng sẽ tăng trở lại từ tháng 2 khi các thủ tục xuất khẩu được hoàn thiện hơn.

Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu rau quả tháng 1 đạt 285 triệu USD, giảm 6,6% so với tháng trước (tháng 12/2024 đạt 304 triệu USD) và tăng 31% so với cùng kỳ năm trước (tháng 1/2024 đạt 216 triệu USD). Nguyên nhân là do các doanh nghiệp tăng nhập hàng để chuẩn bị phục vụ thị trường Tết Nguyên đán.

Lưu Hiệp