Xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản: Giữ vững thị trường khó tính bằng chất lượng và uy tín

Diễn biến này không chỉ phản ánh sự cải thiện của nhu cầu tiêu dùng tại Nhật Bản mà còn cho thấy nỗ lực bền bỉ của doanh nghiệp thủy sản Việt Nam trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe và duy trì uy tín tại một thị trường được coi là “thước đo chất lượng” của thế giới.

Thị trường Nhật được coi là “thước đo chất lượng” của thế giới.

Nhật Bản là thị trường khó tính nhưng bền vững

Nhật Bản từ lâu nổi tiếng là thị trường có yêu cầu rất cao đối với thủy sản nhập khẩu. Từ an toàn thực phẩm, dư lượng kháng sinh, truy xuất nguồn gốc đến quy cách chế biến, đóng gói và thời gian giao hàng đều được kiểm soát chặt chẽ. Chỉ một lô hàng vi phạm cũng có thể ảnh hưởng đến toàn bộ uy tín của doanh nghiệp và thậm chí là hình ảnh ngành hàng.

Tuy nhiên, theo giới chuyên môn, chính sự khắt khe này lại tạo nên tính ổn định và bền vững cho thị trường Nhật Bản. Khi sản phẩm đã đáp ứng được tiêu chuẩn, doanh nghiệp có thể duy trì đơn hàng lâu dài và ít bị biến động đột ngột như ở một số thị trường khác.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) nhận định, Nhật Bản là thị trường không chạy theo giá rẻ. Người tiêu dùng Nhật sẵn sàng trả giá cao cho sản phẩm an toàn, chất lượng ổn định và có trách nhiệm. Việc xuất khẩu sang Nhật tăng trở lại cho thấy thủy sản Việt Nam vẫn giữ được uy tín và vị thế tại thị trường này. Các mặt hàng chủ lực xuất khẩu sang Nhật Bản hiện nay gồm tôm, cá ngừ, cá tra và một số sản phẩm chế biến sâu. Đáng chú ý, nhóm sản phẩm giá trị gia tăng đang tăng trưởng tốt hơn so với hàng sơ chế, phù hợp với xu hướng tiêu dùng tiện lợi tại Nhật.

Đối mặt với những yêu cầu khắt khe, doanh nghiệp thủy sản Việt Nam không còn cách nào khác ngoài việc lấy tiêu chuẩn và chất lượng làm nền tảng phát triển. Nhiều doanh nghiệp cho biết, xuất khẩu sang Nhật Bản đòi hỏi chi phí đầu tư cao hơn, nhưng đổi lại là sự ổn định và uy tín lâu dài.

Người tiêu dùng Nhật sẵn sàng trả giá cao cho sản phẩm an toàn, chất lượng ổn định và có trách nhiệm

Đại diện công ty CP Chế biến và Dịch vụ Thủy sản Cà Mau (Cases) chia sẻ, để duy trì thị trường Nhật Bản, doanh nghiệp phải kiểm soát chặt từ vùng nuôi, thức ăn, con giống đến quy trình chế biến. Chúng tôi coi Nhật Bản là thị trường "giữ chuẩn". Muốn bán được hàng, doanh nghiệp phải tự nâng mình lên, không thể làm ăn theo kiểu chộp giật. Một khi đã đáp ứng được tiêu chuẩn của Nhật, việc tiếp cận các thị trường cao cấp khác cũng thuận lợi hơn rất nhiều.

Không ít doanh nghiệp xem Nhật Bản là thị trường chiến lược, dù biên lợi nhuận không quá cao. Nhưng khi xuất khẩu sang Nhật giúp doanh nghiệp rèn luyện kỷ luật sản xuất, chuẩn hóa quản trị và nâng giá trị thương hiệu chính là những yếu tố mang tính nền tảng cho phát triển dài hạn.

Chất lượng trở thành lợi thế cạnh tranh

Theo đánh giá của VASEP, sự phục hồi của xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản trong năm 2025 đến từ việc doanh nghiệp Việt Nam đã thích ứng tốt hơn với các tiêu chuẩn ngày càng cao của thị trường. Việc đầu tư vào hệ thống quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc điện tử và sản xuất theo hướng bền vững đang giúp thủy sản Việt Nam gia tăng lợi thế cạnh tranh.

Ông Nguyễn Hoài Nam cho biết thêm, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, chất lượng và uy tín là yếu tố quyết định. Doanh nghiệp Việt Nam đã có bước tiến rõ rệt trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường và xã hội của Nhật Bản. Đây là nền tảng để xuất khẩu sang thị trường này tiếp tục tăng trưởng ổn định.

Thực tế cho thấy, nhiều nhà nhập khẩu Nhật Bản đánh giá cao sự ổn định trong cung ứng và khả năng đáp ứng đơn hàng đúng thời hạn của doanh nghiệp Việt Nam, nhất là trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu còn nhiều biến động.

Dù triển vọng tích cực, xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản vẫn đối mặt không ít thách thức. Biến động tỷ giá, chi phí logistics cao cùng các yêu cầu mới liên quan đến phát triển bền vững và giảm phát thải đang tạo áp lực lớn cho doanh nghiệp.

Doanh nghiệp Việt cần tiếp tục đầu tư vào chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm phù hợp khẩu vị người Nhật

Các chuyên gia cho rằng, để giữ vững đà phục hồi và hướng tới tăng trưởng bền vững, doanh nghiệp cần tiếp tục đầu tư vào chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm phù hợp khẩu vị người Nhật, đồng thời nâng cao năng lực dự báo thị trường. Về phía hiệp hội, VASEP kiến nghị các cơ quan quản lý tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp trong việc cập nhật quy định kỹ thuật của Nhật Bản, xúc tiến thương mại chuyên sâu và tháo gỡ khó khăn về chi phí logistics.

Với đà tăng trưởng hiện nay, cùng chiến lược lấy chất lượng làm trụ cột, thủy sản Việt Nam không chỉ phục hồi tại thị trường Nhật Bản mà còn có cơ hội khẳng định vị thế vững chắc hơn ở phân khúc cao cấp. Trong một thị trường khắt khe như Nhật Bản, sự bền bỉ, kỷ luật và uy tín chính là “giấy thông hành” cho tăng trưởng dài hạn.

Đức Hiền