Xuất nhập khẩu xác lập kỳ tích 800 tỷ USD?

Gỗ và sản phẩm gỗ xuất khẩu 11 tháng ghi nhận mức thặng dư 12,11 tỷ USD.

Về đích sớm

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản tháng 11 ước đạt 5,3 tỷ USD, tăng 13,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Như vậy, tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản 11 tháng năm 2024 đạt 56,74 tỷ USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm 2023, vượt mục tiêu đề ra 54-55 tỷ USD cho cả năm 2024, và đang tự tin để hướng tới kỷ lục mới 60 tỷ USD.

Về thị trường xuất khẩu, Mỹ là nước dẫn đầu với thị phần chiếm 21,7%, tiếp theo là Trung Quốc với thị phần 21,6% và Nhật Bản với thị phần 6,6%. Đây là 3 thị trường xuất khẩu các mặt hàng nông lâm thủy sản lớn nhất của Việt Nam.

Đáng chú ý, cán cân thương mại nông lâm thủy sản Việt Nam đạt thặng dư 16,46 tỷ USD, tăng 52,8% so với cùng kỳ năm trước. Xét theo mặt hàng, Việt Nam có 7 mặt hàng nông lâm thủy sản có thặng dư thương mại đạt trên 1 tỷ USD, gồm gỗ và sản phẩm gỗ thặng dư 12,11 tỷ USD (tăng 19,4% so với cùng kỳ năm trước); rau quả 4,56 tỷ USD (tăng 33,9%); cà phê 4,53 tỷ USD (tăng 30,5%); gạo 4,07 tỷ USD (tăng 14,6%); tôm 3,19 tỷ USD (tăng 20,5%); cá tra 1,72 tỷ USD (tăng 10,1%); và hạt tiêu thặng dư 1,07 tỷ USD, tăng 43,5%.

Dù còn 1 tháng nữa của năm 2024, nhưng ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, kế hoạch 44 tỷ USD của ngành may là trong tầm tay. Hiện nhiều doanh nghiệp (DN) đã có đơn hàng đến hết quý I năm sau, cá biệt có một số DN đang đàm phán đơn cho quý II.

Ông Giang cho biết thêm, nhiều DN đang từng bước áp dụng công nghệ và tự động hóa trong sản xuất, điều này giúp các DN Việt Nam có thể cạnh tranh về giá trong bối cảnh các chi phí không ngừng gia tăng trong mấy năm qua. Theo tính toán trong 5 năm gần đây, các chi phí đã tăng khoảng 47%, nhưng các DN vẫn không tăng giá bán và vẫn có lợi nhuận.

Một ngành khác cũng khá tự tin với kết quả xuất khẩu của toàn ngành, đó là da giày và túi xách. Theo chia sẻ của ông Diệp Thành Kiệt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày-túi xách Việt Nam, tính về năng lực sản xuất ngành da giày Việt Nam đứng thứ 3 thế giới sau Trung Quốc và Ấn Độ, nhưng về xuất khẩu lại ở vị trí thứ 2 sau Trung Quốc.

Dự báo đến cuối năm nay kim ngạch sẽ cán mốc khoảng 26-27 tỷ USD (tiệm cận mục tiêu của cả năm 2025). Hiện da giày là một trong những ngành đang tận dụng rất tốt các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký kết.

Đánh giá về tình hình xuất khẩu thời gian qua, Tổng cục Thống kê nhìn nhận, năm 2024 kinh tế thế giới đã khởi sắc hơn năm 2023, lạm phát tại nhiều nền kinh tế lớn có xu hướng giảm, khiến nhu cầu thế giới tăng lên. Đây là nguyên nhân quan trọng nhất giúp xuất khẩu của Việt Nam đạt kết quả tích cực.

Các DN, gồm cả DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và DN trong nước, đều có sự chuẩn bị kỹ lưỡng ngay ở thời điểm còn khó khăn để sẵn sàng đón nhận cơ hội; khi nhu cầu thế giới tăng trở lại trong năm nay, DN lập tức đẩy mạnh xuất khẩu.

Chuẩn bị tâm thế cho 2025

Như đã nói tính đến thời điểm này, khá nhiều ngành hàng đã có đơn hàng đến hết quý I năm 2025, thậm chí một số ít còn có đơn hàng đến quý II, nên việc khởi động năm mới được dự báo có nhiều tín hiệu khả quan. Tuy nhiên, thời gian qua thông tin được nhắc đến nhiều nhất chính là những thay đổi có thể xảy đến tại thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam là Mỹ, khi ông Donald Trump chính thức nhậm chức vào tháng 1 năm sau.

Bên cạnh những lo ngại về thuế, thì những đồn đoán xung quanh việc nhiều DN Mỹ đưa sản xuất về lại nước Mỹ cũng rất được quan tâm. Song theo phân tích của ông Diệp Thành Kiệt, với một số ngành như dệt may hay da giày điều này lại không đáng lo ngại.

Nguyên nhân đầu tiên được nói tới là dù ngành da giày Việt Nam hiện có mức độ tự động hóa cao, đặc biệt là nhóm DN FDI trình độ tự động hóa còn cao hơn nữa, nhưng đây vẫn là ngành sử dụng nhiều lao động, mà chi phí nhân công của Việt Nam và Mỹ cách biệt rất lớn. Hiện Mỹ cũng có nhà máy sản xuất giày, nhưng chỉ sản xuất sản phẩm đơn giản, ít nguyên liệu và chủ yếu là nguyên liệu tổng hợp.

Thứ hai, chuỗi cung ứng trong ngành da giày rất phức tạp. Thí dụ như với một DN quy mô 5.000 lao động, sau 3 năm sản xuất đã có đầu mã nguyên liệu khoảng một trăm ngàn mã, điều này chuỗi cung ứng của Mỹ không làm được. Thứ ba là giá thành, sau khi tính hết các chi phí thì giá thành sản xuất ở Việt Nam vẫn thấp hơn.

“Thực ra DN Việt Nam dù chủ động nguyên liệu, nhưng trong chuỗi cung ứng chúng ta chỉ chiếm 25-30% giá trị, còn hơn 70% giá trị vẫn ở thị trường Mỹ, nên DN có thể tin tưởng để phát triển, nhưng cần phát triển theo hướng khác khi việc bảo hộ sản xuất trong nước đang lên ngôi không chỉ ở Mỹ mà ở hầu hết các thị trường”- ông Kiệt phân tích.

Một điều nữa cũng được DN quan tâm chính là sức cầu của thị trường trong năm mới. Mặc dù tín hiệu đầu năm khả quan, đơn hàng có, nhưng trong quá khứ có nhiều trường hợp gặp sự cố đơn hàng bị hủy. Do vậy nhiều DN đang nhắc nhau chính là lạc quan nhưng không chủ quan, và luôn có sự sẵn sàng nhất định.

Ông Nguyễn Hoài Bảo, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TPHCM (HAWA) nhìn nhận, Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của ngành chế biến gỗ (chiếm khoảng 55%), nhưng DN không lo vấn đề thuế mà lo vấn đề lạm phát ở thị trường này, thêm nữa các chính sách của ông Donald Trump có thể khiến thị trường xây dựng Mỹ chậm lại, và như vậy kéo theo nhu cầu mua đồ nội thất sẽ giảm. “Nội thất không phải nhóm ngành thiết yếu, nên nó cũng sẽ dễ bị cắt giảm khi người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu” - ông Bảo đánh giá.

THANH LÂM