Xuyên đêm theo chân những người rút hồ sơ hưởng BHXH một lần ở TP. Hồ Chí Minh

Từ 2h sáng, nhiều người đã tập trung trước BHXH huyện Hóc Môn, có người còn mắc võng để nằm chờ tới sáng.

Xuyên đêm chờ lấy số

Vào khoảng 2h sáng ngày 9/12, phóng viên Báo Lao động Thủ đô có mặt trước cổng cơ quan BHXH huyện Hóc Môn, chứng kiến nhiều công nhân, người lao động tập trung để chờ lấy số giữ chỗ. Họ đều là những người muốn làm thủ tục rút BHXH một lần, hoặc cần gộp sổ, thực hiện chế độ bảo hiểm thất nghiệp.

"Cắm trại" tại cổng BHXH huyện Hóc Môn từ nhiều tuần nay, nhưng anh Nguyễn Văn Bảo cho hay vẫn chưa rút được trợ cấp BHXH một lần vì mỗi ngày cơ quan BHXH chỉ kịp giải quyết cho khoảng 30 - 35 trường hợp trong khi bản thân chưa lấy được số thứ tự như mong muốn.

"Lê" đôi chân bị thoái hóa khớp đến BHXH huyện Hóc Môn vào lúc 3h sáng, anh Nguyễn Minh Sơn (quê Tiền Giang) vui mừng khi bốc được số giữ chỗ là 12, anh "hồ hởi" nói với phóng viên: Bản thân từng "thành công" vào làm thủ tục rút BHXH một lần, song vì trục trặc hồ sơ, anh được hướng dẫn làm lại nên hành trình đi bốc số vẫn tiếp nối đến bây giờ.

"Mấy hôm trước, tôi không đi sớm được vì vừa mổ một bên chân nên bị đau nhức, không thể đứng lâu. Hôm nay đỡ hơn, tôi cố gắng đến để lấy số, mong sớm được giải quyết để có tiền chữa bệnh. Tôi mang theo một cái ghế nhỏ để ngồi chờ đến lượt".

Anh Nguyễn Minh Sơn (ngồi trên ghế) bị thoái hóa khớp nhưng vẫn cố gắng xếp hàng từ sớm để rút BHXH một lần.

Tương tự như BHXH huyện Hóc Môn, tại trụ sở BHXH quận 12, từ 1h sáng, hàng chục người đã có mặt để giành một suất vào làm thủ tục rút BHXH một lần.

Là công nhân tại Công ty TNHH May Sun Kyoung Việt Nam (quận 12), chị Nguyễn Thị Hồng (44 tuổi, quê Long An) cho biết, chị đóng BHXH được gần 7 năm, giờ muốn rút để lo cho cuộc sống vì đã nhiều tuổi, không thể đi xin việc công ty nữa. Chị Hồng chia sẻ, cũng biết khi rút tiền một lần sẽ thiệt thòi, nhưng ở độ tuổi này việc gì cần thì cứ xử lý trước.

"Biết rằng đóng thêm một thời gian nữa là có lương hưu, nhưng giờ tôi không còn khả năng đóng tiếp nên phải rút. Kinh tế khó khăn, việc làm thì không có, tiền sinh hoạt không có nên phải rút thôi”, chị Hồng chia sẻ.

Ngoài những lý do về áp lực kinh tế, chi tiêu gia đình, thu nhập cuối năm... Nhiều người còn lo lắng trước thông tin người lao động chưa đến tuổi nghỉ hưu nếu yêu cầu hưởng BHXH một lần thì chỉ được rút phần mình đóng vào quỹ BHXH là 8% (thay vì nhận 22% như quy định hiện nay); phần của người sử dụng lao động đóng chiếm 14% sẽ để lại quỹ và sử dụng theo nguyên tắc chia sẻ. Vì sợ bị ảnh hưởng đến quyền lợi, nhiều người đã tranh thủ đi rút bảo hiểm xã hội một lần trước khi dự thảo nêu trên được áp dụng.

Xếp hàng tại BHXH quận 12 từ hơn 1h sáng, chị Trần Thị Hà (48 tuổi, ngụ huyện Củ chi) cho biết, bản thân đã đóng BHXH được hơn 18 năm, nhưng đã nghỉ việc và ngừng đóng BHXH khoảng 1 năm. Thời gian vừa rồi, nghe thông tin người lao động nếu muốn rút BHXH một lần sẽ chỉ được 8% thay vì 22% như hiện nay nên đã tranh thủ đi nộp hồ sơ để rút tiền sớm."Bây giờ lớn tuổi rồi, rút được một lần tiền, về lo cuộc sống ngày nào hay ngày đó", chị Hà nói thấp thỏm.

Người dân vật vờ chờ trước BHXH quận 12 lúc 2h sáng 9/12.

Tương tự, chị Nguyễn Thị Bích (29 tuổi, quê Trà Vinh) cho biết, thông tin chỉ được rút 8% BHXH một lần đã được chị và nhiều công nhân khác tuyên truyền cách đây vài tháng. Lúc đó ai cũng xôn xao vì lo sợ quyền lợi của mình sẽ bị ảnh hưởng, nên không ít người như chị đã rút sớm để vừa có tiền lo cho cuộc sống vừa đỡ bị thiệt thòi".

"Thật ra tôi chưa cần tiền để rút BHXH một lần như người khác, nhưng nghe thông tin sang năm chỉ được rút 8% BHXH một lần nên mới đi rút. Không chỉ tôi, mà nhiều chị em khác cũng rủ nhau đi rút để sang năm không bị thiệt thòi", chị Bích cho biết.

Cơ quan chức năng ra khuyến cáo

Trao đổi với phóng viên báo Lao động Thủ đô, ông Trần Dũng Hà, Phó Giám đốc BHXH TP.HCM, cho biết, tới thời điểm 30/11, TP.HCM ghi nhận 99.615 người nộp hồ sơ hưởng BHXH một lần, tăng 460 người so với cùng kỳ năm ngoái nhưng thấp hơn năm 2020 khoảng 14.000 người. Năm nay, tổng số người rút tăng không nhiều nhưng đột biến vào một số thời điểm. Đặc biệt vào cuối tháng 11 và đầu tháng 12/2022, khi các doanh nghiệp thực sự gặp khó khăn, người lao động mất việc, giảm hoặc không có thu nhập.

Ông Hà cho biết, khi người lao động lâm vào hoàn cảnh khó khăn, không tìm được việc, họ sẽ nghĩ ngay đến khoản BHXH một lần bởi thực sự lương công nhân khá thấp và họ gần như không có tích lũy.

Ngoài ra, đang có tình trạng một số người cố tình nghỉ để rút BHXH một lần. Đây là những lao động nghỉ việc nhận trợ cấp thất nghiệp rồi đi làm thời vụ, vừa đủ một năm sẽ đi rút bảo hiểm. Họ là những người không muốn nhận lương hưu vì cho rằng lương hưu sau này rất thấp, không đủ sống. Tuy nhiên, phải hiểu nguyên tắc của bảo hiểm là đóng – hưởng, khi còn trẻ mình đóng với mức lương thấp, tích lũy ít tiền, khi về già mình sẽ nhận mức lương hưu không thể cao được.

Theo ông Trần Dũng Hà, trước đây người lao động muốn nhận trợ cấp một lần phải nộp hồ sơ về nơi mình cư trú nhưng giờ đây có thể nộp ở bất cứ BHXH quận, huyện nào. Ví dụ người lao động ở thành phố Thủ Đức, từng làm việc tại một công ty ở đây nhưng khi đến BHXH thành phố Thủ Đức nộp hồ sơ mà thấy quá đông thì có thể đến BHXH quận 1, 3, 10, 4, Phú Nhuận... để được phục vụ.

"Những địa phương quá tải là nơi có nhiều nhà máy, doanh nghiệp sản xuất, khu công nghiệp đông công nhân thuê trọ và vùng giáp ranh như thành phố Thủ Đức, huyện Bình Chánh, Hóc Môn, quận 12, Tân Phú, Bình Tân. Ngoài ra, tình trạng quá tải hiện nay cũng thuộc về cơ quan bảo hiểm do nhân sự đang thiếu", ông Hà chia sẻ thêm.

Nhiều người lao động cho biết, họ muốn rút BHXH một lần do lo ngại sang năm chỉ rút được 8%.

Nói về hệ lụy của việc rút BHXH một lần, ông Hà cho biết, đầu tiên là người rút sẽ không có lương hưu khi hết tuổi lao động. Tiếp theo việc đông người rút sẽ ảnh hưởng chính sách chung của Nhà nước về việc đảm bảo an sinh cho người dân. Quỹ BHXH được nhà nước bảo trợ nên luôn đảm bảo được việc chi trả lương hưu cho người tham gia. Tuy nhiên, nếu nhiều người rút, quỹ sẽ không "lớn" được để tính toán các chính sách hỗ trợ tăng thêm cho người tham gia hoặc điều chỉnh mức tăng lương hưu hàng năm.

"Bài toán chung của bảo hiểm là vậy, phải đặt trong cộng đồng, cùng tương trợ, chia sẻ với nhau, còn mỗi người tự rút, tách riêng lẻ sẽ rất khó", Phó Giám đốc BHXH TP.HCM Trần Dũng Hà cho hay.

Nhiều thiệt thòi khi rút BHXH một lần

Theo BHXH Việt Nam, hiện tại, với mức 22% tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm, tổng mức đóng BHXH của mỗi người lao động là 2,64 tháng lương. Trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014, và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Nếu lĩnh bảo hiểm xã hội một lần, người lao động sẽ bị thiệt khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội trước năm 2014, và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội sau năm 2014.

BHXH Việt Nam khuyến cáo, việc rút BHXH một lần chỉ là giải pháp tránh cái lợi trước mắt nhưng sẽ thiệt thòi lâu dài. Cụ thể, người lao động không có lương hưu hằng tháng để trang trải cuộc sống khi về già; mất cơ hội tham gia BHYT 5 năm liên tục; mất cơ hội được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí (với mức hưởng 95% chi phí khám chữa bệnh) trong suốt thời gian hưởng lương hưu; thân nhân không được hưởng trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất nếu người đã nhận bảo hiểm xã hội một lần không may qua đời.

Do đó, với những khó khăn trước mắt, người lao động hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH. Khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc BHXH tự nguyện để được cộng nối thời gian tham gia trước đó để hưởng chế độ hưu trí.

Minh Tuấn