Yên Trạch thoát nghèo bằng sinh kế bền vững

Phát huy nội lực, tạo sinh kế bền vững cho người dân

Là xã miền núi còn nhiều khó khăn của tỉnh Thái Nguyên, Yên Trạch từng đối diện không ít rào cản trong hành trình phát triển. Tuy nhiên, nhờ cách tiếp cận đúng hướng, phát huy vai trò chủ thể của người dân và triển khai đồng bộ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, địa phương đã có bước chuyển biến rõ nét. Từ một xã có tỷ lệ nghèo cao, Yên Trạch đang từng bước vươn lên vững vàng, tạo nền tảng để nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Xã Yên Trạch tận dụng lợi thế tự nhiên để phát triển các mô hình chăn nuôi trâu, bò, dê sinh sản.

Theo kết quả tổng rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022 - 2025, thời điểm đầu năm 2022, toàn xã có 1.107 hộ nghèo và cận nghèo (chiếm 20% dân số), trong đó hộ nghèo là 599 hộ (10,8%) và hộ cận nghèo là 508 hộ (9,2%). Đời sống người dân phụ thuộc nhiều vào sản xuất nông nghiệp manh mún, năng suất thấp, khả năng tiếp cận khoa học kỹ thuật và thông tin còn hạn chế.

Tuy nhiên, chỉ sau 3 năm triển khai hiệu quả Chương trình Mục tiêu quốc gia (MTQG) giảm nghèo bền vững, nhiều mô hình sản xuất, chăn nuôi tạo sinh kế đã giúp người dân xã Yên Trạch ổn định cuộc sống, vươn lên thoát nghèo. Đến cuối năm 2024, tỷ lệ nghèo đa chiều của xã chỉ còn 6,76%, trong đó hộ nghèo 2,98% và hộ cận nghèo 3,78%.

Trong những năm qua, xã Yên Trạch đã triển khai nhiều mô hình chăn nuôi, sản xuất hiệu quả, góp phần giúp hàng trăm hộ dân có việc làm, tăng thu nhập và vươn lên thoát nghèo. Tiêu biểu là các mô hình chăn nuôi bò lai Sind, trâu sinh sản, dê lai sinh sản được duy trì, nhân rộng tại nhiều xóm. Đây là những mô hình phù hợp với điều kiện địa hình, thổ nhưỡng và tập quán sản xuất của người dân địa phương.

Gia đình ông Nguyễn Văn Hoàng (xóm Trào, xã Yên Trạch) chia sẻ: Trước đây, gia đình ông làm ruộng, nuôi bò, heo... nhưng do ít kinh nghiệm nên đạt hiệu quả kinh tế không cao. Sau nhiều lần chuyển đổi mô hình làm ăn nhưng không hiệu quả, nhờ sự hỗ trợ của chính quyền địa phương về giống, vốn và kỹ thuật, gia đình ông quyết định thay đổi mô hình chăn nuôi và chọn dê là vật nuôi mới. Theo ông Hoàng, nuôi dê ít tốn vốn đầu tư, quay vòng nhanh, có thể tận dụng được thời gian lao động nông nhàn để làm việc khác. Hơn nữa, xóm có địa hình đồi núi, cây cỏ mọc tự nhiên rất nhiều và là nguồn thức ăn xanh, sạch, bảo đảm đáp ứng cho dê. Cùng với đó khí hậu nơi đây rất phù hợp nên đàn dê khỏe mạnh, sinh trưởng phát triển tốt. Từ ngày phát triển kinh tế từ mô hình nuôi dê, cuộc sống gia đình ông trở nên khấm khá hơn.

Gia đình ông Nguyễn Văn Hoàng từng bước vượt qua khó khăn nhờ chăn nuôi dê.

Bên cạnh đó, xã khuyến khích các hộ dân liên kết sản xuất theo nhóm, tổ hợp tác, tiến tới hình thành hợp tác xã chăn nuôi, sản xuất hàng hóa quy mô lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiêu thụ sản phẩm, giảm rủi ro đầu ra. Đặc biệt, việc kết nối tiêu thụ sản phẩm thông qua doanh nghiệp, thương lái, hợp tác xã được đẩy mạnh, giúp sản phẩm nông nghiệp của người dân có chỗ đứng ổn định hơn trên thị trường.

Song song với phát triển chăn nuôi, Yên Trạch chú trọng phát triển cây trồng chủ lực như chè, gỗ, cây ăn quả, cây dược liệu. Hiện toàn xã có 6 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP cấp tỉnh, hơn 4.160 ha rừng được cấp chứng chỉ FSC, góp phần tạo việc làm và thu nhập ổn định cho hàng nghìn lao động nông thôn. Nhiều hộ dân đã chủ động tái đầu tư, mở rộng quy mô sản xuất, mạnh dạn ứng dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm.

Nâng cao tiếp cận thông tin để giảm nghèo bền vững

Không chỉ hỗ trợ sinh kế, Yên Trạch còn chú trọng công tác giảm nghèo về thông tin, coi đây là điều kiện tiên quyết để người dân tiếp cận tri thức phát triển, 100% nhà văn hóa xóm được phủ sóng Internet/4G; đẩy mạnh tuyên truyền qua hệ thống loa truyền thanh, bảng tin cộng đồng và mạng xã hội; phối hợp tổ chức tập huấn, tư vấn chính sách giảm nghèo, hướng dẫn thủ tục vay vốn và kỹ thuật sản xuất; mở rộng vùng phủ sóng Internet, trang bị máy tính và đường truyền tại nhà văn hóa, trường học, UBND xã. Hướng dẫn người dân sử dụng điện thoại thông minh, sàn thương mại điện tử, mạng xã hội để quảng bá và bán sản phẩm.

Nhiều sản phẩm nông nghiệp như mật ong, gạo nếp ngon, dược liệu địa phương được đưa lên sàn thương mại điện tử của tỉnh, mở rộng khả năng tiếp cận thị trường. Nhờ ứng dụng công nghệ, nhiều hộ dân có thể bán nông sản trực tiếp cho doanh nghiệp thay vì bán qua thương lái, giá trị tăng thêm từ 10 - 20%.

Nhờ đó, nhận thức của người dân dần thay đổi từ tư duy sản xuất tự cung tự cấp chuyển sang sản xuất có mục tiêu, có kết nối và có kiểm soát chất lượng. Công tác tuyên truyền giữ vai trò trung tâm trong việc nâng cao ý thức tự vươn lên của đồng bào dân tộc thiểu số. Xã đã triển khai nhiều cách làm hiệu quả, phát huy vai trò người uy tín trong cộng đồng để vận động, hướng dẫn và truyền cảm hứng phát triển kinh tế.

Căn nhà mới của gia đình bà Hoàng Thị Thi.

Với sự nỗ lực đồng bộ, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo của xã còn 4,9% (tháng 10/2025) vượt 150% chỉ tiêu tỉnh giao. Thu nhập bình quân đầu người đạt hơn 54 triệu đồng/năm, hạ tầng giao thông, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa được đầu tư đồng bộ. Quan trọng hơn cả là sự chuyển biến nhận thức người dân chủ động học nghề, vay vốn, áp dụng kỹ thuật mới và lan tỏa tinh thần tương trợ qua mô hình mỗi xóm giúp đỡ một hộ nghèo.

Yên Trạch hướng tới năm 2030 trở thành xã nông thôn mới nâng cao, xây dựng chuỗi giá trị nông - lâm nghiệp bền vững với chè, gỗ và sản phẩm OCOP làm trụ cột. Xã chú trọng đào tạo nghề, hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, đồng thời phát triển du lịch sinh thái gắn với bản sắc văn hóa địa phương.

Chủ tịch UBND xã Nguyễn Thu Hương, chia sẻ: “Kết quả công tác giảm nghèo ở Yên Trạch đến từ sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, tinh thần đoàn kết của Nhân dân và cách làm sáng tạo, phù hợp điều kiện địa phương. Chúng tôi không chỉ hỗ trợ hộ nghèo về vốn, vật nuôi, mà quan trọng hơn là trao cho họ phương pháp làm ăn, kỹ năng sản xuất để tự vươn lên.”

Đồng Văn Thưởng