Yêu biết mấy Bắc Giang

Trong suốt chiều dài lịch sử, vùng đất Bắc Giang ngày nay từng có nhiều tên gọi và quy mô địa giới hành chính khác nhau. Thời vua Hùng, vùng đất Bắc Giang thuộc bộ Vũ Ninh của nước Văn Lang. Năm 1010, nhà Lý chia đất nước làm 24 lộ; lộ Bắc Giang xuất hiện trên bản đồ nước Đại Việt. Sau đó, lộ Bắc Giang tiếp tục có sự điều chỉnh về địa giới hành chính, thay đổi tên gọi. Năm 1469, nhà Lê đổi tên lộ Bắc Giang thành thừa tuyên Bắc Giang, rồi trấn Kinh Bắc. Năm 1822, nhà Nguyễn đổi trấn Kinh Bắc thành trấn Bắc Ninh, đến năm 1831 lại đổi thành tỉnh Bắc Ninh. Năm 1895, tỉnh Bắc Ninh được chia thành hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh.

Một góc TP Bắc Giang hôm nay. Ảnh: Việt Hưng.

Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng, Đảng và Nhà nước đã có một số lần thay đổi, điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh Bắc Giang. Ngày 27/10/1962, Quốc hội khóa II ra Nghị quyết sáp nhập hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh thành tỉnh Hà Bắc. Sau gần 34 năm, ngày 6/11/1996, tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa IX ban hành Nghị quyết chia tỉnh Hà Bắc thành hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh. Ngày 1/1/1997, tỉnh Bắc Giang tái lập.

Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, Bắc Giang là vùng đất văn hiến, giàu truyền thống yêu nước, người dân lao động cần cù, sáng tạo, đoàn kết, tương thân, tương ái. Bắc Giang cũng là vùng đất có truyền thống văn hóa và hiếu học. Đặc biệt, lịch sử cách mạng hơn 90 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, những truyền thống ấy lại được nhân lên gấp bội, góp phần làm nên những chiến thắng vĩ đại trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do cho dân tộc, thống nhất Tổ quốc và trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ngày nay.

Nằm ở vị trí chiến lược quan trọng, tỉnh Bắc Giang luôn được coi là “phên giậu”, là một trong “tứ trấn” trọng yếu của Thăng Long - Hà Nội. Ngay từ buổi đầu dựng nước, vùng đất Bắc Giang thường xuyên là địa bàn diễn ra chiến sự ác liệt, chống các thế lực phản động và ngoại bang xâm lược; do đó nơi đây đã sớm hun đúc truyền thống yêu nước, chống ngoại xâm kiên cường. Rất nhiều sự kiện lịch sử vẻ vang, những chiến công oanh liệt trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc được gắn với các địa danh trên đất Bắc Giang như: Cần Trạm, Hố Cát, Xương Giang, Phồn Xương, Hố Chuối... Truyền thống đó tiếp tục được phát huy trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Từ những chiến sĩ cách mạng đầu tiên tham dự lớp huấn luyện chính trị do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tổ chức tại Quảng Châu (Trung Quốc) như Nguyễn Hữu Căn, Nguyễn Trọng Ngọc và việc thành lập chi bộ đảng đầu tiên do đồng chí Ngô Gia Tự trực tiếp thành lập vào đầu tháng 7/1929 với 3 đảng viên (chi bộ cộng sản đầu tiên của hai tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh), Đảng bộ tỉnh không ngừng trưởng thành, lớn mạnh.

Thế hệ trẻ trên quê hương cách mạnh Hiệp Hòa. Ảnh: Việt Hưng.

Song hành cùng lịch sử cách mạng, Đảng bộ tỉnh đã lãnh đạo nhân dân các dân tộc trong tỉnh giành được nhiều thắng lợi trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, với khẩu hiệu “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng”, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Bắc Giang đã huy động hàng vạn cán bộ, chiến sĩ, thanh niên xung phong ra mặt trận; đóng góp hàng triệu ngày công phục vụ tiền tuyến, hàng vạn tấn lương thực, thực phẩm để nuôi quân đánh giặc… góp phần cùng cả nước làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, quân và dân Bắc Giang lại nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tích cực đóng góp sức người, sức của cho kháng chiến.

Trong những năm đế quốc Mỹ ném bom bắn phá miền Bắc, Bắc Giang là một địa bàn trọng điểm. Quân và dân Bắc Giang đã anh dũng chiến đấu, bắn hạ 162 máy bay, tiêu diệt và bắt sống 92 giặc lái. Dưới làn bom đạn của quân thù, nhân dân toàn tỉnh vẫn liên tục thi đua, thực hiện thắng lợi khẩu hiệu “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, “Tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”… Trong cuộc kháng chiến ấy, hàng vạn người con Bắc Giang đã anh dũng hy sinh, biết bao tấm gương tiêu biểu cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng đã trở thành biểu tượng của lẽ sống, niềm tin của nhân dân; nhiều tên đất, tên người đã mãi tạc vào lịch sử, làm vẻ vang truyền thống quê hương Bắc Giang cách mạng, kiên cường.

Bắc Giang cũng là vùng đất có kho tàng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể vô cùng phong phú, đa dạng. Đó là hàng nghìn di tích lịch sử - văn hóa, tiêu biểu như: Di tích Quốc gia đặc biệt chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Bổ Đà, di tích “Những địa điểm khởi nghĩa Yên Thế”, di tích “Địa điểm chiến thắng Xương Giang”, An toàn khu (ATK) II Hiệp Hòa… Những di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc như: Dân ca quan họ, ca trù, tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, thực hành Then của người Tày, Nùng… Đặc biệt, Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm đã được UNESCO công nhận là Di sản Tư liệu Khu vực châu Á- Thái Bình Dương…

Những giá trị văn hóa đặc sắc đó đã làm nên một Bắc Giang giàu bản sắc văn hóa truyền thống, xứng đáng là một trong những miền di sản của Việt Nam. Quê hương Bắc Giang còn là mảnh đất địa linh - nhân kiệt, quê hương của những nhân sĩ, trí thức, anh hùng làm rạng danh đất Việt, tiêu biểu như: Trạng nguyên Đào Sư Tích, Trạng nguyên Giáp Hải, Tiến sĩ Thân Nhân Trung, Tiến sĩ Trần Đăng Tuyển và nhiều anh hùng trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược và các anh hùng trong thời kỳ xây dựng, bảo vệ và đổi mới đất nước.

Dây chuyền sản xuất tại Công ty TNHH Hana Micron Vina (KCN Vân Trung). Ảnh: Đỗ Quyên.

Phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong chiến đấu, sau khi thống nhất đất nước, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Bắc Giang đã chủ động vượt qua mọi khó khăn, thử thách, cùng cả nước bước vào thời kỳ vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội. Từ khi tỉnh Bắc Giang được tái lập đến nay, KT-XH của tỉnh đã có những bước tiến rõ nét. Tính riêng 9 tháng năm 2024, nền kinh tế của tỉnh có tốc độ tăng trưởng cao, khoảng 13,89%, cao nhất cả nước (duy trì thứ hạng từ năm 2023 đến nay). GRDP bình quân đầu người đạt 3.950 USD (đứng thứ 23 cả nước). Sản xuất công nghiệp tiếp tục tăng nhanh, trở thành điểm sáng của cả nước. Kết cấu hạ tầng KT-XH tiếp tục được quan tâm đầu tư, nhất là hệ thống giao thông.

Với những thành tích xuất sắc, 56 tập thể, 29 cá nhân được Nhà nước phong tặng, truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 1.475 Bà mẹ được phong tặng, truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam Anh hùng; 2 tập thể, 10 cá nhân được phong tặng Anh hùng Lao động. Đặc biệt, tỉnh được tặng thưởng Huân chương Sao vàng - phần thưởng cao quý nhất của Đảng và Nhà nước ta.

Các lĩnh vực văn hóa - xã hội, y tế, giáo dục tiếp tục có nhiều chuyển biến tiến bộ, nhiều mặt nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước. Đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, tỉnh Bắc Giang xếp thứ 9 toàn quốc về số giải Nhất và thứ 7 cả nước về số lượng giải tại kỳ thi chọn học sinh giỏi Quốc gia năm học 2023 - 2024; có 2 em tham dự kỳ thi Olympic Vật lý khu vực châu Á, kết quả 1 em đạt Huy chương Vàng, 1 em đạt Huy chương Đồng; 2 học sinh dự kỳ thi Olympic Vật lý và 1 học sinh dự kỳ thi Olympic Hóa học quốc tế và cả 3 đều đạt Huy chương Vàng. Công tác quốc phòng, an ninh được bảo đảm. Công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị được tăng cường. Đời sống của nhân dân được cải thiện; hình ảnh, vị thế của tỉnh tiếp tục được nâng cao.

Với những thành tích xuất sắc trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, 56 tập thể, 29 cá nhân được Nhà nước phong tặng, truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 1.475 Bà mẹ được phong tặng, truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam Anh hùng; 2 tập thể, 10 cá nhân được phong tặng Anh hùng Lao động. Đặc biệt, tỉnh được tặng thưởng Huân chương Sao vàng - phần thưởng cao quý nhất của Đảng và Nhà nước ta.

Phát huy truyền thống và những thành tựu đạt được, thời gian tới, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Bắc Giang tiếp tục đổi mới, chủ động, sáng tạo; tranh thủ thời cơ, vượt qua thách thức, thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ chính trị của địa phương; tiếp tục đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế; tập trung phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và ngành nghề nông thôn, sản xuất nông nghiệp hàng hóa, du lịch và dịch vụ; quan tâm xây dựng văn hóa - nền tảng tinh thần của xã hội; không ngừng nâng cao đời sống nhân dân, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng còn nhiều khó khăn; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh. Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng, xây dựng Đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị - xã hội trong sạch, vững mạnh, đủ năng lực lãnh đạo, tổ chức thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Ngô Thị Toàn