Yếu tố bất ngờ có thể ảnh hưởng kết quả bầu cử Mỹ

Trong suốt quá trình tranh cử tổng thống Mỹ, các chính trị gia cẩn thận lựa chọn tên họ dùng để tuyên truyền trong chiến dịch. Ứng viên Bernie Sanders và ứng viên Pete Buttigieg sử dụng tên riêng, trong khi Tổng thống Joe Biden, cựu Tổng thống Donald Trump và ứng viên Elizabeth Warren thích dùng họ hơn. Một số người như bà Nikki Haley sử dụng cả họ lẫn tên trong quá trình truyền thông.

Khi Phó Tổng thống Kamala Harris tuyên bố tranh cử, bà sử dụng cả họ và tên cho chiến dịch truyền thông. Hiện bà dùng khẩu hiệu "Harris cho chức Tổng thống". Đây là sự thay đổi so với khẩu hiệu "Kamala Harris cho nhân dân" trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ năm 2020 của bà. Tuy nhiên, trên các tài khoản mạng xã hội, bà Harris lại sử dụng tên riêng.

Các chuyên gia cho rằng việc các ứng viên lựa chọn tên hay họ trong quá trình tranh cử thực chất là có tính chiến lược. Các ứng viên, đặc biệt ứng viên nữ, có thể sử dụng tên riêng để tạo ra cảm giác họ dễ mến và dễ tiếp cận hơn. Nhưng điều này cũng có thể dẫn đến bất lợi, khi các đối thủ có thể cho rằng sử dụng tên riêng cho thấy ứng viên đó có trình độ kém và ít tự tin.

Những người ủng hộ Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris. Ảnh: REUTERS

Dùng họ hay tên?

Phó giáo sư Stav Atir – công tác tại ĐH Wisconsin (Mỹ) – nghiên cứu ra rằng trong các lĩnh vực đặc thù như “chính trị” tại Mỹ, thực tế việc gọi nam giới bằng họ nhiều gấp đôi so với việc gọi bằng tên. Trong lĩnh vực y tế, các nghiên cứu khác chỉ ra rằng các bác sĩ nữ được gọi bằng tên riêng nhiều hơn thay vì chức danh "bác sĩ". Tỉ lệ này cao gấp đôi so với các đồng nghiệp nam.

Theo bà Atir, trong trường hợp bà Harris, việc sử dụng tên "Kamala" có thể "có khả năng khiến bà trả giá”. Việc dùng tên riêng có thể khiến phụ nữ bị coi là kém xứng đáng và kém năng lực hơn.

Dù vậy, việc sử dụng tên riêng có thể khiến phó tổng thống có vẻ dễ mến và dễ gần hơn. Bà Atir cho biết dễ mến và năng lực đều là những phẩm chất quan trọng trong tâm trí cử tri.

“Là một nhà khoa học chính trị, tôi biết các ứng cử viên sử dụng ngôn ngữ để có lợi cho họ. Nếu ai đó muốn nghe có vẻ thực tế, dễ mến và quen thuộc hơn, họ có thể chỉ cần sử dụng tên riêng của mình. Đây là những gì chiến lược tranh cử thực hiện. Họ cố gắng quảng bá theo cách tốt nhất, bằng những từ ngữ hay nhất có thể” - giáo sư khoa học chính trị Joseph Uscinski công tác tại ĐH Miami (Mỹ).

Phó giáo sư Gail Saltz – công tác tại bệnh viện NewYork-Presbyterian và Cao đẳng Y khoa Weill Cornell (Mỹ) – cảnh báo rằng một ứng viên sử dụng tên riêng của họ trong các tài liệu vận động tranh cử tổng thống Mỹ có thể phản tác dụng, đặc biệt nếu ứng viên đó là phụ nữ. Bà Saltz gọi đây là "thành kiến vô thức đối với các ứng viên nữ" như bà Harris.

Bà Saltz cho rằng thành kiến này "là những cảm xúc, thái độ, định kiến và khuôn mẫu vô thức do những trải nghiệm và ảnh hưởng trong quá khứ, cũng như nền văn hóa mà bạn lớn lên". Bằng cách sử dụng tên riêng, "bạn ngụ ý rằng bạn cảm thấy [bà Harris] có ít chuyên môn, sự tự tin, địa vị hoặc khả năng lãnh đạo hơn, rằng bà ấy chưa đủ tiêu chuẩn cho công việc này so với nam giới”.

Ngoài ra, theo các chuyên gia việc không thêm chức danh trước tên các ứng viên nữ có thể khiến họ không được tôn trọng như các ứng viên nam.

Các chuyên gia cho biết tên riêng có thể giúp ứng viên dễ mến hơn trong quá trình tranh cử tổng thống Mỹ, nhưng chúng cũng có thể tạo ra thành kiến. Ảnh: REUTERS

"Khi chúng ta nhắc đến một người có chức danh mà không lại không đề cập chức danh có thể tạo ra cảm giác hơi hạ thấp, như thể họ không xứng đáng với chức danh hoặc vị trí đó" – ông Uscinski nói.

Trường hợp bà Clinton và kinh nghiệm cho bà Harris

Năm 2010, ông Uscinski nghiên cứu về trường hợp dùng danh xưng của bà Hillary Clinton trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân chủ năm 2008.

Nghiên cứu chỉ ra rằng vào thời điểm đó, các nhà báo gọi bà Clinton một cách không chính thức, tức là không có chức danh hoặc bằng tên riêng của bà. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng các phát thanh viên nam thể hiện sự thiên vị giới tính trong cách họ nhắc đến các ứng cử viên tổng thống.

Các phương tiện truyền thông cũng nhấn mạnh đến các vấn đề tiêu cực, cách ăn mặc của bà Clinton. Các nhà nghiên cứu đã cho rằng phạm vi đưa tin của phương tiện truyền thông có thể "ảnh hưởng sâu sắc đến kết quả bầu cử" tổng thống Mỹ. Cụ thể, các nghiên cứu khác từ thời điểm đó cho thấy rằng những định kiến giới tính như vậy trong việc đưa tin gây bất lợi cho các ứng cử viên nữ.

Đến nay, bà Harris chưa chính thức lên tiếng về việc lựa chọn sử dụng tên hay họ của mình trong quá trình truyền thông tranh cử. Tuy nhiên, bà đã nhiều lần lên tiếng về việc có người hoặc đại diện tổ chức phát âm sai tên của bà.

Trong cuộc tranh cử năm nay, ông Donald Trump đã nhiều lần phát âm sai tên của bà Harris. Trong bài phát biểu gần đây, ông Trump thừa nhận rằng ông "không quan tâm" ông có phát âm đúng tên bà Harris hay không.

Tại một sự kiện vận động tranh cử ở bang Wisconsin vào hôm 3-8, ông Doug Emhoff – phu quân phó tổng thống Mỹ – cho biết: "Ông Trump, tôi biết ông gặp rất nhiều khó khăn khi phát âm tên vợ tôi. Đây là tin tốt: Sau cuộc bầu cử, ông có thể gọi vợ tôi là ‘Madam President’ [bà tổng thống]".

Bà Sabrina Singh – thư ký báo chí trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ năm 2020 của bà Harris – cho rằng những hành động gọi tên sai như như vậy là "cực kỳ phân biệt chủng tộc".

"Có lẽ họ làm vậy để hạ thấp bà ấy. Một số người có thể vô tình phát âm sai tên, nhưng những người khác sẽ cố tình làm vậy” - theo ông Uscinski.

Bà Clinton trong cuộc tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016. Ảnh: AFP

Dù có nhiều phân tích được thực hiện, nhưng các nhà khoa học vẫn chưa thống nhất về việc bà Harris nên dùng tên hay họ trong truyền thông để có lợi thế trong cuộc tranh cử năm nay. Theo bà Atir và ông Uscinski, việc sử dụng tên giúp có sắc thái riêng, nhưng bà Saltz cho rằng điều đó không đúng.

“Việc gọi ứng cử viên Kamala Harris là ‘Kamala’ là không tốt. Đối với những người đã nghe [Kamala] trong một thời gian, khi họ bắt đầu nói Harris hoặc Kamala Harris, họ có thể không nhận ra đang nói về cùng một người” - theo bà Saltz.

KHOA ĐIỀM