10 năm chưa xong khu tái định cư

Khoảng 50 hộ dân đang sinh sống trên đất của Vườn quốc gia Tà Đùng

Bỏ tái định cư, tìm lại sinh kế

Đầu tháng 12, vợ chồng ông K’Tang tất bật thu hoạch vườn cà phê rộng gần 2 ha, nằm dọc quốc lộ 28, đoạn qua Vườn quốc gia Tà Đùng (xã Tà Đùng). Số cà phê này được chăm sóc cẩn thận, trở thành nguồn thu nhập chính của gia đình ông trong hơn 10 năm qua.

Hộ ông K’Tang là 1 trong 16 hộ dân rời bỏ khu tái định cư xã Đắk P’lao (nay thuộc xã Quảng Khê) để trở về bon B’Tong - nơi từng được gia đình ông nhường lại để làm Thủy điện Đồng Nai 3. Ông K’Tang kể, khi triển khai Thủy điện Đồng Nai 3, gia đình ông cùng hàng trăm hộ dân khác của xã Đắk P’lao nằm trong diện phải di dời. Được bố trí một căn nhà tại khu tái định cư nhưng chỉ sinh sống một thời gian ngắn, ông K’Tang đưa vợ, con về lại nơi này.

Theo lời ông lão 70 tuổi, quá trình sinh sống ở khu tái định cư, do phát sinh nhiều bất cập nên gia đình ông đã chọn cách rời đi. Sau hơn 10 năm, dù cuộc sống còn nhiều thiếu thốn nhưng gia đình ông vẫn chấp nhận gắn bó với mảnh đất mà những thế hệ đi trước khai phá, để lại. “Vợ chồng tôi cùng 2 người con về đây sống và canh tác cà phê, còn 3 người con vẫn sống trên khu tái định cư. Đất đai, ông bà tổ tiên vẫn nằm ở đây nên chúng tôi không đi đâu”, ông K’Tang nói.

Cách căn nhà của ông K’Tang vài chục mét là nơi ở của gia đình bà H’Díu. Cũng thuộc diện được bố trí tái định cư, song do thiếu đất sản xuất, thiếu nước sinh hoạt nên khoảng năm 2012, vợ chồng bà H’Díu lại về đây sinh sống. Nguồn thu nhập chính của cả gia đình đến từ vườn cà phê rộng khoảng 2 ha - là số đất còn lại nằm ngoài khu vực phải thu hồi. Bà H’Díu cho biết: “Vì mỗi gia đình được cấp một ít đất sản xuất nên chúng tôi không đủ sống. Mấy tháng về đó (khu tái định cư Đắk P’lao - PV) sinh sống, tôi phải đi làm thuê khắp nơi để nuôi các con. Khổ quá, chúng tôi phải về đây”.

Sau khi về lại nơi ở cũ, vợ chồng bà H’Díu sinh thêm 1 người con gái, năm nay 12 tuổi. Hằng ngày, vợ chồng bà luân phiên nhau đưa đón con tới trường, cách nhà gần 15 km. “Ở đây không có trường, muốn đi học thì lên xã Tà Đùng. Sáng tôi đưa cháu đi học, trưa cháu tự mua cơm ăn. Chiều chồng tôi lên đón về”, bà H’Díu cho hay.

Sớm có giải pháp ổn định dân cư

Theo thống kê, trước đây, có 42 hộ dân rời xã Đắk P’lao mới để trở về nơi ở cũ. Sau một thời gian, khu vực này đã có hơn 50 hộ dân làm nhà và canh tác cây trồng trên phần đất chưa bị ngập, gần lòng hồ của Thủy điện Đồng Nai 3 và nằm trong khu vực của Vườn quốc gia Tà Đùng.

Hộ ông K’Tang là 1 trong 16 hộ dân đang sinh sống tại bon B’Tong (xã Đắk P’lao cũ), nay thuộc địa phận xã Tà Đùng

Ông Khương Thanh Long - Giám đốc Vườn quốc gia Tà Đùng cho biết, trong số các hộ dân sinh sống tại đây, có khoảng 30 hộ dân nhận giao khoán quản lý, bảo vệ rừng. Nhiều hộ trong số này đã có hơn 10 năm làm nghề “giữ rừng”.

Theo đánh giá, những năm qua, diện tích rừng giao khoán được các hộ dân, nhóm hộ quản lý, bảo vệ tương đối tốt về số lượng và chất lượng; hạn chế đến mức thấp nhất các vụ xâm hại tài nguyên rừng. Các hộ dân cũng góp phần ngăn chặn kịp thời việc lấn chiếm, khai thác lâm sản, săn bắt động vật rừng trái phép.

Những năm qua, để giải quyết tình trạng người dân bỏ nơi ở mới về lại nơi ở cũ, chính quyền các cấp đã nhiều lần làm việc với các hộ dân nhằm nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân.

Qua làm việc, đại diện các hộ dân cho biết một số lý do khiến họ quay trở lại nơi ở cũ như: một số người đã có tuổi nên muốn ở lại đất của ông bà, tổ tiên; đất đai sản xuất nơi ở mới không đủ, không phù hợp với trồng cà phê, trong khi đất đai ở nơi cũ màu mỡ, gần nguồn nước tưới; người dân có tâm lý sống gần rừng và bảo vệ rừng cộng đồng…

Từ tháng 7 tới nay, khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, các hộ dân được xác định có hộ khẩu thường trú tại xã Quảng Khê nhưng sinh sống, canh tác tại xã Tà Đùng. Chính quyền địa phương 2 xã đang phối hợp, tìm phương án tái định cư cho các hộ dân này.

Chủ tịch UBND xã Quảng Khê Mai Văn Tùng cho biết: “Trước đây huyện Đắk Glong đã lên phương án xây dựng một khu tái định cư mới, rộng khoảng 5 ha, vốn đầu tư khoảng 14 tỷ đồng dành cho các hộ dân. Tuy nhiên, sau nhiều năm, việc triển khai tái định cư vẫn chưa thực hiện được do người dân chưa đồng ý đến sinh sống. Gần đây, 2 xã đã làm việc để phối hợp, vận động người dân về khu tái định cư mới”.

Ông Trần Nam Thuần - Chủ tịch UBND xã Tà Đùng thông tin thêm, thực tế người dân đã canh tác ở đây hàng chục năm. Những năm qua, các đơn vị liên quan chưa thực hiện thu hồi, đền bù với khu đất này. Hiện, khu vực bà con sinh sống chưa có trường học, chưa có điện lưới nên đời sống của người dân còn khó khăn, đặc biệt là hạn chế tiếp cận với những chính sách an sinh.

Gia đình bà H’Díu rời khu tái định cư về lại nơi ở cũ sinh sống hơn 10 năm nay

Cũng theo ông Thuần, để bảo đảm người dân được hưởng đầy đủ các chính sách, đồng thời tạo thuận lợi cho trẻ em học tập, người dân được chăm sóc y tế, 2 địa phương tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, vận động để người dân phối hợp trong công tác đền bù và về sinh sống ở khu tái định cư mới.

Đặng Dương .