10 nguyên tắc cốt lõi trong việc trùng tu di tích

Liên quan đến câu chuyện trùng tu di tích Chùa Cầu (TP Hội An, Quảng Nam) đang có nhiều ý kiến trái chiều nhau trên mạng xã hội và báo chí.

Để có cái nhìn tổng quát hơn về việc trùng tu các di tích hiện này, kiến trúc sư Vũ Quang Hùng (Trưởng Ban Quản lý Khu công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng, nguyên Chủ tịch Hội kiến trúc sư TP Đà Nẵng) cho hay, thuật ngữ bảo tồn phục hồi có thể được định nghĩa là để sửa chữa một cấu trúc và làm cho nó có thể sử dụng lại được, trong khi vẫn bảo tồn những phần hoặc đặc điểm của tài sản có ý nghĩa lịch sử và văn hóa.

Kiến trúc sư Vũ Quang Hùng cho rằng cần tuân thủ 10 nguyên tắc trong trùng tu di tích. Ảnh: TV.

Tuy nhiên, để phục hồi thành công một tòa nhà (hay công trình kiến trúc) lịch sử, cần tuân thủ 10 nguyên tắc cốt lõi sau:

1. Hãy cố gắng hết sức để sử dụng tòa nhà (công trình kiến trúc) cho mục đích ban đầu của nó, khi có thể.

Nhưng nếu bạn không thể, hãy đảm bảo rằng việc sử dụng mới yêu cầu thay đổi tối thiểu đối với các tính năng lịch sử ban đầu. Bạn cũng có thể muốn suy nghĩ về các cách để nhận ra hoặc tưởng nhớ chức năng ban đầu của công trình (ví dụ: một tấm bảng đặc biệt, những bức ảnh lịch sử được đóng khung hoặc một dấu hiệu thông tin nhỏ).

2. Đừng phá hủy các tính năng ban đầu đặc biệt.

Xác định những yếu tố độc đáo và lịch sử xác định tính cách của công trình và nỗ lực hết sức để bảo tồn và bảo vệ chúng. Tránh loại bỏ hoặc thay đổi các yếu tố quan trọng để duy trì kết cấu lịch sử ban đầu.

3. Nhận ra rằng tất cả các công trình đều là sản phẩm vật chất của thời đại riêng của họ.

Mỗi người kể một câu chuyện độc đáo về con người, địa điểm và những thứ xung quanh họ khi chúng được xây dựng. Tránh những thay đổi có thể tạo ra cảm giác sai lầm về sự phát triển lịch sử.

4. Nhận biết và tôn trọng những thay đổi đã diễn ra theo thời gian.

Giống như một lớp vỏ có được trong những năm qua, các tài sản lịch sử có thể thay đổi theo những cách làm tăng thêm giá trị lịch sử của chúng. Tôn trọng và giữ lại những thay đổi đã xảy ra theo thời gian và đã đạt được ý nghĩa lịch sử theo đúng nghĩa của chúng.

Hội An trùng tu di tích Chùa Cầu. Ảnh: TN.

5. Xử lý một cách nhạy cảm và bảo tồn các đặc điểm phong cách đặc biệt hoặc các ví dụ về công việc thủ công lành nghề.

Cẩn thận lưu trữ và bảo quản các vật liệu, tính năng, hoàn thiện và các ví dụ về nghề thủ công đặc trưng cho tài sản.

6. Bất cứ khi nào có thể, hãy sửa chữa thay vì thay thế các đặc điểm kiến trúc đã mòn.

Và khi cần thay thế, vật liệu mới phải phù hợp với thiết kế, bố cục và màu sắc cũ. Ví dụ: Khi xây dựng một vật thay thế, hãy tìm kiếm bằng chứng vật lý trong và xung quanh tài sản hoặc nghiên cứu các tài liệu lịch sử để tìm hiểu tính năng ban đầu trông như thế nào.

7. Làm sạch mặt tiền bằng các phương pháp nhẹ nhàng nhất có thể.

Tránh các phương pháp gây hại. Đặc biệt thận trọng khi sử dụng các phương pháp điều trị hóa học hoặc vật lý, và luôn kiểm tra vật liệu trước.

8. Bảo vệ và bảo tồn tài nguyên khảo cổ học.

Giữ nguyên các khu vực khảo cổ xung quanh. Tuy nhiên, nếu một khu vực phải bị xáo trộn, hãy thực hiện mọi bước cần thiết để giảm thiểu bất kỳ tác hại nào.

9. Những thay đổi đương đại tương thích có thể chấp nhận được nếu chúng không phá hủy kết cấu lịch sử hoặc kiến trúc quan trọng.

Khi thực hiện một thay đổi đáng kể (như bổ sung mới, thay đổi bên ngoài hoặc xây dựng mới khác), hãy lưu ý cách nó sẽ ảnh hưởng đến giao diện của công trình. Tìm cách phân biệt sự thay đổi với cấu trúc cũ, đồng thời sử dụng các vật liệu tương thích và chính xác về mặt lịch sử càng nhiều càng tốt.

10. Xây dựng các bổ sung mới để chúng có thể được loại bỏ mà không làm suy yếu cấu trúc cơ bản.

Bằng cách này, nếu chúng bị loại bỏ trong tương lai, cấu trúc lịch sử thiết yếu sẽ vẫn còn nguyên vẹn.

Lê Phi