12 con giáp qua tranh tường Khmer Nam Bộ

Sách Tranh tường Khmer Nam Bộ của tác giả Huỳnh Thanh Bình (Nhà xuất bản Văn hóa - Văn nghệ) không chỉ nêu tổng quát lịch sử tranh tường, những đặc trưng cơ bản của tranh tường ở chùa tháp Khmer Đồng bằng Sông Cửu Long, mà còn nói về kỹ thuật tạo tác và nội dung tranh. Bên cạnh đó, tác giả cũng cung cấp bộ sưu tập ảnh chụp tranh tường Khmer Nam Bộ độc đáo. Từ bộ ảnh chụp này, độc giả có thể tìm hiểu cuộc đời đức phật, phật thoại về các cao tăng - đệ tử của đức phật, truyện cổ Khmer, hay 12 con giáp trong đề tài dân gian. Trong ảnh là tranh vẽ năm con chuột, được thể hiện với một vị nam thần/deva cưỡi trên lưng một con chuột.

Bích họa 12 con giáp trong tranh tường Khmer Nam Bộ chủ yếu thấy phổ biến ở nhà sala (nhà tăng, nhà hội). Mỗi con vật đi kèm theo một “hóa thân” nam hoặc nữ (đại diện cho âm dương), gồm: Thiên, người, chằn. Người Khmer Nam Bộ phỏng các con giáp thuộc cung hoàng đạo Trung Hoa với mục đích và ý tưởng riêng của họ. Nguyên tắc của 12 năm âm lịch, với mỗi năm đại diện bởi một con giáp, vẫn được tuân theo, chỉ có trâu được thay thế bằng bò và rồng bằng Naga (rắn). Trong ảnh là tranh vẽ năm con bò.

Ảnh tranh năm con cọp/Dần, được thể hiện với chằn cái/yakshi cưỡi trên lưng cọp.

Ảnh tranh năm con thỏ (người Việt là năm con mèo/Mão) được thể hiện với nữ nhân cưỡi trên lưng thỏ.

Ảnh tranh năm Naga (thay cho con rồng/Thìn) được thể hiện một vị nam thần/deva cưỡi trên Naga.

Ảnh tranh năm con rắn/Tỵ được thể hiện với một vị nam nhân cưỡi trên lưng rắn.

Ảnh tranh năm con ngựa/Ngọ, được thể hiện với vị thiên nữ/devi cưỡi trên lưng ngựa.

Ảnh tranh năm con dê/Mùi, được thể hiện với một vị thiên nữ/devi cưỡi trên lưng con dê.

Ảnh tranh năm con khỉ/Thân được thể hiện với chằn nam/yaksha cưỡi trên thân khỉ.

Ảnh tranh năm con gà/Dậu được thể hiện với chằn nam/yaksha cưỡi trên thân gà.

Ảnh tranh năm con chó/Tuất, được thể hiện với chằn cái/yakshi cưỡi trên lưng chó.

Ảnh tranh năm con lợn/Hợi, được thể hiện với một vị nữ nhân cưỡi trên lưng lợn.

Minh Châu - Quynh My