20 năm ngày Trịnh mất

Theo lời của danh ca Khánh Ly, những ca khúc của Trịnh Công Sơn luôn được hát trước hết bởi Trịnh Công Sơn. Nhiều nhà nghiên cứu còn cho rằng người hát hay nhất nhạc Trịnh phải là Trịnh, sau Trịnh là Khánh Ly. Khánh Ly với chất giọng alto liêu trai đã trở thành biểu tượng của nhạc Trịnh, không ai có thể thay thế được.

Thế hệ thứ hai hát nhạc Trịnh là Hồng Nhung. Diva tiếp cận những sáng tác của Trịnh Công Sơn khi 21 tuổi và gắn bó với nhạc sĩ suốt 10 năm cuối đời của ông. Hồng Nhung với giọng hát nữ trung vang sảng là làn gió mới thời điểm đó và được coi là cuộc cách tân đầu tiên với nhạc Trịnh.

Từ dấu mốc Hồng Nhung đổ về sau, nhiều ca sĩ đã làm mới nhạc Trịnh như Thanh Lam, Hiền Thục, Lệ Quyên… với những thành bại khác nhau. Nhưng điểm chung là dù được khen hay chê, những ca sĩ làm mới nhạc Trịnh sau Hồng Nhung chưa thể trở thành một vệt sáng của thị trường.

Nhạc Trịnh đến hôm nay vẫn tiếp tục được làm mới, với thế hệ thứ ba, thứ tư. Điểm đáng mừng là đã có những dự án tạo được tiếng vang, thực sự là cuộc cách mạng nhạc Trịnh trong dòng chảy âm nhạc đương đại.

Khi nhạc Trịnh được làm mới với EDM, hip hop

Năm 2020, một album làm mới nhạc Trịnh tạo được tiếng vang là Ở trọ của Hà Lê. Thực ra Hà Lê đã khởi động dự án Trịnh Contemporary từ đầu năm 2019 nhưng phải đến album Ở trọ mới được đón nhận rộng rãi.

Bà Trịnh Vĩnh Trinh - em gái của Trịnh Công Sơn - cho biết gia đình từng có ý định tìm một rapper, một nghệ sĩ hip hop để làm mới các tuyệt phẩm của cố nhạc sĩ nhưng khi chưa tìm được cho đến khi Hà Lê xuất hiện. Sau khi nghe phiên bản nhạc Trịnh với cách thể hiện mới lạ của Hà Lê, gia đình đón nhận: “Cách tân mà hay”.

Hà Lê và RichChoi kết hợp trong bản mashup Ở trọ và Biển nhớ trên sân khấu King of Rap.

Hà Lê thực sự đã tạo ra cuộc đổi mới chưa từng có sau nhiều năm với nhạc Trịnh. Một cuộc chơi mạo hiểm và “cách mạng” đúng nghĩa. Trong album Ở trọ, nam rapper và music producer (sản xuất âm nhạc) Tùng Tic đã thay đổi gần như toàn bộ giai điệu nhạc Trịnh bằng cách hòa âm - phối khí, chia câu, tạo nhịp hoàn toàn khác.

Nền giai điệu truyền thống, đi qua năm tháng của 7 ca khúc nhạc Trịnh đã được chuyển sang R&B, world music, thậm chí là cả dream-pop, reggae, chill-out, trong sự xuyên suốt, chủ đạo của EDM - nhạc điện tử.

Dù vậy, một giá trị vẫn được giữ nguyên trọn vẹn đó là nội dung ca từ của nhạc Trịnh. Tinh thần văn ca của nhạc Trịnh được Hà Lê và ê-kíp trân trọng tối đa. Mà với nhiều người, giá trị sau cùng, cũng là “khuôn vàng thước ngọc” của nhạc Trịnh nằm ở ca từ với tầng tầng lớp lang ý nghĩa, hơn là phần giai điệu.

Hà Lê có bước tiến trong sự nghiệp nhờ làm mới nhạc Trịnh. Ngoài album Ở trọ, nam rapper kiêm ca sĩ cũng đã có tour diễn quy mô nhỏ ở nhiều tỉnh thành trong năm 2020 để quảng bá dự án này. Hiện dự án đã khép lại nhưng với cách làm mới bài bản, mang nhịp thở đương đại của Hà Lê, nhiều khán giả vẫn đón chờ những sản phẩm tiếp theo từ anh với âm nhạc Trịnh Công Sơn.

Gen Z hát nhạc Trịnh khác như nào?

Cùng thời điểm với dự án Trịnh Contempary của Hà Lê, ca sĩ Đồng Lan cũng làm mới nhạc Trịnh. Vào năm 2019, nữ ca sĩ có album nhạc Trịnh song ngữ Việt-– Pháp: Này em có nhớ. Nhà thơ Francois Brunetta là người giúp Đồng Lan phần chuyển soạn lời Pháp.

Album có các ca khúc như Này em có nhớ, Ngẫu nhiên, Hạ trắng, Ở trọ, Vết lăn trầm... được hòa âm và hát theo phong cách Jazz. Trịnh Công Sơn là người chịu nhiều ảnh hưởng văn hóa Pháp.

Một số ca khúc đơn lẻ của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã được chuyển sang nhiều thứ tiếng. Song, Này em có nhớ của Đồng Lan là album nhạc Trịnh song ngữ Việt - Pháp đầu tiên với số lượng bài khá nhiều.

Những năm gần đây, Giang Trang cũng nổi lên là một giọng ca hát nhạc Trịnh. Giang Trang không nhận mình là ca sĩ nhưng những đêm nhạc của chị ở L'Espace vẫn có đối tượng khán giả riêng. Nữ ca sĩ đã ra tới 3 album chuyên nhạc Trịnh, trong đó Lênh đênh nhớ phố có cả phiên bản CD và đĩa than.

Ngoài những Hà Lê, Đồng Lan, Giang Trang, nhạc Trịnh vẫn được cất lên ở rất nhiều không gian lớn nhỏ khác nhau, nhiều người trẻ vẫn hát nhạc Trịnh mỗi ngày, mỗi tuần ở phòng trà, quán cà phê âm nhạc. Tưởng nhớ 20 năm ngày mất của Trịnh, một nhóm bạn trẻ cũng đã quây quần bên mộ nhạc Trịnh và sẽ hát hết đêm nay.

Bà Trịnh Vĩnh Trinh với giọng ca Gen Z Hoàng Trang. Ảnh: Phạm Ngô.

Trong những người trẻ hát nhạc Trịnh lại có cả những người rất trẻ thuộc về thế hệ Gen Z - thế hệ âm nhạc mới nhất của nhịp chảy đương đại. Hoàng Trang sinh năm 1997 là một trong số đó.

Hoàng Trang được giới mộ điệu nhạc Trịnh biết đến khoảng hơn một năm nay. Cô nổi lên đầu tiên từ bài Ta đã thấy gì trong đêm nay khi chỉ mới tốt nghiệp ngành ngôn ngữ Italy thuộc Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM.

Hoàng Trang hiện đã trở thành một giọng ca trẻ gắn liền với nhạc Trịnh. Cô luôn song hành với guitarist với Nguyễn Đông.

Cả hai trở thành cặp tình nhân du ca với nhạc Trịnh. Họ rong ruổi ở nhiều nơi, nhiều địa điểm và cùng đàn, cùng hát những sáng tác của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Phong cách trình diễn của cả hai mộc mạc, tự nhiên, gợi nhớ thời du ca của Trịnh Công Sơn và Khánh Ly.

Hoàng Trang và Nguyễn Đông chưa có dự án làm mới nhạc Trịnh bài bản như Hà Lê nhưng cả hai là nét chấm phá thú vị trong đời sống âm nhạc Trịnh Công Sơn hôm nay.

Quang Đức