2022, năm đột phá của năng lượng sạch

Điện gió được phát triển ở nhiều nơi trên thế giới. Ảnh: AP.

Cơ hội tốt

Đối với các công ty năng lượng tái tạo tại Ấn Độ, đây là thời điểm tốt để kinh doanh. Renew Power - một trong những công ty năng lượng tái tạo lớn nhất Ấn Độ - sẽ nằm trong số các tập đoàn lớn, nhỏ của đất nước hy vọng nhận được một phần trong kế hoạch trị giá 2,6 tỷ USD của chính phủ nhằm khuyến khích sản xuất trong nước các bộ phận cần thiết để chế tạo năng lượng mặt trời. Đây là động lực lớn nhất từng thấy trong lịch sử ngành năng lượng Ấn Độ.

Giám đốc điều hành Renew Power, ông Sumant Sinha, cho biết, quỹ dành cho năng lượng sạch của chính phủ mang đến “một tín hiệu mạnh mẽ” rằng, quốc gia này muốn “trở thành địa điểm sản xuất của các thiết bị năng lượng tái tạo”.

Không chỉ Ấn Độ, các chính phủ khác trên thế giới cũng đã “bật đèn xanh” cho các chính sách năng lượng tái tạo trong năm qua nhằm mục đích mở rộng quy mô năng lượng gió và mặt trời, cùng với sự phát triển của các công nghệ như thu giữ carbon, thu giữ carbon dioxide - nguyên nhân chính của biến đổi khí hậu - và lưu trữ nó trong lòng đất. Một số chính sách như tín dụng thuế để mua xe điện, máy bơm nhiệt hoặc vật liệu tiết kiệm năng lượng cho xây dựng.

Mỹ đã ký ban hành Luật Giảm lạm phát - luật khí hậu tham vọng nhất trong lịch sử nước Mỹ. Quốc hội Châu Âu cũng đã thông qua kế hoạch REPower EU nhằm giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch. Còn Trung Quốc đã công bố các kế hoạch tầm quốc gia để kích hoạt đáp ứng các mục tiêu năng lượng sạch trước thời hạn 5 năm vào năm 2030.

Các chuyên gia cho biết, nhiệm vụ hiện nay là xây dựng đà phát triển này vào năm 2023, tăng cường cơ sở hạ tầng lưới điện và giải quyết các vấn đề phụ trợ làm chậm quá trình phân phối và truyền tải năng lượng sạch.

“Từ góc độ năng lượng, năm 2022 sẽ là một năm bản lề. Lần đầu tiên, chúng tôi có bằng chứng rõ ràng rằng, nhu cầu nhiên liệu hóa thạch sau 200 năm tăng trưởng đã đạt đến đỉnh điểm vào năm 2019 và hiện đang đi ngang trước khi suy giảm” - ông Kingsmill Bond, chiến lược gia năng lượng tại Viện Rocky Mountain (RMI), một nhóm phi lợi nhuận về năng lượng sạch - cho biết.

Nghiên cứu của RMI phát hiện ra rằng, nhu cầu năng lượng toàn cầu đã tăng thêm khoảng 6 exajoules (hơn 1.600 tỷ kWh) vào năm 2022 — đủ năng lượng cho khoảng 6 triệu chuyến bay xuyên Đại Tây Dương. Báo cáo cho biết, đây là mức tăng trưởng ít hơn bình quân hàng năm vì việc sử dụng năng lượng ngày càng hiệu quả hơn. Tăng trưởng cung cấp năng lượng mặt trời và gió trong năm nay cũng được tính toán là khoảng 6 exajoules.

Ông Bond cho biết thêm, giá của năng lượng sạch ngày càng gần với giá của nhiên liệu hóa thạch và trong một số trường hợp, nó còn rẻ hơn. Một báo cáo của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IAEA) cho biết, giá dầu đã tăng cao trên 100 USD/thùng vào giữa năm 2022, giá khí đốt và than cao dẫn đến chi phí điện tăng trên toàn thế giới. Tuy nhiên, việc tăng cường sử dụng năng lượng sạch đã tiết kiệm cho các quốc gia châu Á, bao gồm cả Trung Quốc và Ấn Độ, tổng cộng 34 tỷ USD trong năm qua, một báo cáo cho thấy.

Động lực tích cực

Các nhà phân tích cho rằng, cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu và các mối đe dọa khí hậu ngày càng gia tăng như lũ lụt thảm khốc ở Pakistan, đã đẩy nhanh các chính sách năng lượng sạch và các khoản đầu tư lớn cần thiết để chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và mặt trời. Việc đột ngột thiếu khả năng tiếp cận nhiên liệu hóa thạch và khủng hoảng chuỗi cung ứng cũng là những lý do dẫn đến xu hướng tích cực hướng tới năng lượng sạch hơn.

Mặc dù có động lực tích cực đối với năng lượng sạch, nhưng cũng có một số “cạm bẫy”. Ông Vibhuti Garg (Viện Kinh tế năng lượng và Phân tích tài chính) cho biết: “Phản ứng bất ngờ khiến một số nơi quay trở lại sử dụng nhiên liệu hóa thạch ngay cả khi nó có giá cao hơn đối với người nộp thuế”.

Sản lượng than của Ấn Độ đã tăng khoảng 17% từ tháng 4 đến tháng 11/2022. Bangladesh tăng nhập khẩu khí đốt tự nhiên và tiếp tục mở các nhà máy nhiệt điện ở nước này. Đức đã chuyển sang sử dụng than đá và dầu mỏ để giải quyết nhu cầu trong ngắn hạn của mình. “Đây là một năm thuận lợi đối với năng lượng tái tạo nhưng thật đáng buồn, cũng không phải là một năm tồi tệ đối với nhiên liệu hóa thạch” – ông Garg nói thêm.

Tuy nhiên, vì được thúc đẩy bởi động lực từ những năm trước, lĩnh vực năng lượng sạch trên toàn thế giới vẫn “cất cánh” trong năm 2022. “20 năm trước, năng lượng tái tạo đã trở thành dạng năng lượng sạch nhất, trong vài năm gần đây, nó trở thành dạng năng lượng rẻ nhất, và chỉ trong năm nay, chúng đã trở thành dạng năng lượng an toàn nhất” - ông Dave Jones, nhà phân tích năng lượng tại tổ chức tư vấn môi trường Ember có trụ sở tại London - cho biết.

Một báo cáo khác của IAEA cũng nhận định, sự phát triển vào năm 2022 đã kích hoạt động lực chưa từng có đối với năng lượng tái tạo, với việc thế giới sẽ bổ sung nhiều năng lượng tái tạo trong 5 năm tới như đã làm trong 20 năm qua. Ông Jones nói: “Vẫn còn rất nhiều việc phải làm nhưng tôi nghĩ năm 2022 sẽ được ghi nhớ là năm lần đầu tiên năng lượng tái tạo đã vượt qua tất cả các trở ngại”.

Trong năm nay, Liên hợp quốc đã công bố Kế hoạch hành động về năng lượng nhằm hướng đến mục tiêu cung cấp năng lượng sạch và giá cả phải chăng cho tất cả mọi người vào năm 2030. Năng lượng sạch, giá cả phải chăng vào năm 2030 được xem là yếu tố quan trọng để giải quyết tình trạng khẩn cấp về khí hậu và đưa mức phát thải ròng về bằng 0 vào năm 2050.

Hà Anh