2025 - Một năm bản lề đặc biệt với tăng trưởng hơn 8%

Phục hồi mạnh mẽ

Nhiều chỉ báo vĩ mô cho thấy nền kinh tế đã có một năm phục hồi mạnh mẽ: tăng trưởng GDP ước đạt khoảng 8%, kim ngạch xuất nhập khẩu vượt mốc 900 tỷ USD, xuất siêu tiếp tục được duy trì, thu ngân sách nhà nước tăng cao so với dự toán, còn lạm phát vẫn được kiểm soát dưới mức 4% trong bối cảnh thế giới nhiều biến động khó lường.

Những con số ấy phản ánh một nỗ lực điều hành nhất quán, trong đó ổn định vĩ mô tiếp tục được xem như nền tảng để nâng đỡ tăng trưởng.

Tuy nhiên, khi nhìn sâu hơn vào cấu trúc vận hành của nền kinh tế trong năm qua, câu hỏi không chỉ dừng lại ở mức tăng trưởng đạt bao nhiêu phần trăm, mà còn hướng tới bản chất của quá trình tạo ra tăng trưởng.

Điều quan trọng, và cũng đáng để suy nghĩ một cách xây dựng, là tăng trưởng đã được tạo dựng bằng cách nào, dựa trên những động lực nào, và mức độ bền vững của nó nằm ở đâu khi bước sang giai đoạn mới.

Tín dụng tăng tốc chưa từng có

Trong số các động lực góp phần vào tăng trưởng năm 2025, tín dụng ngân hàng nổi lên như một kênh đặc biệt quan trọng.

Tăng trưởng tín dụng đến cuối tháng 12 đạt khoảng 17,87% so với cuối năm 2024, thuộc nhóm mức tăng cao nhất trong nhiều năm gần đây. Phần lớn dư nợ tín dụng tiếp tục phục vụ cho sản xuất – kinh doanh, trong đó tín dụng cho công nghiệp hỗ trợ và công nghệ cao ghi nhận mức tăng mạnh.

Đây là kết quả cho thấy hệ thống ngân hàng đã nỗ lực rất lớn trong việc đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế, đồng thời tạo điều kiện để các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao từng bước khẳng định vai trò mới trong tăng trưởng.

Song song với đó, nhu cầu vốn tăng nhanh khiến sức ép lên thanh khoản hệ thống cũng trở nên rõ rệt hơn. Huy động vốn chỉ tăng khoảng 14%, thấp hơn đáng kể so với mức tăng tín dụng, dẫn tới hệ số sử dụng vốn lên tới khoảng 146%.

Tín dụng ngân hàng năm 2025 nổi lên như một kênh đặc biệt quan trọng. Ảnh: Nam Khánh

Cấu trúc vốn của hệ thống ngân hàng, nơi nguồn huy động chủ yếu vẫn là ngắn hạn, trong khi tỷ lệ cho vay trung và dài hạn chiếm khoảng một nửa, đặt ra thách thức không nhỏ về cân đối kỳ hạn và quản trị rủi ro thanh khoản.

Đây là dấu hiệu cho thấy nền kinh tế đang mở rộng nhanh, nhu cầu vốn lớn, trong khi dư địa điều hành chính sách tiền tệ cần được cân nhắc thận trọng hơn để bảo đảm sự ổn định của hệ thống.

Trong bối cảnh đó, việc duy trì tăng trưởng cao nhưng vẫn giữ được mặt bằng lãi suất ở mức hợp lý là một thành công đáng ghi nhận. Điều hành chính sách tiền tệ đã phải đi trên một “ranh giới hẹp”, khi vừa cần hỗ trợ sản xuất – kinh doanh, vừa phải bảo đảm an toàn thanh khoản, đặc biệt vào giai đoạn cuối năm khi nhu cầu thanh toán, giải ngân và quay vòng vốn tăng mạnh do yếu tố mùa vụ.

Những áp lực này không làm suy giảm ổn định vĩ mô, mà ngược lại, cho thấy năng lực phối hợp giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa đã được nâng lên theo hướng chủ động và linh hoạt hơn.

Đầu tư tăng tốc

Tổng vốn đầu tư công cho năm 2025 đến 1,3 triệu tỷ đồng, một con số kỷ lục. Hàng loạt dự án của nhà nước và tư nhân đã khởi công trong 3 dịp lễ quan trọng A50, A80 và ngày 19/12.

Hàng loạt dự án giao thông, năng lượng và hạ tầng chiến lược được triển khai đồng bộ; nhiều vướng mắc pháp lý tồn đọng kéo dài đã được xử lý; quá trình tái cơ cấu các tổ chức tín dụng yếu kém được thúc đẩy; và thị trường chứng khoán được nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi thứ cấp.

Những chuyển động này không phải lúc nào cũng tạo ra tác động tức thì lên tăng trưởng, nhưng lại góp phần định hình “không gian phát triển” cho giai đoạn tiếp theo, nơi nền kinh tế cần nhiều hơn các động lực đến từ đổi mới sáng tạo, kinh tế số, công nghệ cao và năng suất lao động.

Sự chuyển động của hạ tầng và thể chế trong năm 2025 cũng tạo nên một lớp nền quan trọng cho tăng trưởng trung và dài hạn.

Ở phía tài khóa, thu ngân sách nhà nước đến giữa tháng 12 đạt khoảng 2,47 triệu tỷ đồng, vượt đáng kể so với dự toán và tăng mạnh so với cùng kỳ. Cơ cấu thu ngày càng dựa nhiều hơn vào hoạt động sản xuất – kinh doanh, thay vì những khoản thu mang tính ngắn hạn.

Chi ngân sách được điều chỉnh theo hướng tiết kiệm chi thường xuyên, tăng tỷ trọng chi cho đầu tư phát triển và an sinh xã hội, đồng thời tiếp tục dành nguồn lực đáng kể cho chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân trong giai đoạn phục hồi.

Việc duy trì bội chi và nợ công trong ngưỡng an toàn, trong khi vẫn mở rộng được không gian tài khóa có mục tiêu, cho thấy tư duy điều hành đang chuyển dần từ ứng phó sang kiến tạo.

Từ góc nhìn đó, năm 2025 có thể xem là một năm bản lề, khi nền kinh tế vừa đạt được tốc độ tăng trưởng cao, vừa phải đối mặt với yêu cầu nâng cao chất lượng của quá trình tăng trưởng.

Tiêu dùng của dân tăng không như kỳ vọng

Bên cạnh đó, nhìn từ phía cầu của nền kinh tế, một chỉ dấu khác cũng đáng chú ý là diễn biến của tiêu dùng tư nhân. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng chỉ tăng 7% trong 11 tháng, tuy vẫn duy trì đà tăng dương nhưng thấp hơn mục tiêu 10,5% mà Chính phủ đặt ra và thấp hơn mặt bằng trước dịch COVID-19.

Bán lẻ hàng hóa chiếm tới hơn ba phần tư tổng mức bán lẻ, song chỉ tăng khoảng 8%, cho thấy sức mua trong nước đang phục hồi từng bước, nhưng chưa thật sự bứt lên mạnh mẽ như kỳ vọng.

Chi tiết này giúp hoàn thiện bức tranh tăng trưởng năm 2025: nền kinh tế đạt tốc độ cao, song động lực chủ yếu vẫn đến từ tín dụng và đầu tư, trong khi tiêu dùng nội địa mới chỉ ở giai đoạn hồi phục thận trọng.

Điều cần thiết trong giai đoạn tới không phải là thu hẹp tăng trưởng, mà là tiếp tục củng cố nền tảng ổn định vĩ mô, đồng thời từng bước xây dựng những động lực phát triển dựa nhiều hơn vào năng suất, khoa học – công nghệ và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước.

Sự gia tăng tín dụng, mức độ sử dụng vốn cao và áp lực thanh khoản không phải là tín hiệu tiêu cực, mà phản ánh thực tế rằng Việt Nam đang chuyển sang một giai đoạn phát triển mới, nơi nhu cầu vốn cho đầu tư, cho đổi mới công nghệ và cho mở rộng sản xuất ngày càng lớn.

Kỳ vọng 2026

Khi bước sang năm 2026, mục tiêu tăng trưởng cao vẫn được đặt ra với tinh thần quyết tâm, nhưng đồng thời cũng đi kèm yêu cầu điều hành thận trọng hơn, đặc biệt đối với chính sách tiền tệ.

Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia khuyến nghị với Chính phủ không mở rộng chính sách tiền tệ, điều hành thận trọng hơn, phối hợp một cách hợp lý giữa chính sách tiền tệ với chính sách tài khóa; tập trung vào chuyển đổi số, công nghệ cao, công nghệ thông tin, hạ tầng số, đổi mới sáng tạo...

Đồng thời việc điều hành chính sách tiền tệ phải kiên định mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng, kiểm soát lạm phát, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế; thực hiện chính sách tài khóa mở rộng một cách hiệu quả; đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao; đảm bảo cung ứng hàng hóa và thúc đẩy tín dụng phát triển thị trường; triển khai hiệu quả các giải pháp để thúc đẩy xuất khẩu.

Việc kiên định mục tiêu ổn định vĩ mô, phối hợp hài hòa giữa tài khóa mở rộng hiệu quả với tiền tệ thận trọng, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, thu hút đầu tư chất lượng cao và phát triển hạ tầng số, đổi mới sáng tạo sẽ là những yếu tố then chốt giúp nền kinh tế chuyển dần từ tăng trưởng dựa vào mở rộng tín dụng sang tăng trưởng dựa vào chất lượng.

Năm 2025 cho thấy một điều quan trọng: tăng trưởng cao chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó đi cùng sự vững vàng của hệ thống tài chính, với một cấu trúc vốn được quản trị tốt, một chính sách vĩ mô nhất quán và một tầm nhìn phát triển hướng về dài hạn.

Trong ý nghĩa đó, việc nhìn lại chất lượng tăng trưởng không phải để phủ nhận thành quả, mà để hiểu rõ hơn những điều kiện cần được củng cố, nhằm bảo đảm rằng mỗi bước tiến phía trước đều có thể đứng vững trên một nền tảng ổn định và bền bỉ hơn.

Tư Giang