3 câu nói lúc giận dữ khiến trẻ ám ảnh cả đời

Có thể bạn không nhận ra những lời nói hạ nhục, công kích con sẽ có tác động như thế nào đến cuộc sống sau này của chúng.

Nhà tâm lý học James Gilligan đã nghiên cứu tội phạm bạo lực và phát hiện ra rằng hầu hết những người này đều từng bị lạm dụng bằng lời nói, tình cảm và thể chất khi còn nhỏ. Cuối cùng ông đi đến kết luận rằng họ đã sống trong tình trạng xấu hổ từ khi còn nhỏ.

Xấu hổ là gì?

Cuốn sách “Khen và chê” chỉ ra rằng khi một người không được người khác tôn trọng và bị coi thường, người đó sẽ trải qua cảm giác tự xấu hổ về bản thân.

Nếu là con trong gia đình, trẻ thường bị coi thường, khiển trách hoặc phớt lờ. Khi đó, anh ta sẽ dễ dàng cảm thấy xấu hổ.

Bạn có thể nói, chẳng phải sẽ rất tốt nếu có cảm giác xấu hổ sao? Biết xấu hổ thì mới dũng cảm, chỉ khi biết xấu hổ mới có thể thúc đẩy bản thân tiến về phía trước.

Sự xấu hổ thích đáng quả thực không phải là điều xấu, nó có thể ngăn cản con người trở nên kiêu ngạo. Nhưng sự xấu hổ dai dẳng và quá mức không phải là điều tốt và có thể là thảm họa đối với trẻ bởi nó nhắc nhở trẻ rằng chúng không được chấp nhận. Nếu điều này tiếp tục, đứa trẻ sẽ sống trong nỗi sợ bị từ chối.

Ảnh minh họa.

3 câu nói của cha mẹ khiến trẻ tổn thương

“Mẹ đã nói nhiều lần đến nỗi không nhớ nổi, con ngốc thế?”

Cha mẹ nào từng dạy kèm bài tập về nhà cho con đều sẽ có cảm giác này, sau khi hỏi vài lần một câu hỏi rất đơn giản, não trẻ như một đống hỗn độn, không thể tập trung được.

Thấy thời gian càng ngày càng muộn, cha mẹ càng lo lắng. Trong lúc vội vàng không khỏi thốt ra những lời này.

Trên thực tế, khi nói ra điều này, có thể chúng ta chỉ đang bức xúc và muốn trút giận. Nhưng trong mắt trẻ con, câu nói này có tính sát thương rất lớn. Bởi vì dù trẻ có phản ứng bằng sự im lặng hay nói lại sau khi nghe điều này, trẻ chắc chắn sẽ bắt đầu nghi ngờ chính mình.

Chúng cảm thấy xấu hổ về những thiếu sót của mình. Nếu nghe quá nhiều sẽ rơi vào trạng thái tự ti.

Theo tâm lý học, những người có lòng tự trọng thấp có xu hướng dựa vào những yếu tố bên ngoài để đánh giá bản thân. Chẳng hạn, những lời động viên, khuyến khích hay khiêu khích của người khác có thể khiến anh ta hành động bốc đồng và làm những điều phi lý.

Thanh thiếu niên cư xử tồi tệ, đánh nhau,... hầu hết, chỉ một hoặc hai lời nói của người khác cũng khiến họ lạc lối. Anh ta không hình thành một lập trường vững chắc hay một bản ngã mạnh mẽ mà chỉ có một cảm giác xấu hổ mãnh liệt. Và để thoát khỏi những cảm giác đó, anh ta có xu hướng hành động liều lĩnh.

“Làm sao bố mẹ có thể trông cậy vào con khi về già?”

Nếu thành tích của trẻ không đạt yêu cầu sẽ khiến cha mẹ phải đau đầu. Ngoài ra, trẻ con thường nghịch ngợm, không biết chăm chỉ học hành, khi cha mẹ thất vọng, câu nói này chắc chắn sẽ được thốt ra.

Sự lo lắng của phụ huynh không phải là không có lý. Ngày nay, xã hội cạnh tranh ngày càng khốc liệt, nếu trẻ em không chăm chỉ học tập thì sau này chắc chắn sẽ bị tụt hậu.

Chúng ta không thực sự mong đợi con cái có thể nuôi sống mình về già, sau này chúng có thể tự nuôi sống bản thân cũng không sao, nhưng với kết quả như vậy thì sau này chúng ta sẽ là người phải gánh chịu.

Vì vậy, khi con cái học hành không chăm chỉ, chúng ta sẽ cố gắng lợi dụng lòng hiếu thảo của chúng và dùng câu nói này để kích thích tinh thần chiến đấu của chúng.

Tuy nhiên, có thể chúng ta không ngờ rằng câu nói này không chỉ khó kích thích tinh thần dám nghĩ dám làm của trẻ mà còn có thể gây phản tác dụng. Bởi vì trẻ sẽ sử dụng những đánh giá của thế giới bên ngoài, đặc biệt là sự đánh giá của cha mẹ để xác định mình là người như thế nào.

Trẻ nghe câu này sẽ hiểu là “Mẹ nghĩ con chưa đủ tốt, mẹ có già con cũng không ngoan, không làm được gì cả”. Điều này làm suy yếu ý thức về năng lực bản thân của trẻ.

Tâm lý học định nghĩa sự tự tin vào năng lực bản thân là cảm giác rằng bạn có khả năng hoàn thành điều gì đó.

Những người có năng lực bản thân cao thường tự tin và kiên cường hơn. Những người như vậy có tâm hồn bình tĩnh và không bao giờ nghi ngờ khả năng của mình khi gặp vấn đề.

Ngược lại, những người có năng lực bản thân thấp thường khó đối mặt với thất bại. Họ luôn cảm thấy mình thua kém người khác, làm không tốt và không làm được. Những người như vậy dễ trốn tránh và bỏ cuộc khi gặp khó khăn.

Ảnh minh họa.

“Tại sao con không giỏi bằng người khác?”

Rất nhiều đứa trẻ, thậm chí cả những đứa trẻ xuất sắc, chắc hẳn đã từng nghe câu nói này từ cha mẹ.

Chúng ta thường cho rằng, qua so sánh, trẻ có thể nhận ra khuyết điểm, nhìn ra những khoảng trống của bản thân, từ đó khơi dậy hoài bão, phấn đấu đuổi kịp.

Những đứa trẻ thường bị chê là “không giỏi bằng người khác” sẽ nghĩ rằng mình không bao giờ có thể giỏi bằng người khác, rằng mình sẽ luôn là người nghèo và không bao giờ có thể học giỏi.

Tâm lý học có nói về "lời tiên tri tự ứng nghiệm". Chính những lời bạn thường nói có thể trở thành lời tiên tri cho tương lai của con bạn. Bởi vai trò gợi ý ngày này qua ngày khác sẽ làm thay đổi trạng thái tinh thần và cách nhìn của trẻ về bản thân và thế giới.

Khi đối mặt với sự cạnh tranh, trẻ sẽ tự nhủ trong lòng rằng: “Đừng chiến đấu nữa, mình không thể bằng người ta được”. Khi gặp cơ hội, trẻ sẽ tự nhủ thầm trong lòng rằng: “Đừng lãng phí công sức, mình không thể thu phục được người khác”.

Ngay cả khi trẻ thành công, trẻ sẽ không cho đó là nỗ lực của bản thân mà sẽ cho đó là "sự may mắn".

Ba câu trên tưởng chừng như chỉ là vài câu đơn giản nhưng lại vô cùng có hại cho trẻ. Cái tôi và lòng tự trọng của trẻ chưa đủ mạnh, nếu chúng ta thường xuyên dùng những lời lẽ như vậy để coi thường, công kích trẻ thì trẻ có thể thực sự trở thành những gì chúng ta nói - ngu ngốc, vô dụng và thua kém người khác.

T. Linh