4 kiểu ngủ phổ biến tiết lộ nguy cơ bệnh mãn tính của bạn

Thói quen ngủ của bạn sẽ tác động đến sức khỏe lâu dài. (Ảnh: iStock)

Giấc ngủ không chỉ là khoảng thời gian để cơ thể nghỉ ngơi - nó còn là tấm gương phản chiếu sức khỏe tổng thể. Theo một nghiên cứu mới từ Đại học Penn State (Mỹ), cách bạn ngủ hàng đêm, thói quen ngủ ngày hay ngủ bù vào cuối tuần có thể dự đoán nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường và trầm cảm trong suốt nhiều năm.

4 kiểu ngủ điển hình

Nghiên cứu được thực hiện trên khoảng 3.700 người trung niên theo dữ liệu từ dự án Midlife in the United States (MIDUS), với hai đợt khảo sát cách nhau khoảng 10 năm.

Các đối tượng cung cấp thông tin về thói quen ngủ: thời lượng ngủ, tính đều đặn, mức độ hài lòng về giấc ngủ, mức độ tỉnh táo vào ban ngày… Bên cạnh đó, họ cũng báo cáo các bệnh lý mãn tính có trong lịch sử sức khỏe.

Từ các dữ liệu này, các nhà khoa học xác định 4 kiểu về giấc ngủ như sau:

Thói quen ngủ “dự báo” bệnh mạn tính sau nhiều năm

Khi so sánh các nhóm kiểu ngủ này qua thời gian, các nhà nghiên cứu phát hiện:

Người thuộc nhóm mất ngủ có nguy cơ cao nhất về mắc các bệnh mãn tính như tim mạch, tiểu đường, trầm cảm, và tình trạng suy nhược (frailty). Mức tăng nguy cơ so với nhóm good sleepers dao động trong khoảng 71%-188% tùy loại bệnh.

Ngủ quá nhiều vào ban ngày cũng không tốt cho sức khỏe. (Ảnh: iStock)

Người thuộc nhóm hay ngủ ngày - dù ban đêm ngủ tốt - cũng có tăng nguy cơ các bệnh như tiểu đường, ung thư và suy nhược so với nhóm ngủ tốt.

Những người thuộc nhóm ngủ bù vào cuối tuần không cho thấy mối liên hệ rõ ràng với nguy cơ các bệnh mãn tính so với nhóm ngủ tốt.

Ngoài ra, hoạt động của nhóm mất ngủ và nhóm ngủ ngày nhiều dường như trở thành thói quen cố định. Nhiều người đã duy trì kiểu ngủ không tối ưu này trong cả 10 năm theo dõi.

Vì sao giấc ngủ lại tác động sâu đến sức khỏe?

Các tác giả đưa ra một số giả thuyết giải thích tại sao kiểu ngủ có thể dẫn đến bệnh mãn tính bao gồm:

Giấc ngủ chất lượng thấp hoặc thời gian ngủ không đủ gây suy giảm khả năng phục hồi của tế bào, tăng stress oxy hóa, viêm mạn tính.

Rối loạn nhịp sinh học (circadian rhythm) khi ngủ không đều, thức khuya, ngủ bù, ngủ trưa thất thường… dẫn đến rối loạn hormon, cortisol tăng - ảnh hưởng tới chuyển hóa đường huyết và lipid.

Ngủ ngày nhiều có thể là dấu hiệu giấc ngủ ban đêm chưa đạt chuẩn hoặc bị gián đoạn - tức dù tổng thời gian ngủ có thể đủ, nhưng chất lượng và sự phân bố trong ngày không tối ưu.

Các yếu tố xã hội - áp lực công việc, môi trường sống, điều kiện thể chất (ví dụ thừa cân, bệnh mạn tính sẵn có) cũng làm gia tăng ảnh hưởng tiêu cực từ kiểu ngủ không tốt cho sức khỏe.

Làm gì để “thoát” khỏi nhóm ngủ kém và bảo vệ sức khỏe?

Thiết lập lịch ngủ cố định là nền tảng cho sức khỏe tổng thể. (Ảnh: iStock)

Khi duy trì kiểu ngủ không tối ưu lâu dài có thể làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch và tiểu đường; nguy cơ trầm cảm và sa sút tâm lý; suy nhược thể chất (frailty) - khả năng hoạt động giảm, kháng bệnh yếu hơn.

Nếu bạn nhận ra mình thuộc nhóm mất ngủ hoặc ngủ ngày nhiều, có thể thử các biện pháp sau để điều chỉnh:

Thiết lập lịch ngủ cố định: ngủ và thức dậy cùng giờ mỗi ngày, ngay cả cuối tuần;

Tạo môi trường ngủ chất lượng: phòng ngủ yên tĩnh, tối, nhiệt độ phù hợp, tránh ánh sáng màn hình và thiết bị điện tử trước khi đi ngủ;

Hạn chế caffeine/đồ uống kích thích vào buổi chiều và tối;

Tập thể dục đều đặn: các hoạt động vừa sức vào ban ngày giúp cải thiện ngủ ban đêm;

Giảm stress tâm lý: thiền, hít thở sâu, các hoạt động thư giãn trước khi ngủ;

Giảm thói quen ngủ trưa nếu không cần thiết, hoặc ngủ trưa giới hạn thời gian (ví dụ 20-30 phút), tránh ngủ trưa quá dài nếu ban đêm ngủ không tốt;

Theo dõi sức khỏe tổng thể: nếu có các bệnh nền (tiểu đường, mỡ máu, cao huyết áp…) nên kiểm tra định kỳ và tham khảo ý kiến bác sỹ nếu giấc ngủ kéo dài bị ảnh hưởng bởi những bệnh này./.

(Vietnam+)