45 năm chiến sự biên giới phía Bắc: Phóng viên nhí và tình đoàn kết vì chính nghĩa

Huyện Chi Lăng, thời kỳ xảy ra chiến sự biên giới phía Bắc 1979 đã trở thành “hậu cứ”. Bên cạnh tầng lớp nhân dân phải đi sơ tán thì các cơ quan, ban ngành ở tỉnh Lạng Sơn cũng đã xây dựng trụ sở, nơi làm việc ở ven quốc lộ 1A, nơi có dãy núi Kai Kinh làm điểm tựa. Tại thị trấn Đồng Bành (thị trấn Chi Lăng bây giờ) có một khu hành chính - nơi làm việc tạm thời của Tỉnh ủy- UBND tỉnh Lạng Sơn.

Phố núi Đồng Mỏ trong những ngày tháng 2 đáng nhớ. Ảnh: Tư liệu

Sở Văn hóa - Thông tin tỉnh Lạng Sơn có dãy nhà cấp bốn mới dựng , cách thị trấn Đồng Mỏ chừng 4 km xuôi về phía Nam. Ngày đó, ngoài tờ báo Đảng Lạng Sơn thì anh em Văn nghệ sĩ biết đến, cộng tác với các ấn phẩm: “Hương Hồi”, “Xứ Lạng” do Sở Văn hóa - Thông tin xuất bản.

Thi thoảng vào ngày nghỉ, tôi lại đạp xe đến để gặp các chú, các anh ở “Phòng Văn nghệ - Xuất bản” trò chuyện, nộp tác phẩm và nghe nhận xét, góp ý của các Biên tập viên. Thông qua đó, sau này tôi trở thành cộng tác viên thân thiết của nhiều tờ báo, tạp chí của địa phương, trung ương và quốc tế.

Đấu tranh bằng ngòi bút

Trong lớp 10D Trường THPT Chi Lăng có nhiều bạn yêu thích văn học nên chúng tôi bàn bạc, tập hợp nhau lại thành lập nhóm “Văn nghệ tuổi trẻ Sông Thương”, tôi được suy tôn là nhóm trưởng.

Với không khí hướng về mảnh đất biên cương, các cây bút tuổi xanh của trường, lớp hăng hái lắm. Chúng tôi được báo Quân Khu 1 dành một nửa trang báo để in các tác phẩm của nhóm. Trong đó, có bức thư ngỏ của tôi: “Kính gửi các anh bộ đội biên giới. Chúng em là một số học sinh yêu văn học ở thị trấn Đồng Mỏ và Trường THPT Chi Lăng A (Lạng Sơn)...

Hòa chung với những tin vui chiến thắng của quân và dân ta, ở hậu phương chúng em đều hướng về tuyến trước, noi gương các anh mà phấn đấu, rèn luyện, học tập tốt, sáng tác được nhiều mẩu chuyện, thơ ca về chủ đề “Anh bộ đội Cụ Hồ”.

Với lòng yêu thương, kính trọng sâu sắc, qua báo Quân khu 1, chúng em xin gửi tặng các anh một số bài viết mới. Kính chúc các anh mạnh khỏe, bảo vệ vững chắc từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc”.

Sau này, nhiều anh bộ đội đã viết thư động viên chúng tôi. Nội san “Binh đoàn Chi Lăng” (Quân đoàn 14 Lạng Sơn) mời tôi làm cộng tác viên và đã đăng thơ của tôi…

Đồng thuận Quốc tế

Được sự khuyến khích của nhiều người, tôi đã mạnh dạn gửi tin, bài nói về cuộc chiến đấu của nhân dân và thiếu nhi biên giới Lạng Sơn tới báo ảnh “Phụ nữ Liên Xô”. Báo ảnh này thời đó rất nổi tiếng, xuất bản mỗi tháng/kỳ bằng 14 thứ tiếng trên thế giới và phát hành rộng rãi trong khối các nước xã hội chủ nghĩa. Sau đó, tôi nhận được hồi âm của cô A. Sêđrôva- phụ trách Ban tiếng Việt báo ảnh. Cô cho rằng, rất trân quý những thông tin, hình ảnh của “phóng viên nhí” từ chiến trường xứ Lạng. Báo ảnh “Phụ nữ Liên Xô” đã đăng bài và mong tôi tiếp tục cộng tác, khắc họa rõ nét hơn nữa, cuộc sống, học tập của tuổi trẻ trong bối cảnh có chiến tranh…

Văn thư báo ảnh “Phụ nữ Liên Xô”

Vào khoảng giữa năm 1981, tôi bất ngờ nhận được thư của Liên đoàn Phụ nữ Dân chủ Quốc tế có trụ sở đóng tại Berlin- Cộng hòa dân chủ Đức. Trong đó có đoạn: “Chúng tôi vui mừng tiếp nhận thông tin của bạn trên phương tiện truyền thông chống lại chiến tranh phi nghĩa, vì hòa bình hạnh phúc cho trẻ em thế giới. Hãy nói với mọi người rằng, Liên đoàn Phụ nữ Dân chủ quốc tế sẽ làm hết sức mình đấu tranh chống chiến tranh phi nghĩa. Chúng tôi mong muốn trẻ em Việt Nam được vui vẻ và hạnh phúc.

Liên đoàn Phụ nữ Dân chủ quốc tế với sự giúp đỡ của đất nước và tất cả các bà mẹ trên thế giới đã xây dựng và mở các bệnh viện “Hữu nghị” tại Hà Nội nhằm chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ và trẻ em Việt Nam. Chúng tôi sẽ gửi cho bạn những bức ảnh này. Chúng tôi gửi tới bạn một số huy hiệu “Phụ nữ vì hòa bình” với lời chúc sức khỏe, thành công trong công cuộc xây dựng một Việt Nam hùng cường như một biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng hòa bình và hạnh phúc. Thư ký Liên đoàn Phụ nữ Dân chủ quốc tế Valenakal Ke- ký tên”.

Tình bạn xuyên biên giới

Cũng chính có địa chỉ đăng kèm bài viết trên báo ảnh ‘Phụ nữ Liên Xô” mà tôi nhận được rất nhiều thư, bưu ảnh kết bạn của thiếu niên ở các Câu lạc bộ “Đoàn kết với Việt Nam” tại 14 nước cộng hòa thuộc Liên bang Xã hội Chủ nghĩa Xô Viết (CCCP). Gần như, ngày nào tôi cũng nhận được thư trao đổi công việc học tập, rèn luyện và san sẻ tình cảm hữu nghị, đoàn kết chia sẻ... Tôi còn nhận được nhiều kẹo sôcôla, búp bê, huy hiệu… Tôi mang đến lớp chia cho các bạn và thành viên nhóm “Văn nghệ tuổi trẻ Sông Thương”.

Một trong những người bạn quốc tế khác của tôi là bạn I.Vonny ở thủ đô La Habana-Cu Ba. Qua thư trao đổi, tôi được biết, bạn nữ này thường xuyên là học sinh tiên tiến cấp quốc gia, được tham dự nhiều trại hè thiếu nhi quốc tế. Bạn là con gái của vị Trung tướng - Tư lệnh bộ đội Ra đa Cu Ba.

I. Vonny, người bạn quốc tế Cu Ba. Ảnh: Tư liệu

Có bận, tôi nhận được thư của I. Vonny, trong đó nhấn mạnh: “Mình tặng bạn một chiếc khăn mùi xoa nhỏ với muôn vàn tình thương yêu. Khi bạn dùng nó sẽ nhớ đến tình bạn vĩ đại của chúng ta…Qua ông Trung tướng của Việt Nam, mình tặng bạn một chiếc cặp tóc bằng vàng tây. Mình đã vinh dự được gặp Trung tướng ở khách sạn Trung ương của Lực lượng Vũ trang Cách mạng Cu Ba. Ông ấy cũng như các đồng chí của ông ấy rất tình cảm và mong muốn tình hữu nghị của thiếu niên hai nước Việt Nam - Cu Ba luôn bền chặt, cùng xây dựng hòa bình và thịnh vượng”.

Vào cuối năm 1983, Trung tướng Đàm Quang Trung, Tư lệnh Quân khu 1 (vị tướng mà I. Vonny nhắc tới trong thư) trong chuyến thăm, thị sát biên giới đã ghé vào gia đình tôi và trao gửi quà của bạn I. Vonny. Trung tướng Đàm Quang Trung đã căn dặn tôi thường xuyên giữ mối quan hệ quốc tế tốt đẹp, góp phần vun đắp tình hữu nghị trong sáng, thủy chung giữa thiếu nhi Việt Nam và các nước xã hội chủ nghĩa.

Trước tinh thần vô sản, tình đoàn kết của cộng đồng quốc tế rất lớn, được thôi thúc rất mạnh mẽ tại nhiều nước, trong đó có các nước xã hội chủ nghĩa, các bạn thanh thiếu nhi các nước vẫn thường xuyên gửi thư động viên chúng tôi vượt khó khăn, gian khổ, chiến thắng kẻ thù. Họ còn sáng tác tranh vẽ, biểu ngữ, làm thơ động viên, chia sẻ cùng với quân, dân các dân tộc Lạng Sơn luôn vững vàng trên tuyến đầu Tổ quốc.

Nguyễn Duy Chiến