5 lợi ích của xét nghiệm HIV sớm trong thai kỳ

1.

Xét nghiệm HIV sớm – chìa khóa tăng hiệu quả điều trị

Việc phát hiện HIV ngay từ 3 tháng đầu hoặc giữa thai kỳ đóng vai trò then chốt, giúp bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị kịp thời và phù hợp.

Khi được chẩn đoán sớm, thai phụ sẽ có đủ thời gian để:

- Khởi động điều trị ARV trước giai đoạn thai nhi phát triển mạnh.

- Ức chế tải lượng virus trong máu, giảm nguy cơ lây truyền sang con.

- Lên kế hoạch sinh nở an toàn: Lựa chọn phương pháp, thời điểm sinh và thuốc dự phòng cho trẻ sau sinh.

- Được tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ có kiểm soát hoặc sử dụng sữa thay thế khi cần.

Ngược lại, nếu phát hiện muộn, nhất là khi đã chuyển dạ hoặc sau sinh, hiệu quả dự phòng sẽ giảm đáng kể do không đủ thời gian để thuốc phát huy tác dụng và kiểm soát tải lượng virus.

2. Giảm nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con

Tải lượng virus HIV trong máu của người mẹ càng thấp thì nguy cơ lây truyền sang con càng nhỏ. Xét nghiệm HIV sớm là điều kiện để bắt đầu điều trị sớm, từ đó giảm nhanh tải lượng virus và giữ ở mức không phát hiện.

Xét nghiệm HIV sớm trong thai kỳ có vai trò quyết định đối với hiệu quả của toàn bộ quá trình chăm sóc và điều trị cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV.

Nếu mẹ được xét nghiệm và điều trị kịp thời:

Tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con có thể giảm từ 30 - 40% (nếu không điều trị) xuống còn dưới 2%.
Trẻ sinh ra có thể hoàn toàn khỏe mạnh và âm tính với HIV nếu tuân thủ đủ các bước điều trị trong và sau thai kỳ.
Mẹ có thể cho con bú bằng sữa mẹ trong điều kiện được theo dõi y tế chặt chẽ.

3. Hạn chế biến chứng cho mẹ và thai nhi

Phụ nữ mang thai nhiễm HIV có nguy cơ cao hơn đối với các biến chứng thai kỳ như:

Sinh non, nhẹ cân
Thai chết lưu
Nhiễm trùng hậu sản
Tăng nguy cơ tử vong mẹ do suy giảm miễn dịch...

Xét nghiệm sớm giúp phát hiện HIV trước khi có biểu hiện lâm sàng hoặc biến chứng, từ đó điều trị chủ động, giảm đáng kể các nguy cơ trên. Ngoài ra, việc kiểm soát HIV tốt trong thai kỳ còn giúp tăng khả năng mang thai đủ tháng, sinh con khỏe mạnh và hạn chế nhu cầu can thiệp sản khoa khẩn cấp.

Sự chuẩn bị về mặt tâm lý, kết hợp với điều trị sớm, đóng vai trò rất quan trọng trong việc duy trì sức khỏe toàn diện cho mẹ và con.

4. Tăng cơ hội tiếp cận chăm sóc toàn diện và hỗ trợ tâm lý

Khi phụ nữ được chẩn đoán nhiễm HIV sớm trong thai kỳ, cơ sở y tế có đủ thời gian để:

Tư vấn chi tiết, cá nhân hóa theo hoàn cảnh mỗi bệnh nhân.
Hướng dẫn về quyền được chăm sóc, bảo hiểm y tế, chế độ hỗ trợ nếu cần.
Lồng ghép các dịch vụ HIV với chăm sóc sản khoa, giúp giảm thời gian đi lại và tăng hiệu quả điều trị.
Giúp người mẹ vượt qua lo lắng, kỳ thị và duy trì tuân thủ điều trị trong suốt thai kỳ.

Sự chuẩn bị về mặt tâm lý, kết hợp với điều trị y tế sớm và đầy đủ, đóng vai trò rất quan trọng trong việc duy trì sức khỏe toàn diện cho mẹ và con.

5. Góp phần kiểm soát dịch HIV trong cộng đồng

Phát hiện và điều trị HIV sớm cho phụ nữ mang thai không chỉ bảo vệ một đứa trẻ khỏi bị lây nhiễm, mà còn là biện pháp ngăn chặn chuỗi lây truyền trong cộng đồng.

Khi phụ nữ mang thai nhiễm HIV được phát hiện sớm:

Có thể kiểm tra, tư vấn và điều trị cho bạn tình nếu cần.
Hạn chế nguy cơ lây truyền cho người khác do tải lượng virus được kiểm soát.
Tạo điều kiện để lập hồ sơ theo dõi suốt đời, ngăn ngừa lây truyền trong các lần mang thai tiếp theo.

Đây là một mắt xích quan trọng trong chiến lược kiểm soát HIV lây qua đường tình dục và tiến tới loại trừ hoàn toàn lây truyền HIV từ mẹ sang con trong tương lai.

6. Khuyến nghị dành cho phụ nữ mang thai

- Mỗi phụ nữ mang thai nên được xét nghiệm HIV ít nhất một lần trong 3 tháng đầu thai kỳ, lặp lại trong quý 3 nếu có nguy cơ cao.

- Không nên chờ có triệu chứng mới đi xét nghiệm HIV vì HIV giai đoạn đầu thường không có biểu hiện rõ rệt.

- Gia đình và cộng đồng nên ủng hộ phụ nữ mang thai đi xét nghiệm HIV, xem đây là hành động chăm sóc sức khỏe chủ động.

ThS. Nguyễn Phương Hiếu