5 món ăn bài thuốc giữ ấm cơ thể trong mùa đông

Mùa đông với khí hậu lạnh, hanh khô là thời điểm cơ thể dễ suy giảm sức đề kháng, tuần hoàn kém, các bệnh lý mạn tính như đau khớp, rối loạn tiêu hóa, cảm lạnh, viêm đường hô hấp… dễ tái phát. Theo quan điểm y học cổ truyền, đây là giai đoạn hàn khí thịnh, nếu không biết giữ ấm và điều dưỡng hợp lý, hàn tà dễ xâm nhập, làm tổn thương dương khí – yếu tố quyết định khả năng sinh nhiệt và chống lạnh của cơ thể.

Giữ ấm không chỉ là chống lạnh bên ngoài mà quan trọng hơn là ôn dương, bổ khí, dưỡng huyết, thông kinh lạc, giúp cơ thể tự sinh nhiệt, thích nghi với thời tiết lạnh. Các bài thuốc giữ ấm thường có vị ấm – cay – ngọt, tác dụng hành khí, hoạt huyết, ôn trung, tán hàn, đồng thời hỗ trợ tiêu hóa và nâng cao sức đề kháng.

1. Bài thuốc gừng – quế chi giúp giữ ấm cơ thể hiệu quả

Gừng tươi và quế chi là hai vị thuốc quen thuộc, có tính ấm, vị cay, tác dụng tán hàn, ôn kinh, thông mạch, đặc biệt phù hợp trong mùa đông.

- Cách dùng:Gừng tươi 3–5 lát, quế chi 3–5 g, hãm với nước sôi trong 10 phút, uống ấm; có thể thêm một chút mật ong để dễ uống và tăng tác dụng dưỡng phế.

- Công dụng:Bài thuốc giúp làm ấm cơ thể nhanh, cải thiện cảm giác lạnh, hỗ trợ phòng cảm lạnh, giảm đau bụng do lạnh, lạnh tay chân. Theo nghiên cứu hiện đại, gừng chứa gingerol và shogaol có tác dụng tăng tuần hoàn ngoại vi, sinh nhiệt; quế chứa cinnamaldehyde giúp giãn mạch, cải thiện lưu thông máu.

Lưu ý:Không dùng liều cao cho người có biểu hiện nhiệt, sốt cao, miệng khô nhiều.

Bài thuốc gừng quế chi giúp giữ ấm cơ thể trong mùa đông.

2. Cháo hành – tía tô

Đây là món ăn bài thuốc phổ biến, đặc biệt thích hợp khi mới nhiễm lạnh, người già, trẻ em hoặc người cơ địa yếu.

- Cách làm:Nấu cháo gạo tẻ nhừ, thêm hành hoa, lá tía tô thái nhỏ, ăn khi còn nóng.

- Công dụng:Hành và tía tô đều có tính ấm, giúp giải biểu, tán hàn nhẹ, điều hòa khí huyết, làm ra mồ hôi nhẹ, giúp cơ thể ấm lên tự nhiên. Món cháo này còn dễ tiêu, kích thích hệ tiêu hóa trong mùa lạnh.

Cháo hành tía tô giải cảm.

3. Trà gừng – táo đỏ

Táo đỏ (đại táo) là vị thuốc có vị ngọt, tính ôn, tác dụng bổ khí, dưỡng huyết, điều hòa tỳ vị, thường được phối hợp với gừng để tăng hiệu quả giữ ấm.

- Cách dùng:Gừng tươi 3 lát, táo đỏ 3 - 5 quả, đun sôi 10 - 15 phút, uống ấm; có thể uống 1 - 2 lần/ngày vào buổi sáng hoặc chiều lạnh.

- Công dụng: Giúp cải thiện tình trạng lạnh bụng, mệt mỏi, ăn kém, đặc biệt phù hợp với phụ nữ, người cao tuổi. Táo đỏ giàu polysaccharid và flavonoid, hỗ trợ miễn dịch và chống oxy hóa.

Trà gừng táo đỏ giúp tăng hiệu quả giữ ấm cơ thể trong mùa đông.

4. Rượu thuốc đinh lăng – quế – hồi giữ ấm gân cốt, giảm đau nhức

Với người thường đau nhức xương khớp, lạnh người khi trời rét, các bài rượu thuốc giữ ấm có vai trò hỗ trợ tốt.

- Cách dùng: Rễ đinh lăng, quế, hồi, gừng khô (liều lượng vừa phải), ngâm 3 vị thuốc trên vào rượu trắng 35 - 40 độ trong 1 - 2 tháng.

- Công dụng:Theo Y học cổ truyền bài thuốc có tác dụng ôn kinh tán hàn, hoạt huyết thông lạc, giúp giảm đau khớp, tăng tuần hoàn, làm ấm cơ thể từ bên trong.

- Cách dùng:Uống 1 chén nhỏ sau bữa ăn hoặc xoa bóp ngoài da vùng đau.

- Lưu ý:Không dùng cho người bệnh gan, tăng huyết áp chưa kiểm soát, phụ nữ có thai.

5. Bài thuốc hoàng kỳ – đẳng sâm bổ khí, tăng khả năng sinh nhiệt

Đối với những người dễ lạnh, mệt mỏi, ra mồ hôi nhiều, hay cảm cúm khi trời lạnh, y học cổ truyền xếp vào thể khí hư, cần bổ khí để sinh nhiệt.

- Thành phần:Hoàng kỳ 12–16 g, đẳng sâm 12 g, đại táo 3 quả.

- Cách dùng:Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần, uống khi thuốc còn ấm.

- Công dụng: Hoàng kỳ có tác dụng bổ khí, cố biểu, nâng cao sức đề kháng; đẳng sâm bổ trung ích khí, tăng cường chuyển hóa. Bài thuốc giúp cơ thể sinh nhiệt bền vững.

Hoàng kỳ bổ khí, nâng cao sức đề kháng cho cơ thể trong mùa đông.

Giữ ấm cơ thể trong mùa đông là một quá trình điều dưỡng toàn diện, cần chú trọng nuôi dưỡng dương khí từ bên trong. Các bài thuốc y học cổ truyền với nguyên liệu gần gũi như gừng, táo đỏ, hành, tía tô… nếu sử dụng đúng cách sẽ giúp cơ thể thích nghi tốt với thời tiết lạnh, phòng bệnh hiệu quả và nâng cao chất lượng cuộc sống.

BSNT. Phan Bích Hằng