55 năm Khoa Kỹ thuật và Công nghệ – HNUE: Tự hào truyền thống, dẫn lối tri thức, kiến tạo tương lai

Trải qua 55 năm xây dựng và phát triển, Khoa Sư phạm Kỹ thuật (nay là Khoa Kỹ thuật và Công nghệ) – Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã trở thành “cái nôi” đào tạo đội ngũ giáo viên kỹ thuật, kỹ sư sư phạm và những nhà giáo giàu tri thức, vững tay nghề. Với khát vọng đổi mới và tinh thần tiên phong của tập thể thầy và trò qua nhiều thế hệ, đơn vị không ngừng phát triển và ngày càng khẳng định vai trò nòng cốt trong việc cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần hiện thực hóa mục tiêu kỷ nguyên vươn mình của đất nước.

Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định rõ: phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là yếu tố quyết định thành công, điều kiện tiên quyết để Việt Nam vươn lên thành quốc gia giàu mạnh. Cụ thể hóa mục tiêu, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 71/NQ-CP, trong đó nhấn mạnh việc hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao năng lực hệ thống và hiệu quả quản lý nhà nước, phát triển mạng lưới giáo dục, tập trung đào tạo nhân lực STEM gắn với nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo.

Từ mạch nguồn tự hào 55 năm kiến tạo và lan tỏa tri thức

Khởi nguồn từ Khoa Kỹ thuật Công nghiệp được thành lập theo Quyết định số 445/QĐ ngày 22/7/1970 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục, với sự cống hiến của nhiều thế hệ các nhà giáo, Khoa Sư phạm Kỹ thuật – nay phát triển thành Khoa Kỹ thuật và Công nghệ – đã viết nên hành trình hơn nửa thế kỷ xây dựng và trưởng thành với nhiều thành tích to lớn trong sự nghiệp đào tạo đội ngũ giáo viên, các nhà nghiên cứu cho ngành giáo dục nước nhà.

Phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao đổi với các thế hệ lãnh đạo Khoa qua nhiều thời kỳ, để cùng nhìn lại chặng đường phát triển, những dấu ấn đáng tự hào và định hướng vươn mình trong giai đoạn mới của đơn vị. Theo đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Khôi - nguyên Trưởng Khoa Sư phạm Kỹ thuật nhiệm kỳ 1999-2004 (nay là Khoa Kỹ thuật và Công nghệ), nguyên Phó trưởng Phòng Nghiên cứu khoa học, nguyên Trưởng Phòng Tổ chức cán bộ, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Với vai trò giảng viên cao cấp, thầy không chỉ đóng góp đắc lực cho việc đào tạo tại Khoa, mà còn là chủ biên sách giáo khoa môn Công nghệ cấp trung học phổ thông thuộc Chương trình Giáo dục phổ thông 2006.

Lãnh đạo Khoa Sư phạm Kỹ thuật (nay là Khoa Kỹ thuật và Công nghệ) – Trường Đại học Sư phạm Hà Nội qua các thời kỳ. Ảnh: L.D.

Chia sẻ về dòng chảy lịch sử hình thành và phát triển của Khoa, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Khôi cho biết, từ những năm đầu thành lập, đơn vị được giao nhiệm vụ đào tạo giáo viên Kỹ thuật công nghiệp cho các trường trung học phổ thông và các Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp – Hướng nghiệp – Dạy nghề, nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách của đào tạo giáo viên kỹ thuật, công nghệ trong bối cảnh kiến thiết của đất nước.

Từ năm 1993, Khoa được Bộ Giáo dục và Đào tạo giao nhiệm vụ triển khai đào tạo bậc sau đại học chuyên ngành Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Kỹ thuật công nghiệp đầu tiên trên cả nước. Tính đến nay, Khoa đã đào tạo được hơn 400 thạc sĩ và 61 tiến sĩ, trong đó nhiều người đã và đang giữ vai trò chủ chốt trong các cơ sở giáo dục, viện nghiên cứu, cơ quan quản lý, góp phần bồi đắp nền tảng cho sự phát triển bền vững của giáo dục kỹ thuật công nghiệp tại Việt Nam.

Nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng đa dạng của người học và xã hội đối với hệ thống giáo dục quốc dân, năm 1995, Khoa Kỹ thuật công nghiệp được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép đổi tên thành Khoa Sư phạm Kỹ thuật. Bước chuyển mình này không chỉ là về danh xưng mà còn là một cuộc tái định vị chiến lược sâu sắc. Nếu như tên gọi cũ nhấn mạnh đến nội dung giảng dạy, thì tên gọi mới tập trung vào sứ mệnh sư phạm và khoa học giáo dục.

Sự thay đổi này diễn ra chỉ hai năm sau khi được phép đào tạo tiến sĩ về phương pháp dạy học, như một lời tuyên ngôn rằng Khoa đã phát triển từ một đơn vị đào tạo giáo viên thành một trung tâm nghiên cứu đỉnh cao về khoa học giảng dạy kỹ thuật, đồng thời tạo nên mối liên kết bền chặt giữa giáo dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp.

Sinh viên tham gia Cuộc thi loT Applications lần II trong chuỗi hoạt động hướng tới kỷ niệm 55 năm thành lập Khoa. Ảnh: NTCC.

Theo đó, trên quan điểm giáo dục phổ thông là nền tảng cho đào tạo nguồn nhân lực, với ý tưởng gắn kết chặt chẽ hơn nữa giữa giáo dục kĩ thuật ở trường phổ thông với hệ thống các trường đào tạo nghề trong cả nước, Khoa đã kết hợp với Tổng Cục Dạy nghề (trực thuộc Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trước đây) thành lập Hội các Trường/Khoa Sư phạm Kỹ thuật do Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Nguyễn Minh Đường - nguyên Tổng Cục trưởng Tổng Cục Dạy nghề làm Hội trưởng. Hàng năm, Hội thường tổ chức hội thảo chung để chia sẻ thông tin, kinh nghiệm trong phát triển chương trình đào tạo, nghiên cứu khoa học,...

Thông qua hoạt động này, hệ thống các Trường/Khoa Sư phạm Kỹ thuật có sự hợp tác, gắn kết và góp phần tạo điều kiện cho cả hệ thống, qua đó đảm nhận nhiệm vụ đào tạo giáo viên dạy nghề cho toàn bộ hệ thống các trường dạy nghề (nay là giáo dục nghề nghiệp) trong toàn quốc. Trong đó, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh và Khoa Sư phạm Kỹ thuật, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đảm nhiệm việc đào tạo về sư phạm cho cả hệ thống.

Để thực hiện nhiệm vụ đó, trong giai đoạn từ 1970-2000, chương trình đào tạo của Khoa được xây dựng theo nguyên lí kĩ thuật tổng hợp (chú trọng các nguyên lí chung của mọi quá trình sản xuất chủ yếu) với tư tưởng chủ đạo của Khoa là "thay đổi để phát triển", đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người học và xã hội. Đơn vị cũng từng chủ trì đào tạo cử nhân cao đẳng ngành Công nghệ thiết bị trường học nhằm đào tạo viên chức làm công tác thiết bị trường học cho nhà trường phổ thông trong giai đoạn năm 2006-2015.

Cuộc thi loT Applications lần II không chỉ là nơi các ý tưởng công nghệ được tỏa sáng, mà còn lan tỏa tinh thần đổi mới - sáng tạo - kết nối của sinh viên. Ảnh: NTCC.

Khi Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 ra đời, mở ra hướng tiếp cận mới cho giáo dục công nghệ kỹ thuật, Khoa đã nhạy bén nắm bắt xu thế đào tạo giáo viên Công nghệ, giáo dục STEM cho bậc trung học cơ sở, trung học phổ thông, cùng giáo viên dạy nghề trong các lĩnh vực Điều khiển – Tự động hóa và Công nghệ IoT. Đơn vị là điểm đến để tổ chức hoạt động trải nghiệm kỹ thuật, công nghệ cho học sinh từ cấp tiểu học cho đến phổ thông của nhiều trường trên địa bàn Hà Nội.

Có thể thấy, lịch sử phát triển 55 năm của Khoa chứng kiến sự đa dạng hóa trong các loại hình đào tạo, linh hoạt và hướng tới đa ngành. Hàng ngàn sinh viên đã trưởng thành từ mái trường này, mang theo tri thức, kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp để cống hiến cho xã hội, góp phần vào sự phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Những thành tựu Khoa đạt được chính là kết quả của sự đồng lòng, tận tụy và trí tuệ của bao thế hệ đã cùng nhau vun đắp.

Khẳng định vị thế tiên phong đáp ứng bối cảnh của kỷ nguyên mới

Nhìn từ thực tiễn trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Huy Hoàng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Tổng Chủ biên sách giáo khoa môn Công nghệ bộ "Kết nối tri thức với cuộc sống"; nguyên Trưởng Khoa Sư phạm Kỹ thuật (nay là Khoa Kỹ thuật và Công nghệ) nhiệm kỳ 2014-2019 và 2019-2021, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục đào tạo yêu cầu tăng thời lượng một số môn học ở bậc phổ thông, trong đó có môn Công nghệ, đồng thời tăng cường giáo dục STEM/STEAM trong nhà trường. Điều này thể hiện sự coi trọng của Đảng, Nhà nước đối với giáo dục khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học ngay từ bậc học phổ thông.

Khoa cung cấp cho các cơ sở giáo dục phổ thông “hạt nhân” triển khai giáo dục STEM và định hướng nghề nghiệp về công nghệ, kỹ thuật cho các em học sinh. Ảnh: L.D.

Bối cảnh trên là cơ hội rộng mở, góp phần nâng cao hơn nữa vai trò, vị thế của Khoa là cơ sở nghiên cứu, đào tạo hàng đầu cả nước về giáo dục kỹ thuật, công nghệ và giáo dục STEM đối với trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ. Song, đây cũng là thách thức lớn đối với các cơ sở giáo dục cần tạo đột phá trong phát triển đội ngũ, nghiên cứu và đào tạo những lĩnh vực mới nổi về kỹ thuật, công nghệ, nhất là các công nghệ chiến lược phải là ưu tiên hàng đầu trong giai đoạn tới. Sự phát triển của Khoa cũng cần thích ứng với sứ mạng, tầm nhìn, giá trị cốt lõi, triết lý giáo dục và chiến lược phát triển của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.

Với triết lý xuyên suốt “Học đi đôi với hành”, “Mỗi nhà giáo trước hết là nhà kỹ thuật, công nghệ” cùng thế mạnh sẵn có, kết hợp nguồn lực tổng thể của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Khoa định hướng tăng chỉ tiêu đào tạo, góp phần giải quyết sự thiếu hụt trầm trọng nguồn nhân lực chất lượng cao về giáo dục kỹ thuật và công nghệ hiện nay, qua đó cung cấp cho các cơ sở giáo dục phổ thông “hạt nhân” triển khai giáo dục STEM và định hướng nghề nghiệp về khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học cho các em học sinh.

Không chỉ vững vàng về nghiệp vụ, giỏi về chuyên môn và tâm huyết với nghề, nhiều sinh viên của Khoa tốt nghiệp ra trường tham gia hoạt động đã đạt được nhiều thành tích xuất sắc trong lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ. Trong hai lần đổi mới chương trình giáo dục phổ thông gần đây, Khoa luôn là đơn vị chủ lực, tiên phong trong xây dựng chương trình, biên soạn sách giáo khoa.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hoài Nam - Trưởng Khoa Sư phạm Kỹ thuật và các sinh viên tại Cuộc thi loT Applications lần II. Ảnh: NTCC.

Đặc biệt, với Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, nhiều nhà khoa học trong Khoa là chủ biên chương trình, tác giả sách giáo khoa môn Công nghệ cho các bộ sách khác nhau. Sự thành công của cựu người học không chỉ trong lĩnh vực giáo viên kỹ thuật và công nghệ mà còn trong các lĩnh vực quản lý nhà nước, kinh tế xã hội, sản xuất kinh doanh,… Đây là bản sắc, cũng là thành tích rất đáng tự hào của đơn vị.

Tinh thần đổi mới sáng tạo được nuôi dưỡng mạnh mẽ trong các thế hệ người học của Khoa. Từ năm 2014, Khoa thường niên tổ chức cuộc thi Sáng tạo Robot cho sinh viên trong Khoa, và coi đây là một trong những hoạt động trải nghiệm kỹ thuật thúc đẩy nâng cao chất lượng đào tạo. Năm 2020, cuộc thi Sáng tạo Robot thường niên đã được nâng cấp thành cuộc thi cấp trường mang tên: HNUE – Sáng tạo Robot 2020.

Ngoài ra, Khoa còn chủ động đẩy mạnh hợp tác với các cơ sở giáo dục trong và ngoài nước, là đối tác tin cậy với nhiều tổ chức giáo dục STEM, giáo dục kỹ thuật như Teky, KDI, EBC,… Đội ngũ các nhà khoa học của Đại học Potsdam (Cộng hòa Liên bang Đức), Samsung Innovation Campus,... đã đến hợp tác liên kết, trao đổi đào tạo, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, người học.

Vinh danh cán bộ, giảng viên của Khoa được Hiệu trưởng và Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tặng Giấy khen. Ảnh: L.D.

“Với tầm nhìn chiến lược đó, Khoa Kỹ thuật và Công nghệ cần tiếp tục nỗ lực, không ngừng đổi mới sáng tạo để cùng với khoa học tự nhiên, toán học, kỹ thuật và công nghệ sẽ là những mảnh ghép quan trọng để hình thành hệ sinh thái nghiên cứu, giáo dục lĩnh vực STEM của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội trong tương lai, một lĩnh vực rất được chú trọng trong Nghị quyết 71 và Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Với truyền thống và những thành tựu đã đạt được trong 55 năm xây dựng và phát triển, những giá trị và bài học hun đúc trên hành trình ấy, cùng bối cảnh mới của đất nước và nhà trường, sự quyết tâm của đội ngũ lãnh đạo, cán bộ, giảng viên, học viên và sinh viên của Khoa Kỹ thuật và Công nghệ, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội sẽ có bước tiến vượt bậc trong giai đoạn tới, trở thành một đơn vị nghiên cứu, đào tạo uy tín về giáo dục, đào tạo kỹ thuật, công nghệ”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Huy Hoàng nhấn mạnh.

Bước chuyển chiến lược hiện thực hóa tầm nhìn phát triển bền vững

Vừa qua, theo Quyết định số 4958/QĐ-ĐHSPHN do Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội - Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Sơn ký ngày 07/11/2025, cơ sở đào tạo đã quyết định đổi tên Khoa Sư phạm Kỹ thuật thành Khoa Kỹ thuật và Công nghệ. Đây không chỉ là nguyện vọng, định hướng phát triển trong giai đoạn mới của thầy và trò Khoa Sư phạm Kỹ thuật hiện nay, mà còn là tầm nhìn của lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.

Lễ công bố Quyết định đổi tên Khoa Sư phạm Kỹ thuật thành Khoa Kỹ thuật và Công nghệ. Ảnh: L.D.

Chia sẻ về vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hoài Nam - Trưởng Khoa Kỹ thuật và Công nghệ, Bí thư Chi bộ Khoa nhiệm kỳ 2021-2026 cho hay: Cùng với định hướng chiến lược tổng thể phát triển Trường Đại học Sư phạm Hà Nội trở thành đại học sư phạm trọng điểm đa ngành, lấy đào tạo giáo viên làm trọng tâm vào năm 2030, có uy tín trong khu vực và thế giới vào năm 2045, việc đổi tên Khoa mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện tầm nhìn xa của cơ sở đào tạo, đồng thời góp phần đáp ứng mục tiêu quan trọng được xác định trong Nghị quyết 57 và Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, trong đó nhấn mạnh đột phá khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Năm 2024, Khoa Kỹ thuật và Công nghệ là đơn vị duy nhất trên cả nước có chương trình Sư phạm Công nghệ được kiểm định đạt chuẩn chất lượng bậc cử nhân ở mức cao, khẳng định vị thế và uy tín hàng đầu trong đào tạo giáo viên lĩnh vực STEM. Năm học vừa qua, Khoa được giao 150 chỉ tiêu tuyển sinh – cao nhất cả nước, với 145 sinh viên trúng tuyển và nhập học cho thấy sức hút mạnh mẽ. Đặc biệt, người học đến từ nhiều vùng miền, trong đó có cả khu vực phía Nam, minh chứng cho chất lượng đào tạo và tầm ảnh hưởng ngày càng mở rộng của Khoa trong hệ thống các trường sư phạm.

Để hiện thực hóa mục tiêu và định hướng tương lai, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hoài Nam kỳ vọng tập thể lãnh đạo, cán bộ và giảng viên Khoa Kỹ thuật và Công nghệ sẽ tiếp tục đoàn kết, đồng lòng cùng tiến bước với sự phát triển của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, phát huy thế mạnh là cơ sở đầu ngành trong đào tạo và nghiên cứu giáo dục kỹ thuật, công nghệ. Với tinh thần đổi mới sáng tạo, Khoa hướng tới xây dựng hệ sinh thái học tập linh hoạt, hiện đại; mở rộng, cải tiến chương trình đào tạo trong và ngoài sư phạm gắn với thực tiễn và nhu cầu xã hội; xây dựng đội ngũ, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao; đầu tư cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm tiên tiến; đẩy mạnh hợp tác với các cơ sở đào tạo, viện nghiên cứu, doanh nghiệp trong và ngoài nước theo hình thức đôi bên cùng có lợi.

Tên gọi mới “Khoa Kỹ thuật và Công nghệ” không đơn thuần là sự thay đổi về tên gọi, mà còn là tái định vị chiến lược. Ảnh: L.D.

Hướng về kỷ niệm 55 năm thành lập, Khoa Kỹ thuật và Công nghệ – Trường Đại học Sư phạm Hà Nội không chỉ dừng lại ở niềm tự hào về quá khứ mà còn bền bỉ kiến tạo tương lai bằng sức mạnh nội lực và tinh thần đoàn kết. Với những định hướng phát triển rõ ràng cùng sự đổi mới không ngừng trong chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy và nghiên cứu khoa học, Khoa khẳng định vị thế tiên phong, đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế – để mỗi thành tựu hôm nay trở thành dấu son trong hành trình viết tiếp những trang sử mới đầy tự hào.

Lưu Diễm