Ác mộng mới của căn cứ quân sự Nga sau đòn thọc sâu bằng UAV của Ukraine
Cuộc tấn công của Ukraine vào sâu trong lãnh thổ Nga bằng UAV một lần nữa nhấn mạnh vai trò của máy bay không người lái trong chiến tranh hiện đại. Đây là một bài học đáng lưu ý về việc cân bằng giữa số lượng nhỏ các vũ khí tiên tiến với số lượng lớn các phương tiện giá rẻ.
Chiến thuật UAV của Ukraine vẽ lại diện mạo chiến tranh hiện đại
Trong thời gian qua, Ukraine đã tiến hành các chiến dịch tấn công tầm xa nhằm vào các mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga. Mục tiêu của chúng là làm suy giảm năng lực chiến đấu của Nga thông qua việc tấn công các nhà máy và cơ sở lọc dầu. Đồng thời, Ukraine cũng muốn gửi thông điệp tới các quốc gia viện trợ rằng chiến thắng của Nga không phải là điều tất yếu. Cuối cùng, chiến dịch còn nhằm gây sức ép chính trị lên Tổng thống Nga Vladimir Putin để ông buộc phải đàm phán về một thỏa thuận chấm dứt xung đột có lợi cho Ukraine.
Căn cứ quân sự Nga đối mặt với ác mộng sau đòn thọc sâu bằng UAV của Ukraine. Ảnh minh họa: Tass
Song song với đó, Nga cũng triển khai các chiến dịch tương tự nhằm vào Ukraine, tập trung vào các cơ sở hạ tầng năng lượng và ngành công nghiệp quốc phòng. Chiến dịch này đã gia tăng cường độ gần đây với hàng trăm UAV tấn công Ukraine mỗi đêm. Cuối tuần qua, Nga và Ukraine đã có những cuộc tấn công tầm xa dữ dội nhằm vào các mục tiêu của nhau.
Nga đã tấn công Ukraine với hơn 400 UAV và tên lửa. Về phía mình, Ukraine đã thực hiện một đợt tấn công bất ngờ nhằm vào nhiều căn cứ không quân của Nga, phá hủy số lượng nhất định các máy bay ném bom.
Mặc dù các cuộc tấn công của Ukraine rất ấn tượng nhưng chúng chưa thể tạo nên tác động chiến lược cho cuộc xung đột này. Nga đã trải qua những đòn tấn công như vậy trong một thời gian và Điện Kremlin khẳng định họ sẽ không từ bỏ các mục tiêu tối đa của mình. Dù vậy, các cuộc tấn công trên vẫn sẽ có tác động đến cục diện xung đột tại Ukraine.
Đầu tiên, giống như các cuộc tấn công trước, chúng sẽ buộc Nga phải xem xét lại vị trí triển khai các phương tiện trên không chiến lược và cách thức bảo vệ các máy bay ném bom cũng như cơ sở hạ tầng liên quan. Điều này có thể khiến Nga phải di chuyển máy bay thường xuyên hơn để tránh bị phát hiện hoặc đưa chúng ra xa hơn so với lãnh thổ Ukraine. Nga cũng có thể buộc phải tái triển khai các hệ thống phòng không từ nơi khác dù vẫn chưa rõ việc này sẽ diễn ra ở tiền tuyến hay các vị trí chiến lược khác.
Thứ hai, tùy thuộc vào số lượng máy bay bị phá hủy hoặc hư hại, Ukraine có thể làm giảm số lượng máy bay ném bom của Nga có khả năng mang và phóng tên lửa tầm xa nhằm vào Ukraine. Đây là một mục tiêu quan trọng của Kiev vì các tên lửa này khó bị đánh chặn hơn, chính xác hơn và có sức công phá lớn hơn so với máy bay không người lái. Các tên lửa được phóng từ máy bay ném bom thường xuyên thủng hệ thống phòng không của Ukraine với tỷ lệ cao hơn UAV. Làm suy yếu khả năng tấn công bằng tên lửa này của Nga là điều then chốt để Ukraine bảo vệ người dân, cơ sở hạ tầng và hoạt động chiến đấu nói chung.
Tiếp theo, chiến dịch này sẽ ảnh hưởng tới tinh thần của người dân và binh sĩ Ukraine – một yếu tố luôn quan trọng trong giao tranh. Khi Ukraine phải đối mặt với các cuộc tấn công bằng UAV gần như mỗi đêm, người dân cần thấy rằng đất nước vẫn có khả năng phản công. Mặc dù Ukraine đã nhiều lần đáp trả bằng các đợt tấn công quy mô lớn nhằm vào các mục tiêu chiến lược trong lãnh thổ Nga, nhưng đòn tấn công lần này có thể là ngoạn mục nhất trong một thời gian dài.
Cuối cùng, như một bước mở đầu cho vòng đàm phán hòa bình tại Istanbul, Ukraine đang gửi tín hiệu tới các bên ủng hộ rằng họ vẫn kiên định chiến đấu và Nga vẫn gặp khó khăn trong việc đạt được tiến triển trên lãnh thổ Ukraine, đồng thời lập trường đàm phán của Nga cần phải được nhìn nhận một cách thận trọng.
“Cuộc tấn công này nên được xem như một hồi chuông cảnh tỉnh đối với quân đội các nước trên thế giới”, bà Stacie Pettyjohn, Giám đốc Chương trình Quốc phòng tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới (CNAS) nhận định. Theo bà: “Về nhiều mặt, cuộc tấn công ngày 1/6 hiệu quả hơn các cuộc tấn công trước đây bằng máy bay không người lái tầm xa của Ukraine bởi các UAV nhỏ có khả năng phân tán, tự di chuyển tới nhiều mục tiêu khác nhau và tấn công chính xác trên diện rộng trong một căn cứ không quân lớn".
“Yếu tố then chốt của cuộc tấn công là việc xâm nhập bí mật và triển khai ngay sát các căn cứ không quân - những nơi dường như được bảo vệ khá lỏng lẻo vì trước đó ít ai lo ngại Ukraine có thể tấn công sâu như vậy vào lãnh thổ Nga", chuyên gia này nhận định.
Ác mộng mới của căn cứ quân sự Nga
Hiện vẫn chưa rõ các drone được điều khiển từ đâu, hoặc liệu chúng có sử dụng trí tuệ nhân tạo để xác định mục tiêu là máy bay Nga hay không. Ukraine tuyên bố các mái che của những chiếc xe tải chở UAV được mở ra “từ xa” để cho phép các UAV cất cánh. Kiev cũng tuyên bố đã phá hủy khoảng 41 máy bay nhưng một blogger thân Nga cho biết chỉ có 10 máy bay bị phá hủy.
Michael Boyle, Phó Giáo sư tại Đại học Rutgers và là tác giả một cuốn sách về chiến tranh bằng UAV nhận định: “Hiện có nhiều công nghệ chống UAV nhưng phần lớn trong số đó vô dụng trước các thiết bị vận hành theo cơ chế khép kín với dây cáp quang. Các quân đội cần phải suy nghĩ lại về chiến lược chống thiết bị bay không người lái ngay cả khi những cuộc tấn công như đã thấy ở Nga vẫn hiếm và khó bắt chước".
Thông thường, các căn cứ không quân được bảo vệ bởi hệ thống phòng thủ nhiều lớp, bao gồm radar phát hiện từ xa, tên lửa đánh chặn và thiết bị gây nhiễu nhằm vô hiệu hóa các UAV điều khiển bằng sóng radio. Tuy nhiên, các cuộc tấn công ngày 1/6 đã khiến gần như tất cả các lớp phòng thủ này trở nên vô hiệu. Với việc xuất phát từ khoảng cách gần, các UAV tiếp cận mục tiêu mà không bị radar cảnh báo sớm phát hiện và với hình thức tấn công theo bầy đàn, chúng có khả năng áp đảo cả những hệ thống tên lửa phòng không hiện đại nhất. Một số video ghi lại trong ngày 1/6 còn cho thấy tiếng súng bộ binh, có khả năng là từ binh sĩ Nga đang cố gắng bắn hạ các UAV.
Đại tá Markus Reisner, Trưởng bộ phận Nghiên cứu và Phát triển của Học viện Quân sự Áo, cho biết cuộc tấn công mang tới “một hình dung về chiến tranh trong tương lai.” Ông Reisner nhận định kể từ đầu cuộc xung đột, Moscow đã sử dụng các máy bay ném bom tầm xa như Tu-22, Tu-160 và Tu-95 để tấn công Ukraine. Trong các đợt tấn công này, các máy bay hạng nặng thường phóng tên lửa hành trình từ khoảng cách an toàn, ngoài tầm với của hệ thống phòng không Ukraine. Do đó, Ukraine đã nhiều lần tìm cách tiêu diệt các máy bay ném bom này cũng như các máy bay chỉ huy trên không A-50 trong những năm gần đây.
Vượt ra ngoài cuộc xung đột tại Ukraine, cuộc tấn công này một lần nữa nhấn mạnh vai trò của máy bay không người lái trong chiến tranh hiện đại. Đây là một bài học đáng lưu ý về việc cân bằng giữa số lượng nhỏ các vũ khí tiên tiến với số lượng lớn các phương tiện giá rẻ. Đồng thời, nó cho thấy các căn cứ quân sự, dù ở tiền tuyến hay trong lãnh thổ, dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết trước các loại vũ khí giá rẻ, dễ che giấu và có thể triển khai nhanh chóng mà không cần nhiều cảnh báo. Các cuộc tấn công mới nhất của Ukraine vào các sân bay quân sự của Nga chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến diễn biến xung đột nhưng khó có khả năng làm thay đổi tính toán chính trị của giới lãnh đạo Nga. Tuy nhiên, đây lại là một dấu hiệu nữa cho thấy diện mạo của chiến tranh trong tương lai – điều mà nhiều đội quân phương Tây vẫn chưa hoàn toàn sẵn sàng đối mặt.
