Ai dễ bị hạ đường huyết và cách phòng ngừa hiệu quả

Nguyên nhân gây hạ đường huyết

Hạ đường huyết là thường gặp ở bệnh nhân đái tháo đường điều trị bằng insuline, do bệnh nhân: tiêm quá liều insuline, ăn quá muộn, ăn ít, bỏ bữa, hoạt động gắng sức… Có thể xảy ra trên bệnh nhân điều trị bằng thuốc hạ đường huyết dạng uống nhưng ít xảy ra hơn bệnh nhân dùng insuline tiêm.

Mắc một số bệnh như viêm gan nặng, xơ gan, nhiễm trùng nặng, bệnh thận, bệnh tim tiến triển xấu cũng có thể gây hạ đường huyết.

Một số nguyên nhân khác như: uống nhiều rượu, nhịn đói quá lâu, khối u ở tụy gây tiết quá nhiều insuline, tình trạng hạ đường huyết sau ăn thường gặp ở người đã phẫu thuật cắt dạ dày…

Biểu hiện hạ đường huyết

Biểu hiện đầu tiên khi người bệnh bị hạ đường huyết là tim đập nhanh, vã mồ hôi, da tái, buồn nôn, tê má/lưỡi. Nếu đường huyết tiếp tục giảm do không nhận biết và xử trí kịp thời, người bệnh sẽ có triệu chứng mờ mắt, buồn ngủ, nói lắp, co giật, thậm chí hôn mê và tử vong.

Vì vậy, khi có các triệu chứng hạ đường huyết, người bệnh cần ngưng sử dụng ngay các thuốc hạ đường huyết và insuline.

Nếu người bệnh còn tỉnh táo, cần cho người bệnh uống ngay nước đường hoặc sữa ngọt, hoặc các loại thức ăn ngọt như bánh ngọt ( ưu tiên bất cứ thứ gì có sẵn và ở gần nhất có thể).

Biểu hiện đầu tiên khi người bệnh bị hạ đường huyết là tim đập nhanh, vã mồ hôi, da tái, buồn nôn..,

Nếu phát hiện người bệnh đã ở tình trạng hôn mê, thì không thể nuốt được, nếu cố gắng đút ăn hoặc uống có thể làm tình trạng người bệnh xấu đi do bị sặc thức ăn và nước uống vào đường thở. Lúc này, nên đưa người bệnh đến ngay cơ sở y tế gần nhất và khai báo rõ ràng với bác sĩ về tình trạng bệnh đái tháo đường của người bệnh và loại thuốc, liều lượng thuốc/insuline người bệnh đang sử dụng.

Ai dễ mắc bệnh hạ đường huyết?

Người lớn tuổi, người không có khả năng tự chăm sóc bản thân, những người hay bị rối loạn tiêu hóa (nôn ói, ăn không được), bệnh nhân đang mắc bệnh cấp tính dẫn đến ăn uống kém, bệnh nhân bị gan, thận nặng hoặc đang chạy thận nhân tạo.

- Những người có tiền sử hạ đường huyết nặng hoặc hạ đường huyết không nhận biết, hạ đường huyết sau luyện tập hoặc hạ đường huyết khi ngủ.

- Hạ đường huyết ở những người đang khỏe mạnh tập thể dục quá nhiều mà không bổ sung thêm thức ăn trước tập.

- Hạ đường huyết do điều trị quá tích cực (mục tiêu đường huyết thấp hoặc hba1c thấp). Ở người cao tuổi mà luôn cố gắng duy trì đường huyết < 100 mg/dl, hba1c < 6.5 % thì dễ có nguy cơ hạ đường huyết.

Hạ đường huyết nghiêm trọng là tình trạng hạ đường huyết cần có sự hỗ trợ, cấp cứu của nhân viên y tế. Hạ đường huyết nghiêm trọng có thể gây ra tình trạng co giật, hôn mê, thậm chí đe dọa tính mạng người bệnh.

Phòng ngừa hạ đường huyết hiệu quả

Nguyên tắc phòng ngừa hạ đường huyết: Kiểm tra đường huyết thường xuyên, ăn uống điều độ và luôn mang theo kẹo bên người. Người bệnh và người nhà có thể phòng tránh bằng một số biện pháp đơn giản như sau:

Xây dựng chế độ ăn hợp lý, đầy đủ năng lượng cho các hoạt động trong ngày, có thể ăn nhẹ giữa các bữa ăn nếu hoạt động thể lực nặng hơn bình thường.
Thường xuyên kiểm tra đường huyết và tuân thủ chế độ điều trị của bác sĩ về liều lượng thuốc và cách dùng, thời gian của các bữa ăn đối với thời gian dùng thuốc.
Không để bản thân quá đói, ăn thêm bữa phụ nếu có các dấu hiệu sớm của bệnh ( đói, run tay chân, vã mồ hôi…)

Đặc biệt đối với người bệnh đái tháo đường thì cần kiêng thức ăn ngọt nhưng phải luôn trữ sẵn bên người một vài món ăn, thức uống ngọt như bánh ngọt, kẹo, sữa, sô cô la… để sử dụng ngay khi có dấu hiệu của hạ đường huyết.

Người mới phát hiện đái tháo đường nên tuân thủ y lệnh của bác sĩ, không nên quá lo lắng, hoang mang mà điều trị ở nhiều nơi cùng lúc dẫn đến chỉnh liều thuốc không hợp lý, tốn thời gian, tiêu tốn vật chất. Người bệnh cũng không nên quá chủ quan mà dẫn đến tình trạng bệnh tiến triển xấu đi nhanh hơn không đáng có.

BS. Nguyễn Văn Bàng