AI trên mạng xã hội: Sora 2, Vibes và tính chân thực

Mạng xã hội đang chuyển từ nơi kết nối con người sang không gian ngập nội dung do AI tạo ra. Theo CNN, OpenAI, Meta và TikTok đồng loạt tung các công cụ video AI, làm bùng nổ các clip kỳ quái nhưng dễ bắt mắt: từ em bé chạy trốn khủng long đến mèo nhảy múa. Cuộc đua này có thể định hình kỷ nguyên tiếp theo của mạng xã hội, đồng thời chạm tới bài toán khó về tính chân thực, khả năng kiểm chứng và chất lượng tương tác.

Các động cơ kỹ thuật đằng sau làn sóng nội dung AI

Các nền tảng lớn đang tích hợp AI ngay tại nguồn tạo nội dung. Công cụ Sora 2 của OpenAI (ra ngày 30/9) là tay chơi mới, được đánh giá tạo video “thật” hơn phiên bản đầu, “tuân thủ định luật vật lý tốt hơn, giúp hình ảnh chân thực hơn”. Cùng thời điểm, Meta giới thiệu nền tảng video AI ngắn Vibes tương tự TikTok. Trước đó, tháng 5, TikTok phát hành AI Alive, công cụ biến ảnh tĩnh thành video bằng một lệnh đơn giản. Theo CNN, đây là nỗ lực vừa thu hút sự chú ý, vừa tìm kiếm mô hình kiếm tiền từ AI của các gã khổng lồ.

Hình ảnh AI về bé gái lái xe đưa thú cưng đi khám.

Sora 2, Vibes, AI Alive: ba mũi nhọn nội dung sinh tổng hợp

Sora 2 đẩy ranh giới chân thực, trong khi Vibes được Meta định vị sẽ “cùng tồn tại” với video do con người thực hiện trên bảng tin. TikTok AI Alive hạ thấp rào cản sáng tạo bằng thao tác lệnh đơn giản. Sự kết hợp này khiến nguồn cấp tin ngày càng đậm đặc video AI, dễ thu hút tương tác nhưng cũng làm mờ ranh giới thật – giả.

“Slop” và bài toán phát hiện: khi chất lượng và kiểm duyệt tách rời

Theo Time, “slop” là lớp nội dung chất lượng thấp do AI tạo ra, tối đa hóa tương tác và luồn sâu vào bảng tin người dùng. Trường hợp “bé gái 12 tuổi lái xe đưa chó đi khám” gây sốt nhưng để lộ chi tiết phi lý (vô lăng bên phải, xe không có bảng điều khiển) là ví dụ điển hình. Dù có thể nhận ra nếu soi kỹ, phần lớn người xem vẫn bị cuốn vào câu chuyện đầy cảm xúc đi kèm.

Theo nghiên cứu do Janis Keuper (Đại học Offenburg) và Margret Keuper (Đại học Mannheim) đăng trên arXiv tháng 9, các công cụ phát hiện deepfake hiện nay “gần như vô dụng”. Ông Keuper nhấn mạnh “rất khó lọc nội dung AI” – không chỉ với văn bản mà giờ cả hình ảnh, khi trình tạo ngày càng tốt hơn. Điều này khiến lọc nhiễu ở quy mô nền tảng trở nên thách thức.

Kashyap Rajesh (Encode) lo ngại nội dung AI như thật đang “biến nhiều bảng tin thành không gian ồn ào, thiếu tin cậy”, còn Adam Nemeroff (Đại học Quinnipiac) cho rằng kiểu nội dung này có thể khiến người dùng phân tâm khỏi các nguồn đáng tin cậy hoặc chất lượng hơn.

Watermark và C2PA: lớp minh bạch tối thiểu

Để giảm nhầm lẫn, video tạo bởi Sora được đánh dấu bằng watermark và siêu dữ liệu C2PA – “chữ ký kỹ thuật số biểu thị nguồn gốc video”. Meta cho biết nội dung tạo bằng công cụ AI của họ đều có “watermark ẩn” để hệ thống kiểm soát nội dung độc hại, đồng thời được dán nhãn AI. Đây là các nỗ lực chuẩn hóa nhận diện, nhằm cung cấp tín hiệu về nguồn gốc khi khả năng phát hiện tự động còn hạn chế.

Một video tạo bằng AI đăng trên Facebook Reels nhận hàng nghìn lượt thích và bình luận.

Mặt lợi – mặt hại: sáng tạo dễ dàng, kết nối tự nhiên phai nhạt

Meta nói với CBS News rằng Vibes giảm rào cản thể hiện sáng tạo, trao quyền cho người dùng tạo nội dung bằng AI. Ở chiều ngược lại, Rajesh cảnh báo cảm xúc trên mạng có thể trở nên “đáng ngờ”, “giết chết tính tự nhiên và kỳ diệu” của trải nghiệm xã hội. Nemeroff bổ sung rằng mục tiêu thu hút sự chú ý có thể kéo người dùng rời xa thông tin đáng tin cậy.

Ở tầm nhìn dài hạn, CEO Meta Mark Zuckerberg dự đoán con người “sẽ có số bạn AI nhiều hơn bạn thật”. Chatbot có thể trở thành “bạn thân”, hỗ trợ mua sắm, giải đáp thắc mắc… Ông cho rằng bạn bè AI sẽ không thay thế hoàn toàn kết nối ngoài đời, nhưng đa số người dùng rồi sẽ sớm chia sẻ suy nghĩ thầm kín cho AI nhiều hơn cho bạn bè.

So sánh cách tiếp cận và triển vọng

Theo nguồn, Meta “hoạt động trong lĩnh vực cần thu hút sự chú ý”, nên nội dung AI được kỳ vọng sẽ sống chung với nội dung người dùng. Trong khi đó, Sora 2 hướng tới mức chân thực cao hơn; việc gắn watermark/C2PA là nỗ lực tạo lớp minh bạch tối thiểu khi các bộ phát hiện deepfake “gần như vô dụng”.

Nhìn về phía trước, cuộc đua AI trên mạng xã hội sẽ xoay quanh ba trục: khả năng tạo “thật” hơn, cơ chế minh bạch hóa nguồn gốc, và việc cân bằng giữa thu hút tương tác với gìn giữ tính chân thực và kết nối con người. Khi các nền tảng khẳng định không đặt mục tiêu khiến người dùng “nghiện” cuộn trang, câu hỏi còn lại là mức độ họ có thể giới hạn “slop” và ưu tiên nguồn tin cậy đến đâu trong thực tế vận hành.

CTVX