AI và báo chí hiện đại: Giàu trải nghiệm hơn nhưng con người vẫn là chủ đạo
Trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, báo chí với vai trò cầu nối thông tin cũng không thể nằm ngoài xu thế đó.
“Trợ thủ đắc lực” của ngành báo
Ông Nguyễn Hoàng Nhật, Phó Tổng biên tập Báo Điện tử VietnamPlus cho rằng, việc các phóng viên nhà báo biết sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ sẽ giúp tác nghiệp thuận lợi hơn, tiết kiệm được nguồn lực, thời gian. Sự “xâm nhập” của AI dễ thấy qua việc ứng dụng text to image (tạo ảnh từ chữ), công cụ gỡ băng, công cụ biến text thành voice… những ứng dụng cơ bản nhất đều được áp dụng giúp tăng hiệu suất công việc cho phóng viên, biên tập viên. Nhất là phỏng vấn nghị trường hành lang Quốc hội thì công cụ bóc băng giúp phóng viên sản xuất bài rất nhanh, hay sản xuất Podcast tự động cũng giúp phóng viên nhanh chóng đưa lên thông tin cập nhật từ nghị trường; công cụ biến văn bản thành ảnh hỗ trợ rất hiệu quả cho biên tập viên... Đối với các cơ quan báo chí, tuy không thể dự báo xa, nhưng trong ngắn hạn, AI không lấy đi công việc mà thậm chí còn giúp ích cho các nhà báo. Chính vì thế, các nhà báo nên tìm cách khai thác thay vì “chối bỏ” công nghệ AI.
Ngoài việc tạo nội dung và tiêu thụ tin tức, AI còn giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan báo chí. Điều này đặc biệt quan trọng khi báo chí là một ngành đòi hỏi nhiều nguồn lực. AI không chỉ giúp giảm thiểu công đoạn thu thập và xử lý dữ liệu, mà còn tự động phác thảo bản tin sơ bộ. Nhờ đó, phóng viên có thêm thời gian tập trung cho các bài phân tích chuyên sâu, khám phá khía cạnh nhân văn hay câu chuyện hậu trường đầy cảm xúc, nâng cao chất lượng nội dung và tối ưu quy trình làm việc.
Hơn nữa, AI thúc đẩy trải nghiệm cá nhân hóa, độc giả dễ dàng tiếp cận những bài viết phù hợp sở thích, thể hiện sự quan tâm riêng của mỗi tòa soạn đến từng người đọc. Trong bối cảnh tin giả lan truyền nhanh chóng, hệ thống AI hỗ trợ xác thực nguồn tin, sàng lọc nội dung sai lệch, góp phần củng cố uy tín của báo chí chính thống. Bên cạnh đó, AI mở ra những mô hình truyền thông đột phá như thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR). Độc giả không chỉ đọc tin, mà còn tương tác, cảm nhận thông tin qua những thước phim 3D hay bài phóng sự đa chiều. Sự hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại làm cho mỗi bài báo trở nên sống động, giàu tính nhân văn. Với sự hỗ trợ của AI, báo chí được tiếp thêm năng lượng, vươn tầm cao mới, mang lại trải nghiệm trọn vẹn cho độc giả.
Các nhà báo trao đổi về ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong sản xuất báo chí tại lớp tập huấn nghiệp vụ do Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức
Không bỏ lỡ chuyến “tàu cao tốc” AI
Không thể phủ nhận vai trò quan trọng của công nghệ nói chung và AI nói riêng trong thế giới thông tin hiện đại, song ông Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, việc sử dụng AI đòi hỏi sự cẩn trọng và hiểu biết sâu sắc về các vấn đề nhân văn và đạo đức nghề nghiệp. AI dù thông minh nhưng cũng vẫn còn rất nhiều nhược điểm. Một trong những điểm yếu lớn nhất chính là AI không phải lúc nào cũng cung cấp những thông tin chính xác. Dù AI đã hỗ trợ rất nhiều trong lĩnh vực sáng tạo nội dung và thu thập tin tức, nhưng cũng mang lại rất nhiều rủi ro mà nhiều khi không dễ phát hiện.
Dẫu có những thách thức, song bà Ladina Heimgartner, Chủ tịch Hiệp hội Báo chí thế giới (WAN-IFRA) từng nhấn mạnh, báo chí đã để lỡ chuyến tàu công nghệ để rồi thua thiệt trước các nền tảng xuyên biên giới như Google, Facebook. Trong bối cảnh ngày nay, báo chí đừng nên bỏ lỡ “chuyến tàu cao tốc” AI mà hãy chủ động đưa trí tuệ nhân tạo vào trong các tòa soạn.
Đưa ra các gợi ý trong việc sử dụng AI đối với các cơ quan báo chí trong tương lai, ông Lê Quốc Minh cho rằng, cần xây dựng quy chuẩn đạo đức hoặc tiêu chuẩn sử dụng AI bởi có những nội dung do AI đưa ra không thể kiểm chứng được độ chính xác, gây tác động xấu, quy mô lớn đến xã hội. Bên cạnh đó, cần có sự điều phối các dự án về AI và tổ chức đào tạo về kỹ năng sử dụng AI để giúp các nhà báo, cơ quan báo chí thông tin nội dung tin cậy, đáp ứng nhu cầu của các độc giả, tránh trùng lặp và phụ thuộc vào AI. Trong tương lai, AI nếu không còn là trung gian mà trực tiếp đưa thông tin đến thẳng độc giả thì vấn đề đặt ra cho các cơ quan báo chí, các nhà báo là làm thế nào để thích ứng liên tục, hiểu rõ độc giả cần gì và AI tác động đến niềm tin ra sao.
Đứng trước những lo ngại AI sẽ làm tăng rủi ro mất việc của đội ngũ phóng viên, biên tập viên, ông Đào Trung Thành, Phó Viện trưởng Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ nhân tạo (ABAII) khẳng định, công nghệ nhân tạo dù phát triển đến mức nào thì điều quan trọng nhất là chúng ta phải sử dụng AI một cách hiệu quả trước những cơ hội và thách thức đối với báo chí. AI có thể phân tích dữ liệu và gợi ý nội dung, nhưng quyết định cuối cùng vẫn thuộc về con người. Nhà báo vẫn cần bảo vệ quyền riêng tư và giữ vững bản sắc cùng trách nhiệm xã hội. Do vậy nguồn nhân lực chính cho báo chí là phóng viên và biên tập viên cần được đào tạo kỹ năng về thu thập, xử lý dữ liệu và công nghệ mới để chủ động đón đầu làn sóng AI. Hãy tin rằng, AI như “người bạn đồng hành”, báo chí sẽ tỏa sáng hơn, vun đắp niềm tin xã hội và tạo nên hành trang vững vàng cho kỷ nguyên mới.
