Ẩm thực - Sức hút của du lịch châu Á

Bún chả là một trong những đặc sản hấp dẫn mà nhiều du khách dành thời gian thưởng thức khi đến với Hà Nội. (Nguồn: TTXVN)

Những năm gần đây, du lịch ẩm thực không còn là hoạt động kèm theo mà đã trở thành một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy tăng trưởng của ngành du lịch toàn cầu.

Báo cáo của IMARC Group cho biết thị trường này đạt quy mô 1.090,48 tỷ USD năm 2024 và dự kiến tăng lên 4.210,19 tỷ USD vào năm 2033, với tốc độ tăng trưởng kép hằng năm 14,46% trong giai đoạn 2025-2033. Đáng chú ý, khu vực châu Á - Thái Bình Dương hiện chiếm 43,1% thị phần toàn cầu, trở thành trung tâm mới của ẩm thực thế giới.

Sự tăng trưởng này bắt nguồn từ nhu cầu trải nghiệm cảnh quan gắn với văn hóa địa phương. Du khách không chỉ tham quan danh lam thắng cảnh mà còn coi việc thưởng thức ẩm thực là phần thiết yếu của hành trình. Thêm vào đó, tác động của mạng xã hội ngày càng rõ rệt. Khảo sát của nền tảng du lịch trực tuyến toàn cầu TripAdvisor (Mỹ) cho thấy, 83% du khách tra cứu nhà hàng, quán bar hoặc cà phê trực tuyến trước chuyến đi. Hình ảnh trên Instagram và video TikTok tác động trực tiếp tới lựa chọn điểm đến của du khách.

Thói quen tiêu dùng hiện đại có nhiều thay đổi. Du khách quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe và tính bền vững. 38% khách du lịch ăn uống lành mạnh hơn khi di chuyển, riêng châu Á – Thái Bình Dương đạt 46%. Các mô hình “từ nông trại đến bàn ăn”, thực phẩm hữu cơ, thuần chay hay không gluten ngày càng phổ biến, phản ánh xu hướng kết hợp trải nghiệm ẩm thực gắn với sức khỏe và môi trường.

Theo Tổ chức Du lịch thế giới (UNWTO), trung bình 25% ngân sách du lịch được chi cho thực phẩm và đồ uống, con số có thể đạt 35% tại điểm đến cao cấp. Đây là nguồn thu quan trọng, giúp duy trì cơ sở kinh doanh nhỏ, bảo tồn ẩm thực truyền thống và mở rộng cơ cấu kinh tế địa phương.

Nhà hàng Out of This World tại Maldives mang đến trải nghiệm ẩm thực không rác thải. (Ảnh: Out of This World)

Điểm sáng ẩm thực thế giới

Trong bức tranh toàn cầu, châu Á khẳng định vị thế mới với nhiều điểm đến ẩm thực trở thành “ngôi sao sáng”. Khảo sát trên 4.000 người dùng sau khi hoàn tất đặt phòng đến các điểm đến năm 2023 của nền tảng du lịch trực tuyến Agoda (Singapore) cho thấy, hơn 64% du khách chọn Hàn Quốc chủ yếu vì ẩm thực, tiếp đến là Thái Lan (55%), Nhật Bản (52%) và Malaysia (49%). Những con số này phản ánh ẩm thực là yếu tố hàng đầu khiến du khách chọn châu Á.

Seoul, Tokyo và Bangkok thường xuyên góp mặt trong danh sách “Thành phố ẩm thực hàng đầu thế giới” và “châu Á” của World Culinary Awards. Ở Hàn Quốc, sức hút đến từ làn sóng Hallyu, với các món ăn quen thuộc trong phim ảnh như kimchi, thịt nướng, gà rán, cua ngâm nước tương, đặc biệt tại các chợ truyền thống như Gwangjang. Thái Lan nổi tiếng với phố ẩm thực sôi động ở Bangkok, nơi pad Thái, tom yum, xôi xoài được du khách ưa chuộng. Nhật Bản giữ vững vị thế ẩm thực cao cấp với sushi, sashimi, ramen, văn hóa izakaya và nghệ thuật kaiseki.

Tại Malaysia, cẩm nang ẩm thực Michelin Guide Kuala Lumpur & Penang 2025 vinh danh 143 nhà hàng, phản ánh sự đa dạng ẩm thực và bản sắc đa văn hóa qua các món như nasi lemak, char kway teow hay hinava ở Sabah.

Dấu ấn Việt Nam ngày càng đậm nét trên bản đồ ẩm thực thế giới. Hà Nội được vinh danh “Điểm đến thành phố ẩm thực tốt nhất châu Á 2024” tại World Culinary Awards, đồng thời đứng đầu danh sách 25 điểm đến có ẩm thực ngon nhất thế giới do TripAdvisor bình chọn. Huế, Hội An, TP. Hồ Chí Minh liên tục được TasteAtlas ghi nhận nhờ ẩm thực đường phố và sự hội tụ hương vị vùng miền. Những món quen thuộc như phở, bún chả, bánh mì, nem rán đã vượt khỏi phạm vi nội địa, tạo dấu ấn toàn cầu cho ẩm thực Việt Nam.

Tôm hùm và nhiều món ăn đặc sắc tại Benjarong, nhà hàng Thái ở Laguna Phuket, được vinh danh Michelin Plate. (Nguồn: Benjarong)

Hướng đi tương lai

Những xu hướng trên cho thấy du lịch ẩm thực châu Á đang ở giai đoạn phát triển mạnh, và tương lai sẽ tiếp tục mở rộng. Theo dự báo của Research and Markets (Ireland), thị trường du lịch ẩm thực toàn cầu có thể đạt 4,21 nghìn tỷ USD vào năm 2033, duy trì đà tăng trưởng ổn định.

Research and Markets chỉ ra ba động lực chính được coi là chìa khóa cho giai đoạn tới. Trước hết là sức mạnh của mạng xã hội: TikTok, Instagram đang định hình cách du khách tiếp cận ẩm thực. Đơn cử, theo nền tảng truyền thông tích hợp B2B kỹ thuật số trong ngành du lịch và lữ hành Travel and Tour world, lượt tìm kiếm “ẩm thực 7/11” (7-Eleven) trên Google tăng 5000% chỉ trong một tháng, sau khi video về văn hóa konbini Nhật Bản lan truyền.

Động lực thứ hai là nhu cầu học hỏi và trải nghiệm. Du khách không chỉ muốn nếm thử mà còn tham gia lớp học nấu ăn, hội thảo, tour chế biến món ăn để hiểu thêm văn hóa địa phương, mang về kỹ năng mới và góp phần bảo tồn công thức truyền thống.

Cuối cùng là yếu tố bền vững. Sau đại dịch, mối quan tâm đến sức khỏe, môi trường và trách nhiệm xã hội trở thành chuẩn mực. Nhà hàng, tour ẩm thực, lễ hội đều hướng tới giảm lãng phí, dùng nguyên liệu địa phương và tạo giá trị cho cộng đồng. Đây là hướng đi dài hạn, vừa giúp ngành du lịch phát triển bền vững vừa tạo khác biệt trong cạnh tranh quốc tế.

Ẩm thực đang trở thành “thương hiệu mềm” giúp châu Á khẳng định sức hút. Từ những món ăn đường phố dân dã đến trải nghiệm ẩm thực cao cấp, khu vực này vừa giữ gìn truyền thống vừa liên tục đổi mới để bắt kịp xu hướng. Với sức mạnh lan tỏa của mạng xã hội, nhu cầu trải nghiệm ngày càng lớn và định hướng phát triển bền vững, châu Á không chỉ là điểm đến hấp dẫn hôm nay, mà còn được dự báo giữ vai trò trung tâm của du lịch ẩm thực thế giới trong tương lai.

Kha Ninh