Amniyat - cơ quan đặc biệt của Al-Shabaab

Amniyat gửi báo cáo trực tiếp cho tiểu vương Al-Shabaab, hiện tại đang là Ahmad Umar. Quyền lực và ảnh hưởng của Amniyat lớn đến nỗi nếu cơ quan này không tồn tại thì cũng sẽ không có Al-Shabaab. Chắc chắn rằng bên trong Al-Shabaab thì Amniyat là thế lực có ảnh hưởng nhất. Vì lẽ đó các thành viên của Amniyat được Al-Shabaab trả lương khá hậu hĩnh.

Cấu trúc

Al-Shabaab cấu trúc nên Amniyat theo cùng đường lối với một cơ quan tình báo, gồm chỉ huy trung tâm, các chỉ huy khu vực, các đơn vị hỗ trợ hậu cần và tài chính, các đơn vị thu thập tình báo, các tiểu đội tấn công/ ám sát bằng lựu đạn; và cuối cùng là các tiểu đội hoạt động cảm tử.

Chỉ huy thứ hai kiêm thủ lĩnh cấp cao của Amniyat, Mahad Karate.

Amniyat hoạt động với cơ cấu chỉ huy trung tâm, và nằm ngoài chỉ huy trung tâm là các chỉ huy khu vực và những đơn vị thu thập tình báo mà điều đặc biệt là không có đơn vị nào biết đến sự tồn tại của đơn vị kia. Kết quả là vô hình tạo ra một lớp bảo mật tinh vi cho cơ sở hạ tầng của Al-Shabaab. Sự phân định này đã vạch ra một chức năng quan trọng bởi vì nó sẽ cho phép Amniyat tồn tại ngay cả khi thể chế chính của Al-Shabaab bị đánh bại về mặt quân sự. Do đó cho phép Al-Shabaab tiếp tục tồn tại ngay trong lãnh thổ Somalia và khu vực rộng lớn hơn.

Mặt khác, cũng như nhiều tổ chức khủng bố khác, Al-Shabaab cam kết sẽ đảm bảo nguồn lực cao nhất cho sự tồn tại của tổ chức, đó là nơi mà Amniyat triển khai nhiều hoạt động quan trọng. Trong đó nhấn mạnh trọng trách mà các điệp viên Amniyat được giao phó là gieo rắc nỗi sợ hãi trong số các thành viên của Al-Shabaab bằng những cách thức cần thiết này. Họ là một tổ chức toàn năng nhằm ngăn chặn tối đa bất đồng trong tổ chức, và đề phòng sự xâm nhập bởi các tổ chức tình báo nhà nước đặc biệt là NISA (Cơ quan an ninh và tình báo quốc gia của Somalia). Các phương pháp mà Amniyat sử dụng khá đa dạng, từ bỏ tù, ám sát, xử tử “các thành viên nằm vùng” có tiềm năng cũng như những ai mà họ tin rằng không hoàn toàn trung thành với tổ chức. Minh chứng là hồi năm 2018, Amniyat đã hành quyết 5 thành viên của Al-Shabaab với cáo buộc rằng những người này đã hoạt động gián điệp cho các cơ quan tình báo Anh, Mỹ.

Amniyat cũng kết liễu những thành viên mà họ tin rằng đang hỗ trợ cho những tổ chức khủng bố Salafist (một phong trào cải cách trong Hồi giáo Sunni) khác, chẳng hạn như Nhà nước Hồi giáo (IS), những thế lực mà Amniyat cho rằng không phù hợp với mình. Những vụ xử tử như thế thường diễn ra không thường xuyên, đôi khi có 18 người cũng bị xử chết chỉ trong một lần. Những cuộc thanh trừng diễn ra dưới áp lực đè lên tổ chức sau các cuộc không kích của Mỹ hoặc bị mất mát lãnh thổ về tay của chính phủ liên bang Somali (FGS) và Phái bộ liên minh Châu Phi tại Somali (AMISOM). Amniyat cũng rất giỏi trong việc dùng vỏ bọc để che giấu hành tung các hoạt động của mình cũng như chiêu mộ những người chỉ điểm từ hàng ngũ NISA. Họ làm điều đó bằng cách sử dụng những chiếc “xế hộp” sang trọng nhưng không có biển số như cách thức mà các điệp viên NISA đã làm. Mặc dù điều này không trực tiếp khiến họ đối đầu với NISA, nhưng nó cho phép Amniyat có thể tuyển dụng những người chỉ điểm - người của chính phủ Somali - giúp lên kế hoạch cho những cuộc tấn công không ngừng nhắm vào thủ đô Mogadishu.

Amniyat lập kế hoạch cho vụ đánh bom cảm tử vào đại siêu thị Westgate ở Nairobi (Kenya) trong năm 2013.

Những cuộc tấn công đình đám

Với khả năng tuyển dụng quan chức địa phương và chính phủ làm người cung cấp tin, chắc chắn Amniyat đã hoàn thành chức năng tấn công của họ đối với phong trào Al-Shabaab. Chính những người này đã giúp Amniyat thực hiện những cuộc tấn công thành công ở thủ đô Mogadishu và Phi Châu rộng lớn. Ông Mohamed Mao (trưởng phòng an ninh tại sân bay Mogadishu) và ông Abdessalam Mohamed Hassan (quan chức cấp cao của NISA) là 2 trong số những người cung cấp thông tin đã được Amniyat chiêu mộ thành công. Sau đó, chính phủ Somali đã kết án 2 người này đã hỗ trợ Al-Shabaab trong các cuộc tấn công khủng bố của họ. Rất có khả năng Amniyat tuyển dụng 2 người này bằng cách “mua chuộc” hoặc đe dọa họ để cung cấp thông tin. Một trong những vụ tấn công khét tiếng nhất do Al-Shabaab thực hiện đã diễn ra năm 2013 tại Đại siêu thị Westgate ở Nairobi (Kenya) làm chết ít nhất 67 người.

Do đó sự phức tạp của một cuộc tấn công xuyên biên giới nhắm vào một đất nước ổn định đã chỉ ra có sự liên quan của Amniyat. Nguồn tin mật đã chuyển đến tay họ thông qua mạng lưới những người cung cấp tin. Thêm nữa, Adan Garar (nhân vật phụ trách các hoạt động bên ngoài của Amniyat) đã lên kế hoạch tấn công Westgate ở Nairobi. Tình báo Mỹ tin rằng Garar là “nhạc trưởng” đằng sau vụ tấn công động trời đó. Bàn tay của Amniyat trong các cuộc tấn công “điên rồ” như vụ Westgate đã nạp thêm năng lượng cho loạt vụ tấn công cảm tử liên tục nhắm vào thủ đô Mogadishu, và cách đó chỉ 1km là Tổng hành dinh tổng thống. Xa hơn, những vụ tấn công dạng này diễn ra hàng tháng và được cung cấp bảo mật hoạt động bởi mạng cung cấp tin của Amniyat với nguồn tin tình báo cận thời gian thực.

Tài chính, chiến thuật và hành động

Trên hết thảy, Amniyat khét tiếng bởi những phương thức cực đoan trong việc đàn áp những người bất đồng chính kiến cùng diễn giải nghiêm ngặt về Hồi luật nhằm bảo vệ vững chắc cho tổ chức Al-Shabaab. Họ cung cấp một thứ gì đó cho người nông thôn ngay trong các lãnh thổ do Al-Shabaab kiểm soát. Dân tình sở tại biết về cách thức cùng những phương thức hành động của Al-Shabaab, tuy vậy thay vì phản ứng lại thì họ tuân thủ vì sợ bị trả thù. Cũng cần nên biết về cách thức xử lý tài chính bởi Amniyat. Họ kiếm được nhiều tiền bạc thông qua việc đánh thuế các doanh nghiệp địa phương, đặc biệt là các xe vận chuyển hàng hóa chạy qua lãnh thổ do Al-Shabaab nắm quyền kiểm soát. Người dân sinh sống ở miền Nam Somali (khu vực chịu sự kiểm soát của Al-Shabaab) phải trả 3 loại thuế: thuế do Al-Shabaab định ra, thuế Nhà nước Hồi giáo (IST) và thuế chính phủ.

Kết quả là Al-Shabaab thu về 15 triệu USD mỗi tháng từ những loại thuế phi pháp đó. Thậm chí các quan chức quân đội cao cấp ở Somali cũng phải đóng số tiền thuế tương đương 3.600 USD cho Al-Shabaab để có thể hoàn thành việc xây nhà. Quyền lực của mạng lưới tài chính của Al-Shabaab cùng cách thức quyên góp ngân sách của tổ chức này là rất đáng lưu ý. Ước tính rằng vào năm 2019, tổ chức này đã chi tới 21 triệu USD trong các hoạt động tình báo, an ninh và mua sắm vũ khí. Amniyat cũng chịu trách nhiệm hỗ trợ hậu cần cho mạng lưới Al-Shabaab. Điều này rất có khả năng Amniyat đã tiếp xúc với tình báo Iran. Khi Iran tiếp tục buôn lậu vũ khí thông qua Puntland vào đất Yemen, họ đã sử dụng mạng lưới hậu cần của Amniyat. Kết quả là, hỗ trợ hậu cần từ Iran có dính líu tới những vụ tấn công nhắm vào quân đội Mỹ, lực lượng Somali và các lực lượng liên minh Châu Phi (AU).

Một bí mật khác cũng rất nên biết là ngay từ năm 2013, Amniyat đã lệ thuộc vào chiến thuật chiến tranh bất đối xứng. Cụ thể là cơ quan tình báo này lệ thuộc mạnh vào một số kỹ thuật chiến tranh du kích nhằm cho phép họ chống lại Phái bộ liên minh Châu Phi tại Somali (AMISOM) theo điều kiện hiện có. Các kỹ thuật đó bao gồm đánh bom cảm tử, thiết bị gây nổ, tấn công chớp nhoáng, những vụ ám sát và mối đe dọa chính trị, tấn công bằng lựu đạn. Sự thay đổi này từ lực lượng Thánh chiến truyền thống (giai đoạn 2007-2008) là minh chứng rõ nét cho sự thay đổi trong các chiến thuật. Al-Shabaab và Amniyat không còn quan tâm đến việc nắm giữ những vùng đất rộng lớn mà họ đang triển khai những kỹ thuật làm gián đoạn, nhắm vào việc phong tỏa bất kỳ tiến bộ nào của chính phủ Somali, cụ thể là tại thủ đô Mogadishu. Họ cũng hy vọng việc quấy rối các lực lượng AMISOM mà cuối cùng có thể hất cẳng họ khỏi Somalia. Nhìn chung sự thay đổi này trong Al-Shabaab chẳng thể nào thành hiện thực nếu không có mạng lưới Amniyat vốn lệ thuộc vào việc triển khai những mục đích chiến thuật của nó.

Theo nguồn tin tình báo Mỹ thì Amniyat chịu trách nhiệm chính trong việc mua lại các thiết bị được sử dụng bởi các thành viên của mình cũng như nhiều cánh quân sự rộng lớn của Al-Shabaab. Với việc chi tiêu gần 21 triệu USD mỗi năm cho mua sắm vũ khí, những thứ được Amniyat và Al-Shabaab mua sẽ bao gồm: súng lục, súng trường và súng máy, súng phóng lựu, đạn cối, súng trường bắn tỉa, các hệ thống phòng không, súng máy hạng nặng, những phương tiện bay không người lái. Toàn bộ những loại vũ khí này có thể di chuyển nhanh chóng mà không cần cố định vị trí, từ đây sẽ hỗ trợ đủ mạnh cho các khả năng của Amniyat và Al-Shabaab khi tiến hành chiến tranh bất đối xứng.

Chiến binh Amniyat trang bị súng phóng lựu.

Và những thất bại

Bất chấp quyền lực kiểm soát Al-Shabaab của Amniyat thì nhánh tình báo này cũng đã vài lần chịu thất bại vào những năm gần đây, và việc đó có thể làm suy yếu tổ chức này. Những thất bại dạng này bao gồm cả những thành phần đào ngũ và các thành viên quay sang “thịt” nhau. Điều quan trọng là sự tổn thất quân số lớn nhất của Amniyat trong lần thanh trừng gần 200 thành viên của cơ quan tình báo này trong năm 2013. Cuộc thanh trừng đó là kết quả của sự đấu đá nội bộ giữa các thành viên chóp bu của Al-Shabaab, thủ lĩnh Ahmed Abdi Godane và các phó thủ lĩnh khác ngay trong tổ chức. Hoạt động đó làm suy yếu quân số của tổ chức, song lại khiến Godane nắm quyền lực mạnh hơn so với trước đây. Thêm nữa vào năm 2020, một chỉ huy cấp cao của Al-Shabaab (được cho là có quan hệ với Amniyat) đã đào tẩu sang Somali.

Mohamed Abukar Mohamed Dhagole là một trong những chiến binh bị săn lùng cao nhất ngay trong mạng lưới Al-Shabaab. Những hoạt động phối hợp của Các lực lượng liên minh Châu Phi (AU) và Lữ đoàn Danab (do Mỹ huấn luyện) đã dẫn đến việc triệt hạ các quan chức cấp cao của Amniyat, trực tiếp làm suy yếu đáng kể tổ chức này. Việc Abdaziz Awoowe bị hạ thủ năm 2020 là một đòn giáng mạnh vào Amniyat và Al-Shabaab. Rất có khả năng những thất bại này sẽ còn tiếp tục với Amniyat, mọi thứ chung quy cũng là món tiền thưởng lớn treo trên mỗi đầu thủ lĩnh của nhóm này. Chẳng hạn như số tiền treo 5 triệu USD cho thành viên cấp cao của Amniyat là Mahad Karate. Mặc dù những tổn thất là đáng kể đối với Amniyat nhưng chúng không làm nao núng đối với đà thành công trong việc cung cấp tình báo và an ninh cho tổ chức Al-Shabaab rộng lớn hơn. Amniyat đã cắm sâu vào nhiều khía cạnh của chính phủ Somali và các cộng đồng dân cư địa phương đến nỗi những vụ giết chóc và đào ngũ chỉ càng làm củng cố quyền lực của nhóm này ngay trong Al-Shabaab.

Phan Bình (Tổng hợp)