Ăn chay không đúng cách, lợi bất cập hại

Muốn ăn các thực phẩm chay để chữa bệnh cần phải có tư vấn của bác sĩ

Bà Phan Thị L. ở thị trấn Hồ Xá bị tiểu đường gần 10 năm nay và luôn uống thuốc theo đơn của bác sĩ nên duy trì được chỉ số đường huyết ở mức cho phép. Tuy nhiên, từ năm ngoái đến nay, sau chuyến thăm con gái ở Hà Nội về, bà thay đổi chế độ ăn chay thực dưỡng với gạo lứt và muối mè mà không dùng thuốc. Ở chung cư nơi con gái bà sinh sống có nhiều người nghỉ hưu làm quen với phương pháp thực dưỡng đã lâu, ai cũng khỏe mạnh, tươi tắn nên bà L. bắt chước làm theo. Kiểm tra chỉ số đường huyết thấy ổn nên bà L. càng thêm tin tưởng vào phương pháp thực dưỡng có thể chữa được căn bệnh tiểu đường và nhiều căn bệnh khác. Bà L. còn hướng dẫn cho một số người quanh xóm cùng ăn giống mình. Tuy nhiên, được một thời gian bà L. phát hiện mình bị tê bì và phù chân tay nên đi bệnh viện khám. Tại đây, sau khi làm các xét nghiệm và hỏi về cách sinh hoạt, ăn uống, bác sĩ kết luận bà có dấu hiệu thiếu chất dinh dưỡng.

Từ khi ở bệnh viện về, con cái trong nhà đều khuyên mẹ trở lại chế độ ăn uống bình thường và phải uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ vì căn bệnh tiểu đường không thể chủ quan. Các con cũng đưa ra dẫn chứng cho bà về trường hợp một bệnh nhân mắc huyết áp phải dùng thuốc thường xuyên nhưng sau đó chuyển sang ăn cơm gạo lứt và muối mè suốt 40 ngày để chữa bệnh. Hiệu quả của phương pháp chữa bệnh này chưa thấy đâu mà một thời gian ngắn sau bệnh nhân đó bị rối loạn điện giải kali - magiê, rối loạn nhịp tim nặng phải nhập viện cấp cứu. Đây chính là trường hợp được các bác sĩ dẫn chứng để khuyến cáo những người khác, nhất là đối với những người đang điều trị bệnh phải xem xét lại chế độ ăn uống của mình cho khoa học. Bác sĩ Nguyễn Thanh Nhàn, Trường Cao đẳng y tế tỉnh cho biết: Bản chất của ăn chay thực dưỡng chỉ là chuyển đổi từ việc ăn thức ăn có nguồn gốc động vật sang thực vật. Vì vậy, dinh dưỡng trong bữa ăn cũng cần đầy đủ chất. Việc bệnh nhân không bổ sung vitamin từ rau xanh, đạm đã gây ra tình trạng rối loạn điện giải, khiến sức khỏe nguy kịch, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng.

Trước tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm, nhiều người chú trọng đến việc giữ gìn bữa ăn cho bản thân và gia đình, trong đó thực dưỡng được nhiều người theo đuổi. Tuy nhiên, phải tùy vào thể trạng của mỗi người mà lựa chọn cách ăn uống cho phù hợp và khoa học. Với những người có bệnh sẵn, chế độ ăn thiếu hụt quá nhiều chất dinh dưỡng sẽ khiến bệnh nhân bị rối loạn chuyển hóa nghiêm trọng. Những phản ứng cực mạnh sẽ xảy ra nếu chúng ta bỗng nhiên quay ngoắt sang một chế độ ăn uống hà khắc, cơ thể bắt buộc phải cố điều chỉnh lại bộ máy tiêu hóa suốt cả ngày lẫn đêm, gây sốc cho hệ thần kinh và cơ thể thiếu hụt nhiều chất dinh dưỡng. Ăn chay đang là trào lưu và được nhiều người coi là có ích để điều chỉnh một số căn bệnh liên quan đến lối sống và dinh dưỡng. Tuy nhiên ăn chay như thế nào mới tốt và phù hợp với sức khỏe?

Gần đây, nhiều người lan truyền cho nhau phương pháp điều trị ung thư bằng thực dưỡng của GS Ohsawa theo quy luật cân bằng âm dương. Tuy nhiên, một số bác sĩ khẳng định chưa có nghiên cứu nào chứng minh thực dưỡng tốt cho người bệnh ung thư. Ngược lại, người bệnh ung thư cần ăn đủ dinh dưỡng. Các vitamin, khoáng chất… mà thực phẩm cung cấp sẽ tham gia vào cơ thể, chỉ cần thiếu một trong số chất đó, toàn bộ cơ thể sẽ bị ảnh hưởng. Trên mạng xã hội đang có cuộc tranh cãi gay gắt giữa những người theo trường phái thực dưỡng và người có quan điểm “muốn chữa bệnh phải tuân thủ hướng dẫn của thầy thuốc” và các bác sĩ. Trong đó, những người theo phái thực dưỡng (có bán thực phẩm thực dưỡng như gạo lứt, dầu gấc...) đả phá những người theo phái tây y. Tuy nhiên, thực tế có người bệnh bị ung thư từ chối phác đồ điều trị của bệnh viện, thực hiện theo phương pháp chỉ ăn gạo lứt và tuân thủ hướng dẫn để “thải độc”, không ăn các thực phẩm khác kể cả trái cây dẫn đến suy kiệt sức khỏe.

Nhiều phương pháp mà một số người cho là tốt cho sức khỏe là do tìm hiểu trên internet hoặc truyền tai nhau dẫn đến tiền mất, tật mang. Ăn chay rất tốt cho sức khỏe, để người ăn chay đảm bảo sức khỏe, khẩu phần ăn cần đảm bảo các nguồn dinh dưỡng bao gồm: 50g protein/ngày từ các loại hạt, đậu vì củ quả không cung cấp đủ acid amin cho cơ thể. Thứ đến là thực phẩm có thể bổ sung canxi. Ngoài ra, chất béo rất cần thiết cho cơ thể và người ăn chay có thể tận dụng nguồn chất béo từ ngũ cốc nguyên cám. Các vi chất như kẽm, sắt thì có một thực phẩm chay rất giàu kẽm và sắt là đậu phụ. Các thực phẩm nên có trong bữa ăn như là dầu ăn, rau trái, chất bột đường và đạm (có trong các loại đậu đỗ, lạc, đậu Hòa Lan, vừng, đậu phụ...).

Đã có những người bệnh gặp nguy hiểm về sức khỏe vì chế độ ăn không đảm bảo. Mỗi người có một nhu cầu dinh dưỡng khác nhau, không nên tùy tiện sử dụng hướng dẫn chế độ ăn trên mạng hay theo hướng dẫn của ai đó, mà nên đến gặp bác sĩ tư vấn nếu muốn thay đổi chế độ ăn, nhất là khi muốn ăn để chữa bệnh.

Minh Thảo