Ấn Độ tăng tốc ký hiệp định thương mại giữa bão thuế quan Mỹ

Phó Thủ tướng Oman phụ trách quốc phòng Sayyid Shihab bin Tariq Al Said đón Thủ tướng Narendra Modi khi ông tới Muscat ngày 17/12 - Ảnh: Oman News Agency/Reuters

Năm 2025 mở màn tích cực cho quan hệ Ấn Độ - Mỹ, khi Thủ tướng Narendra Modi trở thành một trong những lãnh đạo đầu tiên được Tổng thống Mỹ Donald Trump đón tiếp tại Nhà Trắng sau khi ông Trump nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai.

Trong chuyến thăm này của ông Modi, hai nhà lãnh đạo nhất trí làm sâu sắc quan hệ song phương và nâng kim ngạch thương mại Ấn Độ - Mỹ lên 500 tỷ USD vào năm 2030, từ hơn 200 tỷ USD năm 2024. Hai bên cũng thông báo kế hoạch đàm phán hiệp định thương mại song phương vào mùa thu.

Tuy nhiên, quan hệ New Delhi - Washington nhanh chóng chuyển hướng căng thẳng khi ông Trump áp thuế quan 25% lên hàng hóa Ấn Độ từ ngày 7/8, rồi áp thêm mức phạt 25% do Ấn Độ mua dầu của Nga, có hiệu lực từ ngày 27/8.

Gần đây, Ấn Độ giảm mạnh nhập khẩu dầu từ Nga, sau khi chính quyền ông Trump áp trừng phạt lên 2 nhà sản xuất dầu lớn của Nga Rosneft và Lukoil. Tháng 11 vừa qua, tập đoàn Reliance Industries cho biết đã dừng nhập dầu thô Nga cho tổ hợp lọc dầu của doanh nghiệp ở miền Tây Ấn Độ. Dù vậy, New Delhi vẫn phải chịu mức thuế quan 50% của Mỹ - thị trường xuất khẩu lớn nhất của nước này.

Dù các lĩnh vực như bán dẫn, dược phẩm và năng lượng đến nay được miễn thuế quan, báo cáo của công ty tư vấn KPMG hồi tháng 9 cho rằng thuế quan vẫn có thể làm suy giảm sức cạnh tranh về giá của nhiều mặt hàng của Ấn Độ, gồm ô tô và phụ tùng, dệt may, đá quý và trang sức, thủy sản.

“Thuế quan mang tính trừng phạt của Mỹ đang tác động mạnh vào Tamil Nadu - bang trụ cột của nền kinh tế xuất khẩu Ấn Độ, làm gián đoạn sản xuất, đơn hàng và sinh kế trên khắp các khu công nghiệp”, ông M.K. Stalin, Thủ hiến bang Tamil Nadu ở miền Nam Ấn Độ, viết trên mạng xã hội X hôm 18/12.

Ông kêu gọi chính phủ sớm có biện pháp để giải quyết các bất đồng với Mỹ để bảo vệ các nhà xuất khẩu của bang và năng lực sản xuất của Ấn Độ.

Ở diễn biến khác, đồng rupee Ấn Độ giảm mạnh sau khi nhà đầu tư nước ngoài rút hàng tỷ USD khỏi thị trường cổ phiếu nước này để phản ứng với thuế quan Mỹ với hàng Ấn Độ. Đồng tiền này tiếp tục rơi xuống mức thấp kỷ lục khi nhu cầu suy yếu và đồng USD mạnh lên, theo đó trở thành một trong những đồng tiền giảm mạnh nhất châu Á.

Trong bối cảnh này, New Delhi đang đẩy nhanh đàm phán và ký thỏa thuận thương mại với các đối tác khác nhằm giảm tác động từ thuế quan Mỹ.

Ngày 22/12, Ấn Độ hoàn tất thỏa thuận mới nhất - một hiệp định thương mại tự do - với New Zealand. Trước đó 4 ngày, nước này ký Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện (CEPA) với Oman trong chuyến thăm của Thủ tướng Modi tới quốc gia vùng Vịnh.

Ngay sau thỏa thuận với Oman, Bộ Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ cho biết đây là hiệp định thương mại tự do thứ hai được New Delhi ký trong 6 tháng qua, sau thỏa thuận với Anh. Thỏa thuận nằm trong chiến lược ký kết với các nền kinh tế phát triển - những đối tác không cạnh tranh trực diện với các ngành thâm dụng lao động của Ấn Độ - nhằm tạo thêm cơ hội cho doanh nghiệp Ấn Độ.

Bộ này cho biết New Delhi đang tiếp tục đàm phán thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu (EU) và một số quốc gia khác.

Đáng chú ý, trong khi nhiều nước tìm cách giảm tác động từ thuế quan của ông Trump, xuất khẩu của Ấn Độ lại tăng mạnh trong tháng 11. Kim ngạch xuất sang Mỹ đạt khoảng 7 tỷ USD, tăng hơn 22% so với cùng kỳ năm trước.

“Sự tăng trưởng này nhiều khả năng đến từ các mặt hàng được miễn thuế quan hoặc ít chịu tác động, bên cạnh đó là cơ sở so sánh thấp của cùng kỳ năm 2024. Xuất khẩu tăng sau khi GDP của Ấn Độ tăng 8,2% trong quý 3, cao hơn mức 7,8% của quý trước đó”, ông Ajay Srivastava, nhà sáng lập tổ chức nghiên cứu chính sách thương mại Global Trade Research Initiative, nhận định với tờ báo Nikkei Asia.

Một thông cáo của Chính phủ Ấn Độ hôm 18/12 nêu rõ nhờ chiến dịch đa dạng hóa, đổi mới và cải cách thương mại mang tính chiến lược, Ấn Độ đang tiếp tục củng cố vị thế trên các thị trường toàn cầu. Theo đó, tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này, gồm hàng hóa và dịch vụ, tăng từ 64,05 tỷ USD tháng 11/2024 lên 73,99 tỷ USD trong tháng 11 vừa qua, tương đương mức tăng 15,52%.

Hiện tại, Mỹ và Ấn Độ vẫn đang duy trì trao đổi để tiếp tục giải quyết các bất đồng, hướng tới thỏa thuận thương mại. Trong chuyến làm việc tại New Delhi từ ngày 9-11/12, Phó đại diện Thương mại Mỹ Rick Switzer đã gặp Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ Piyush Goyal cùng các quan chức khác.

"Hai chính phủ vẫn duy trì trao đổi, tiến tới một hiệp định thương mại song phương đa lĩnh vực theo hướng công bằng, cân bằng và cùng có lợi", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ Randhir Jaiswal nói trước chuyến thăm của ông Switzer.

Trong một báo cáo gần đây, công ty chứng khoán Nomura của Nhật Bản nhận định Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Ấn Độ - Oman (CEPA) cho thấy Ấn Độ đang tìm cách đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và giảm phụ thuộc vào một nền kinh tế duy nhất.

"Vị trí chiến lược của Oman giúp Ấn Độ có cửa ngõ vào thị trường Trung Đông và châu Phi. New Delhi xem CEPA là khuôn mẫu cho chiến lược gắn kết rộng hơn với khu vực Vùng Vịnh", Nomura nhận xét trong báo cáo.

Ngọc Trang