Ấn Độ tham vọng lọt top 5 thế giới về điện hạt nhân

Ấn Độ xem xét cho phép đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực năng lượng hạt nhân. (Ảnh: AFP)

Hiện nay, nước này vận hành 23 lò phản ứng với tổng công suất khoảng 7,5 gigawatt (GW), chỉ chiếm khoảng 3% trong cơ cấu điện năng quốc gia - vốn vẫn phụ thuộc nhiều vào than đá. Con số còn khiêm tốn này chưa phản ánh hết tham vọng của New Delhi, khi họ muốn biến điện hạt nhân thành trụ cột cho tăng trưởng năng lượng và công nghiệp. Để đạt mục tiêu, Ấn Độ không chỉ mở rộng số lượng lò phản ứng mà còn tăng cường hợp tác công nghệ với các đối tác quốc tế.

Các dự án chiến lược trải dài khắp đất nước

Mạng lưới điện hạt nhân của Ấn Độ đang mở rộng nhanh chóng với 8-11 lò phản ứng mới, bổ sung thêm từ 6,6 đến 8,7 GW công suất. Tại bang Tamil Nadu, dự án Kudankulam hợp tác với Nga là tiêu điểm, với 4 tổ máy VVER-1000 do Rosatom cung cấp (số 3 đến 6).

Ở bang Haryana, dự án Gorakhpur (GHAVP) có 4 lò phản ứng, mỗi lò 700 MW, trong đó 2 đã khởi công. Bang Karnataka cũng đang triển khai 2 lò Kaiga 5 và 6 (700 MW mỗi lò) để củng cố nguồn điện.

Đặc biệt, tại Kalpakkam, lò phản ứng nhân giống nhanh thử nghiệm (PFBR) công suất 500 MW - do Trung tâm Nghiên cứu Nguyên tử Indira Gandhi (IGCAR) cùng Công ty BHAVINI phát triển - đánh dấu bước đi quan trọng của Ấn Độ vào công nghệ lò phản ứng nhanh dùng natri.

Tập đoàn Điện hạt nhân Ấn Độ (NPCIL) tiếp tục đóng vai trò trung tâm, trực tiếp triển khai phần lớn các dự án. NPCIL còn bắt tay với Tập đoàn Nhiệt điện Quốc gia (NTPC) qua liên doanh ASHVINI, trong đó nổi bật là dự án Mahi Banswara tại bang Rajasthan với 4 lò phản ứng nội địa, tổng công suất 2,8 GW. Đây được xem là một bước ngoặt trong chiến lược hạt nhân, nằm trong kế hoạch dài hạn nhằm tăng gấp đôi công suất điện hạt nhân trong vòng 10 năm tới.

Hợp tác quốc tế - Chìa khóa để bứt phá

Tham vọng của Ấn Độ không chỉ gói gọn trong các dự án nội địa. Tại bang Maharashtra, dự án Jaitapur hợp tác với Tập đoàn EDF (Pháp) dự kiến xây dựng 6 lò phản ứng EPR châu Âu, mỗi lò công suất 1.730 MW. Nếu hoàn tất, riêng dự án này sẽ bổ sung hơn 10 GW - đủ để thay đổi đáng kể vị thế hạt nhân của Ấn Độ trên bản đồ thế giới.

Với sự hỗ trợ công nghệ từ Nga ở Kudankulam và triển vọng hợp tác với Pháp tại Jaitapur, chương trình hạt nhân Ấn Độ ngày càng mang tầm vóc quốc tế, vượt xa thời kỳ chỉ dựa vào năng lực nội địa. Đây chính là nền tảng để New Delhi tăng tốc, tiến gần hơn tới vị trí top 5 toàn cầu trong lĩnh vực hạt nhân.

Tái định vị trong trật tự hạt nhân thế giới

Nếu hoàn tất các dự án đang xây dựng, tổng công suất điện hạt nhân của Ấn Độ sẽ đạt khoảng 15 GW - vượt qua nhiều quốc gia khác nhưng vẫn đứng sau Nhật Bản và Nga. Tuy nhiên, khi dự án Jaitapur cùng các kế hoạch khác đi vào vận hành, công suất có thể vượt 25 GW trong những năm 2030.

Khi đó, Ấn Độ nhiều khả năng sẽ vượt Nhật Bản, vươn lên nhóm 5 cường quốc hạt nhân hàng đầu, sánh vai với Mỹ, Pháp, Trung Quốc và Nga. Triển vọng này cho thấy New Delhi coi hạt nhân không chỉ là giải pháp năng lượng, mà còn là trụ cột chiến lược để vừa đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng, vừa củng cố khả năng tự chủ công nghệ.

Bài toán công nghiệp và chiến lược lâu dài

Lộ trình hạt nhân của Ấn Độ hướng tới việc mở rộng sự tham gia của nhiều thành phần. Các tập đoàn tư nhân lớn như Tata Power và Reliance đã bắt đầu thử sức ở mảng lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), đón đầu xu hướng tăng vai trò của khu vực tư nhân trong ngành hạt nhân. Song song, những cuộc thảo luận chính trị về việc nới lỏng quy định cho thấy chính phủ đang muốn hút thêm nguồn vốn xã hội hóa.

Trong bối cảnh đó, hạt nhân trở thành đòn bẩy chiến lược: Vừa đảm bảo an ninh năng lượng, vừa thúc đẩy phát triển công nghiệp, vừa mở rộng hợp tác quốc tế. Liệu tốc độ biến tham vọng này thành hiện thực sẽ quyết định việc Ấn Độ có thể sớm khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị hạt nhân toàn cầu, và gia tăng sức nặng trong trật tự thế giới hay không?

Nh.Thạch

AFP