An Giang ứng dụng công nghệ, chuyển sản xuất nông nghiệp xanh
Là tỉnh đầu nguồn sông Cửu Long, An Giang có lợi thế phát triển nông nghiệp nhưng cũng chịu tác động của biến đổi khí hậu, lũ thất thường, hạn hán và xâm nhập mặn. Tỉnh chuyển sang nông nghiệp 'thuận thiên', tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ và các mô hình sinh thái, hướng tới nền nông nghiệp xanh, phát thải thấp.
Mô hình nông nghiệp xanh tại An Giang: Trồng sen kết hợp nuôi cá trê vàng.
Lợi ích đa chiều từ mô hình “thuận thiên”
Tại xã An Cư, thị xã Tịnh Biên, mô hình “trồng sen, nuôi cá trê vàng, làm khô, kết hợp du lịch sinh thái” của Tổ hợp tác Tài Phát cho thấy hiệu quả khi chuyển từ độc canh lúa sang sản xuất đa dạng dựa vào tự nhiên. Trước đây, nhiều diện tích vùng đệm kênh Trà Sư chỉ sản xuất được hai vụ lúa, mùa lũ bỏ hoang nên thu nhập bấp bênh. Khi tham gia mô hình sinh kế trong Dự án Mekong NbS do WWF Việt Nam tài trợ, với sự tư vấn của Viện Biến đổi khí hậu (Trường Đại học An Giang), nông dân thay đổi cách canh tác và tổ chức lại sản xuất.
Từ gần 1ha đất, ông Nguyễn Tấn Tài liên kết với các hộ xung quanh, thuê thêm đất mở rộng diện tích. Nông dân được hỗ trợ giống, lưới đăng, thức ăn, tập huấn kỹ thuật và một phần chi phí chế biến; người dân đối ứng chủ yếu bằng công lao động và vật tư. Sau hơn ba tháng, mô hình đạt doanh thu hàng trăm triệu đồng, lợi nhuận cao hơn nhiều so với chỉ sản xuất lúa.
Mô hình gần như không sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Trên cùng một diện tích, bà con có nhiều nguồn thu từ sen, cá nuôi, cá đồng, sản phẩm khô cá và dịch vụ trải nghiệm đồng sen cho du khách. Thông qua kết nối của dự án và chính quyền, các sản phẩm trà sen, gương sen, khô cá… được đưa vào chuỗi tiêu thụ, góp phần nâng thu nhập và quảng bá hình ảnh nông nghiệp sinh thái vùng biên.
Theo Thạc sĩ Trịnh Phước Nguyên, Phó Viện trưởng Viện Biến đổi khí hậu, Trường đại học An Giang, An Giang có dư địa phát triển nông nghiệp hữu cơ, sinh thái, sản xuất “thuận thiên” – tôn trọng quy luật tự nhiên, tận dụng lợi thế lũ và hệ sinh thái đặc thù. Xu thế tiêu dùng nông sản sạch, có truy xuất nguồn gốc sẽ giúp gia tăng giá trị, nếu địa phương tổ chức lại sản xuất, đẩy mạnh liên kết với doanh nghiệp, hợp tác xã và các start-up nông nghiệp.
Những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh đã xuất hiện nhiều mô hình theo hướng này như lúa thông minh thích ứng biến đổi khí hậu, sản xuất hữu cơ, chăn nuôi tuần hoàn, trữ cá tự nhiên kết hợp trồng sen và du lịch sinh thái, trồng lúa ngập sâu mùa lũ, vừa góp phần bảo vệ môi trường, giảm phát thải, vừa tạo thêm sinh kế, nâng thu nhập cho nông dân.
Mô hình thí điểm trồng sen mùa lũ trong dự án Dự án Mekong NbS.
Tối ưu hóa lợi nhuận, nâng sức chống chịu
Để phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại và bền vững, An Giang đang triển khai Đề án cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp, tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030. Tỉnh duy trì, nhân rộng các mô hình nông nghiệp sinh thái, hữu cơ; đồng thời vận động người dân ứng dụng khoa học, công nghệ, giảm chi phí đầu vào, hướng tới sản xuất hàng hóa lớn, liên kết chặt chẽ với thị trường.
Bà Lưu Thị Lan, Quản lý dự án Mekong NbS (WWF Việt Nam) cho biết, WWF đang phối hợp với An Giang thí điểm mô hình sinh kế dựa vào thiên nhiên nhằm thay đổi thói quen canh tác phụ thuộc vào hóa chất, dựa vào hệ sinh thái tự nhiên để tăng năng suất, giảm dịch bệnh. Để tối ưu hóa lợi nhuận và bảo đảm tính bền vững, bà cho rằng An Giang cần đẩy mạnh cơ giới hóa, cải tiến quy trình sản xuất, kết hợp xây dựng kế hoạch thời vụ linh hoạt theo diễn biến khí hậu.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, việc thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao trên địa bàn đã mang lại kết quả tích cực. Diện tích tham gia đề án giúp nông dân giảm lượng giống gieo sạ, tăng năng suất, giảm chi phí sản xuất, nâng lợi nhuận trên mỗi héc-ta; đồng thời nâng tỷ lệ cơ giới hóa các khâu làm đất, gieo sạ, thu hoạch, góp phần giảm phát thải và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang Trần Thanh Hiệp cho biết, thời gian tới tỉnh phấn đấu mở rộng diện tích sản xuất đạt tiêu chí của quy trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp, đẩy mạnh chuyển đổi số, thu hút nguồn lực xã hội đầu tư vào nông nghiệp, phát triển các chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ, gắn với xây dựng thương hiệu, sản phẩm OCOP, du lịch sinh thái.
Với định hướng đó, nông nghiệp An Giang không chỉ dừng ở mục tiêu bảo đảm sản lượng, mà đang chuyển sang mô hình sản xuất xanh, ứng dụng công nghệ, phát thải thấp, tạo nền tảng để nông dân nâng cao thu nhập, đồng thời đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
