Ân tình tháng Ba với mẹ

Ảnh: minh họa

Mỗi khi nhớ về mẹ, ta lại nhớ về ngọn đèn khuya. Bây giờ không còn ngọn đèn hạt đỗ thắp dầu như xưa nữa. Hạt đỗ - hạt đèn đó được mẹ gieo xuống vườn mọc thêm hoa, thêm quả, với những mầm rễ rì rầm, thấm thía hơi ấm phù sa nhân nghĩa trong những ngày tháng ba giá rét.

Tháng ba là tháng có nhiều dự cảm. Vừa vòng qua giêng hai với bao dự cảm tâm linh, mong ước về một tương lai tốt đẹp, sum vầy cho con cháu. Tiếng Mẹ thân thương trong trìu mến nhân hòa của Đạo Mẫu thánh thiện. Màu áo nâu sồng của mẹ lên chùa có gì thật gần gũi như màu phù sa ấm áp. Mẹ thong thả lần chuỗi hạt thời gian. Từ khi cấy đon mạ, mẹ đã đi lui đến lúc tay liềm gặt hái thì dáng mẹ vẫn lưng còng. Tháng ba của mẹ là khoảng thời gian chùng lại sau những ngày tưng bừng nghỉ Tết. Bao mừng vui mẹ dồn hết cho Tết. Và bây giờ, trải ra những lo toan sắp tới.

Tháng ba của mẹ có ba loài hoa với ba sắc màu đặc trưng: Hoa gạo màu đỏ ối, tím là hoa xoan và trắng tinh khôi nồng nàn là hoa bưởi. Hoa gạo đỏ rực rỡ ban ngày, hoa bưởi thơm vào đêm và hoa xoan thì chúm chím, lặng lẽ, bịn rịn. Cả ba màu hoa đan xen vào nhau, thắm vào nhau, tôn vinh nhau và mang những nỗi niềm riêng thảng thốt. Hoa gạo (còn gọi là hoa mộc miên) mang tên một sản phẩm nhà nông như là khát khao mong mỏi. Hoa xoan, còn gọi là hoa “sầu đông”, vỏ ngoài thì khô nỏ, ngỡ như xôm xốp, nhẹ bâng mà ruột thật tươi ròng, ngâm bùn ao để dựng nhà ít khi mối mọt.

Còn hương bưởi tháng ba ta lần theo sẽ gặp dáng hình thon thả mái tóc dài của mẹ ta, chị ta. Nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn đã có một “Hương thầm” cho “Hương bưởi thơm cho lòng bối rối” bao người thì ông hoàng thơ tình - thi sĩ Xuân Diệu lại có cái thảng thốt, đắm đuối, vô cùng tinh tế mà chỉ có tuổi đang yêu mới nhận ra “Hoa bưởi thơm rồi, đêm đã khuya”. Hương thơm làm dịch chuyển cả không gian, thời gian và tâm trạng lòng người. Ôi, các sắc màu, hương vị các loài hoa ấy như mẹ ta thật bình dị, đơn sơ mà chưng cất bao vẻ đẹp thầm lặng cứ thế tỏa hương, cứ thế nồng nàn, đằm thắm.

Khi nghĩ về mẹ, ta thường nghĩ đến mái đầu tóc sương, đôi bàn tay nhăn nheo quen làm lụng, rồi vết chân chim rạn nơi mí mắt, hay tấm áo nâu sồng bạc màu của mẹ. Tất cả như có gì già nua, chất phác, đôn hậu. Và tôi, tôi thường nghĩ về dấu bàn chân mẹ tháng ba, dấu chân đã lội qua đời người với bao mưa nắng, với bao trầy trật, với bao vấp ngã và với bao dấn bước bấm vào mong manh thiếu hụt để vững chãi thêm, định vị cho mình một tư thế làm người.

Ôi, hương vị đất đai, ruộng đồng, cái mùi đất ngai ngái, thênh thênh sau luống cày vỡ. Cùng cánh đồng ấy, đất chiêm, đất mùa lại khác nhau. Đất chiêm hanh hao và se buốt, đất mùa nồng nã và chứa chan, đất lên mùi oi ả theo cái nắng chói chang, đất dịu hương khi lâm thâm mưa rắc hạt. Và tôi càng sửng sốt khi nhìn kỹ vào gót chân của mẹ, gót chân nứt nẻ, chằng chịt vết rạn như vết rạn mặt đồng mùa hạn hán. Gót chân quen đi đất chưa bao giờ ướm vào những đôi dép, đôi giày cao sang. Mẹ quen mộc mạc, đơn sơ, nhưng ấm áp nghĩa tình tin cậy. Và không gì êm ả hơn, đầm ấm bằng khi những sợi rơm vàng quấn quýt bàn chân mẹ. Dấu bàn chân mẹ thật háo hức, chộn rộn khi ra chợ làng. Mẹ thích chợ và chỉ đi chợ chứ ít khi vào siêu thị. Bởi, việc mua bán không chỉ giá cả, đổi trao, mặc cả mà mẹ thèm được nghe tiếng người, thèm được nâng lên đặt xuống. Khi ấy, tôi thấy bàn chân mẹ thật hồ hởi khi đứng khi ngồi, khi khom khi cúi, khi cười khi nói.

Tháng ba đến chợ, mẹ mới hóa thân, nhập vào với không khí nơi đây với mọi người. Thì đây, tất cả đều được tươi sạch, đều mới cắt, mới hái trong vườn, đánh lên, cất lên từ ao. Và mẹ không chỉ hỏi mua mà còn bán, mẹ bán đi cái vất vả để mua cái niềm vui nhỏ mọn. Mẹ xoay xở có chút đắn đo dò hỏi, ngón tay mẹ vuốt ve những đồng tiền lẻ. Tháng ba ân tình của mẹ khi bàn chân mẹ thật thanh thản khi ướm lên bậc thềm cửa chùa, dấu chân nhẹ tênh, chậm rãi bước đi có hậu, tay lần tràng hạt, chân lần tháng năm. Mẹ ướm chân mình vào cửa Phật, bỏ lại sau lưng những vất vả, nhọc nhằn, những ưu tư, vương vấn để hướng tới ánh hào quang, chân thiện, mở ra bao cõi ước mong.

Nguyễn Ngọc Phú