An toàn trong thời đại công nghệ cao

Trụ sở của Cơ quan cảnh sát châu Âu (Europol) tại The Hague, Hà Lan.

Theo Europol, AI “vô tình” đã giúp tội phạm gia tăng hiệu quả trong nhiều lĩnh vực như buôn bán ma túy, buôn người, tội phạm mạng và trộm cắp danh tính. Chuyên gia công nghệ Bruce Schneier, cố vấn của Europol thừa nhận: "AI đang giúp tội phạm trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết. Các phương pháp xác minh danh tính truyền thống không còn đủ hiệu quả để chống lại deepfake".

Bà Catherine De Bolle - Giám đốc điều hành Europol, cảnh báo: "Tội phạm có tổ chức ngày càng tinh vi hơn và được thúc đẩy mạnh mẽ trên nền tảng trực tuyến, gia tăng tốc độ nhờ AI và các công nghệ mới nổi. Đây là một cuộc đua giữa những kẻ lợi dụng công nghệ để phạm tội và những người sử dụng công nghệ để chống lại tội phạm. Chúng ta phải đảm bảo rằng lực lượng thực thi pháp luật luôn đi đầu".

Hồi giữa tháng 2 năm nay một Hội nghị thượng đỉnh hành động về AI đã được tổ chức tại thủ đô Paris (Pháp). Sự kiện diễn ra trong bối cảnh ngành công nghiệp AI chứng kiến nhiều biến động, đặc biệt là sự xuất hiện của mô hình AI mới, được cho là có tác động đáng kể đến thị trường toàn cầu. Phát biểu tại hội nghị, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đặt kỳ vọng hợp tác để thúc đẩy các mô hình AI nguồn mở, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển trong lĩnh vực này, cũng như phòng chống tội phạm công nghệ một cách hiệu quả.

Hội nghị có sự tham dự của nhiều nhà lãnh đạo cấp cao và doanh nhân trong ngành công nghệ, bao gồm Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance… cùng các lãnh đạo từ Thung lũng Silicon như Tổng Giám đốc OpenAI, Chủ tịch Microsoft và Tổng Giám đốc Google.

Chuyên gia về địa - công nghệ Nick Reiners nhận định rằng Hội nghị có thể là cơ hội để chứng kiến sự định hình lại cuộc cạnh tranh toàn cầu trong lĩnh vực này cũng như phối hợp trong cuộc đấu tranh chống tội phạm công nghệ cao khi lợi dụng AI.

AI đã trở thành xu hướng của sự phát triển, dù muốn dù không thì tới nay không quốc gia nào còn đứng ngoài cuộc đua. Dẫu rằng vẫn còn đó những lo ngại. Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới thường niên năm 2025 diễn ra tại Davos (Thụy Sĩ) cuối tháng 1/2025, cũng đã thu hút sự chú ý với các thảo luận tập trung vào sự phát triển của AI.

Đáng chú ý khi Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã đưa ra cảnh báo mạnh mẽ về hai mối đe dọa lớn đối với nhân loại: khủng hoảng khí hậu và sự phát triển không kiểm soát của AI. Ông Guterres kêu gọi các quốc gia cần hành động khẩn cấp để hạn chế biến đổi khí hậu và ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất. Về trí tuệ nhân tạo, ông Guterres nhấn mạnh, AI mang lại nhiều lợi ích trong cuộc sống nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro sâu sắc nếu không được quản lý đúng cách. Cảnh báo được đưa ra là: AI nếu không kiểm soát tốt có thể bị lợi dụng như một công cụ lừa gạt, phá vỡ nền kinh tế, làm suy yếu lòng tin vào các thể chế. Nó cũng có thể làm sâu sắc thêm bất bình đẳng, vì nhiều người không được hưởng lợi từ công nghệ này.

Từ đó, Tổng Thư ký Liên hợp quốc kêu gọi hợp tác toàn cầu để giải quyết các vấn đề, từ khủng hoảng khí hậu đến quản lý sự phát triển của trí tuệ nhân tạo.

Trong khi đó, các chuyên gia dự đoán với AI, loài người có thể sẽ đón nhận một sự thay đổi lớn hơn mọi thay đổi mà các công nghệ khác từng có trong lịch sử. Tiến sĩ Siqi Chen - Giám đốc điều hành của công ty khởi nghiệp Runway ở San Francisco (Mỹ) cho rằng những tiến bộ công nghệ trước đây, từ điện đến internet đã kích hoạt xã hội thay đổi mạnh mẽ. Tuy nhiên với AI, điều đó còn mạnh mẽ hơn. “Với AI, xã hội loài người sẽ đón nhận một sự thay đổi ở cấp độ lớn hơn mọi thay đổi công nghệ khác mà chúng ta từng có trong lịch sử" - TS Chen nói nhưng cũng cảnh báo “một sự thay đổi thú vị, nhưng cũng đáng sợ như một "con dao hai lưỡi".

Còn theo TS Jared Spataro - một lãnh đạo chủ chốt của tập đoàn Microsoft, Có thể ví AI như “linh hồn của công việc" nếu như phát huy được mặt tích cực và hạn chế được mặt tiêu cực. Đặc biệt không để tội phạm công nghệ cao lợi dụng và chi phối.

Với bà Sharon Zhou, đồng sáng lập của một công ty AI, cho biết công nghệ này "có thể đến với chúng ta nhanh hơn mức độ chúng ta có thể xử lý". Vì thế việc phải vượt lên để làm chủ nó phải là chiến lược tất nhiên nếu không muốn gặp nguy hiểm. Bà Zhou nói rằng công nghệ này đặt ra một câu hỏi về tương lai của nhân loại. "Nếu sắp có thứ gì đó mạnh hơn chúng ta và thông minh hơn chúng ta, thì điều đó có ý nghĩa gì đối với chúng ta? Và chúng ta khai thác nó? Hay nó khai thác chúng ta?"

Chính vì thế, an toàn là một "quy trình bắt buộc", nhà khoa học trưởng của OpenAI Ilya Sutskever cho biết trong một cuộc phỏng vấn với MIT Technology Review. Bà gợi ý rằng bản thân trật tự quốc tế có thể đang bị đe dọa nếu như AI bị các thế lực xấu lợi dụng.

Tổng Thư ký LHQ, ông Antonio Guterres từng nói: "Không ai an toàn cho đến khi tất cả đều an toàn". Trong thời đại AI bùng nổ như hiện nay, câu nói này càng mang tính thời sự bởi cuộc chiến chống tội phạm công nghệ cao không của riêng ai.

Thế Tuấn