Anh tính loại Trung Quốc khỏi dự án điện hạt nhân

Công trường xây dựng nhà máy điện hạt nhân Hinkley Point C. Ảnh: Getty

Sự thay đổi thái độ ở cấp cao nhất của Chính phủ Anh cũng ảnh hưởng đến đề xuất của tập đoàn điện hạt nhân Trung Quốc CGN về việc xây một nhà máy mới ở Essex bằng công nghệ lò phản ứng của Trung Quốc và đặt ra nhiều câu hỏi về chương trình điện hạt nhân của Anh trong tương lai.

Diễn biến này xảy ra khi quan hệ giữa London và Bắc Kinh trở nên căng thẳng vì cách Trung Quốc xử lý vấn đề Hong Kong và đối xử với cộng đồng thiểu số Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, cũng như vấn đề nguồn gốc đại dịch COVID-19, theo Financial Times. Năm ngoái, Ngoại trưởng Anh Dominic Raab nói rằng Anh không thể “làm việc như bình thường” với Bắc Kinh nữa. Hành động gay gắt nhất từ đó đến nay là quyết định loại thiết bị của Huawei khỏi mạng 5G của Anh. Mỹ cùng các đồng minh ở châu Âu và châu Á đang tích cực bàn cách ngăn chặn Trung Quốc chiếm đoạt những công nghệ nhạy cảm và tránh tình trạng quá phụ thuộc vào Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ hay hạ tầng thiết yếu.

Hợp tác giữa Anh và Trung Quốc trong lĩnh vực điện hạt nhân bắt đầu từ thỏa thuận năm 2015, mở đường để CGN sở hữu 20% dự án phát triển nhà máy điện hạt nhân Sizewell C bên bờ biển Suffolk, cùng với điều khoản cho phép tham gia quá trình xây dựng. Hai bên cũng ký thỏa thuận cho phép Trung Quốc đầu tư vào nhà máy điện hạt nhân Hinkley Point C công suất 3,2 gigawatt, đang được xây dựng ở Somerset.

Theo thỏa thuận này, CGN sẽ trở thành đơn vị phát triển chính của nhà máy điện hạt nhân Bradwell ở Essex, nơi dự kiến sử dụng công nghệ lò phản ứng Hualong HPR1000 của CGN. Thiết kế này đang trải qua quá trình thẩm định của giới chức Anh. Nhưng một nguồn tin nắm được tình hình tiết lộ rằng kế hoạch để Trung Quốc xây nhà máy điện hạt nhân nằm chỉ cách thủ đô London khoảng 50km này sẽ không thể bắt đầu. “Sẽ không có cơ hội để CGN xây Bradwell. Giống như cách đã làm với Huawei, họ (Chính phủ Anh) sẽ không để một công ty Trung Quốc xây một nhà máy điện hạt nhân mới”, nguồn tin nói với Financial Times.

Nguồn tin cũng cho biết đang có những cuộc thảo luận trong EDF, nhà thầu chính từ Pháp trong dự án Sizewell C, về việc tìm đối tác mới cho dự án để thay thế đối tác Trung Quốc. Một nguồn tin khác nắm được tình hình nói rằng Chính phủ Anh không muốn CGN tham gia dự án nào, nhưng hy vọng tập đoàn này sẽ rút lui mà không gây khó dễ. Cả CGN và EDF đều từ chối bình luận.

Các bộ trưởng Anh quan ngại về sự tham gia của CGN vào những công trình hạ tầng thiết yếu của Anh và tin rằng Sizewell sẽ khả thi nếu không có sự tham gia của công ty Trung Quốc. Nhà máy điện hạt nhân Đài Sơn của CGN ở miền nam Trung Quốc là nhà máy đầu tiên trên thế giới sử dụng công nghệ lò phản ứng EPR. Hơn 100 kỹ sư của CGN đang tham gia dự án ở Hinkley Point C và khoảng 50 kỹ sư khác đang làm việc ở Somerset. Việc loại CGN khỏi Sizewell sẽ mở đường cho việc EDF thu hút các nhà đầu tư hạ tầng từ Bắc Mỹ tham gia dự án.

Mỹ đưa CGN vào danh sách cấm xuất khẩu từ năm 2019 vì cáo buộc tập đoàn này đánh cắp công nghệ Mỹ để dùng vào mục đích quân sự. Chính phủ Anh từ chối xác nhận hay phủ nhận chuyện không cho phép CGN tham gia các dự án hạt nhân.

BÌNH GIANG