Áp lực học hành, thi cử, nhiều học sinh bị stress, mắc bệnh lý nguy hiểm

Tự gây thương tích để kiểm soát” cảm xúc

Áp lực học hành, gia đình lạnh lẽo và nỗi cô đơn đã đẩy T. vào vòng xoáy tự gây thương tích không tự tử (NSSI). Hành vi mà nhiều thanh thiếu niên từng trải qua.

T. lớn lên trong một gia đình, nơi tiếng cười hiếm hoi hơn tiếng cãi vã. Bố mẹ T. (một lao động tự do và một giáo viên) bận rộn trong guồng quay cơm áo, thiếu vắng sự kết nối. Ở trường, T. bị bạn bè trêu là “cô độc”, dần thu mình vào thế giới riêng với những cuốn nhật ký đầy nước mắt.

Áp lực học tập, nhất là sau lần bị mẹ mắng vì điểm kém đã đẩy em đến giới hạn của sự chịu đựng. T. cầm dao lam đã chuẩn bị sẵn rạch lên tay. T. không thấy đau, chỉ thấy như trút được gánh nặng. Những lần sau, vết cắt sâu dần, trở thành công cụ “kiểm soát” cảm xúc. T. mang theo dao lam trong cặp, tự rạch khi buồn chán, thậm chí không cần lý do rõ ràng.

Hành vi tự gây thương tích không tự tử (NSSI) nhiều thanh thiếu niên từng trải qua.

May mắn, T. được phát hiện kịp thời, đưa đến Viện Sức Khỏe Tâm Thần, Bệnh viện (BV) Bạch Mai được điều trị bằng thuốc chống trầm cảm kết hợp liệu pháp tâm lý. Qua 30 ngày, T. học cách nhận diện cảm xúc, chia sẻ với gia đình và tìm lại niềm vui trong học tập.

Các bác sĩ BV Bạch Mai cho biết, tự gây thương tích không tự tử là hành vi cố ý làm tổn thương cơ thể (như cắt, cào, đốt…) không nhằm mục đích kết thúc sự sống mà để xoa dịu những cảm xúc dồn nén như căng thẳng, trống rỗng hay bế tắc.

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Yến - Viện Sức Khỏe Tâm Thần, BV Bạch Mai cảnh báo, nếu không được can thiệp kịp thời, NSSI có thể để lại những hệ lụy khôn lường. Những vết cắt tưởng chừng chỉ in hằn trên da thịt thực chất là cửa ngõ dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng, thậm chí tử vong do tai nạn bất ngờ.

Còn tại BV E, thời gian gần đây, số ca bệnh lý tiêu hóa nguy hiểm có xu hướng gia tăng nhanh chóng, đặc biệt là các trường hợp viêm loét dạ dày – tá tràng dẫn đến thủng tạng rỗng.

Bệnh nhân N.H.V. (nữ, 15 tuổi, ở Hà Nội) nhập viện trong tình trạng đau bụng dữ dội vùng thượng vị, cơn đau lan khắp ổ bụng. Các bác sĩ phát hiện khí và dịch tự do trong ổ bụng – dấu hiệu điển hình của thủng tạng rỗng.

Bệnh nhi bị viêm phúc mạc do thủng ổ loét mặt trước hành tá tràng, được phẫu thuật nội soi cấp cứu khâu lỗ thủng hành tá tràng có kích thước 5mm, đồng thời làm sạch ổ bụng, tránh nguy cơ nhiễm trùng.

Nhờ xử lý kịp thời, sức khỏe của bệnh nhi đã ổn định, tuy nhiên vẫn cần theo dõi chặt chẽ và điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý để tránh tái phát.

Hóa giải áp lực

TS Nguyễn Đình Liên – Trưởng khoa Phẫu thuật thận tiết niệu và nam học, BV E cho biết, thủng tạng rỗng là một cấp cứu ngoại khoa nguy hiểm, có tỉ lệ tử vong cao nếu không được can thiệp kịp thời. Người bệnh cần được phẫu thuật cấp cứu sớm để tránh biến chứng nghiêm trọng.

Tuy nhiên, nhiều người chủ quan, lầm tưởng với các triệu chứng đau bụng thông thường dẫn đến việc bệnh diễn tiến ngày càng nặng, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm phúc mạc, nhiễm trùng, nhiễm độc ổ bụng, suy đa tạng… gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng người bệnh.

Bác sĩ Bệnh viện E khám, điều trị cho bệnh nhi N.H.V. (nữ, 15 tuổi, ở Hà Nội).

TS Nguyễn Đình Liên cảnh báo, trước đây, bệnh chủ yếu gặp ở nam giới độ tuổi 35-65, tuy nhiên, hiện nay số lượng người bệnh trẻ tuổi nhập viện do viêm loét dạ dày – tá tràng và biến chứng thủng tạng rỗng đang ngày một gia tăng.

Nguyên nhân có thể do stress; áp lực học tập; thói quen thức khuya; ăn uống thiếu khoa học; lạm dụng thuốc giảm đau, kháng viêm mà không có chỉ định của bác sĩ, dẫn đến kích ứng niêm mạc dạ dày, làm tăng nguy cơ loét và thủng…

Thực tế, thời gian qua, không ít trường hợp là học sinh phải nhập viện điều trị do bị rối loạn tâm thần, trầm cảm, xuất huyết tiêu hóa, thủng loét dạ dày, tá tràng, đặc biệt có những trường hợp đã xảy ra biến chứng nặng do áp lực học hành, thi cử…

Liên quan đến vấn đề này, TS Ngô Anh Vinh - Phó khoa Sức khỏe vị thành niên, BV Nhi T.Ư cho hay, ở độ tuổi vị thành niên, những thay đổi về nhận thức, thể chất, tâm lý và cảm xúc thường làm cho trẻ nhạy cảm hơn với mọi thứ xung quanh. Trẻ gặp khó khăn trong việc tự điều chỉnh để thích nghi trong mối quan hệ với mọi người và những vấn đề khác trong cuộc sống.

“Những áp lực vô hình trong cuộc sống hằng ngày của trẻ, nếu không được chia sẻ, hỗ trợ kịp thời và đúng cách sẽ dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực trong trẻ ngày càng nhiều thêm. Đây là yếu tố có thể dẫn đến những rối loạn tâm lý và làm tăng nguy cơ tự tử ở trẻ vị thành niên” - TS Ngô Anh Vinh cảnh báo.

Đề cập đến vấn đề tự gây thương tích không tự tử bác sĩ Nguyễn Hoàng Yến lưu ý, NSSI không phải hành vi “hư hỏng” hay “yếu đuối”. Đó là tiếng kêu cứu từ những đứa trẻ đang chịu đựng quá sức. Sự đồng hành của gia đình và can thiệp chuyên môn kịp thời có thể giúp các em tìm lại ánh sáng cuối đường hầm.

Theo các chuyên gia y tế, để hóa giải áp lực cho con, cha mẹ phải thay đổi, học cách nhìn áp lực bằng cách chuyển hướng sự tập trung sẽ làm cho áp lực không còn là tiêu cực.

Cha mẹ cần giúp con có kế hoạch học tập hợp lý, thời gian xen kẽ nghỉ ngơi, thư giãn, vận động thể chất; ăn uống khoa học, hợp vệ sinh, sinh hoạt điều độ, tránh thức khuya. Đặc biệt, cha mẹ nên động viên, khuyến khích tạo tâm trạng thoải mái cho trẻ.

Trong mùa thi, để tránh xuất hiện các vấn đề liên quan đến tiêu hóa, các thí sinh nên tập trung vào việc giảm căng thẳng thần kinh và tạo ra môi trường học tập và thi cử thoải mái và không áp lực quá lớn.

Thanh Bình