Áp lực lớn cho những tháng cuối năm

Có 9 bộ, cơ quan và 16 địa phương có tỷ lệ giải ngân trên bình quân chung cả nước; 29 bộ, cơ quan và 18 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình cả nước; 20 bộ, cơ quan và 26 địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn được Thủ tướng Chính phủ giao với số vốn hơn 26 nghìn tỷ đồng.

Với kết quả này, không khó hiểu khi tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về thúc đẩy đầu tư công năm 2025 (lần thứ tư) diễn ra vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đề nghị cần phân tích nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan, đâu là “điểm nghẽn” của việc giải ngân chậm, vướng gì, vướng ở đâu? Trong cùng mặt bằng pháp lý, điều kiện nhưng có nơi giải ngân xong…

Thực trạng này cũng đã được nêu trong các báo cáo tại Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội Khóa XV rằng quy mô đầu tư công lớn, nhưng tiến độ và hiệu quả giải ngân chưa tương xứng, đến hết tháng 9/2025 mới đạt khoảng 50% kế hoạch, gây áp lực lớn cho những tháng cuối năm. Một số dự án hạ tầng trọng điểm vẫn gặp khó khăn trong thi công…

Nguyên nhân dẫn đến những tồn tại, hạn chế trong giải ngân vốn đầu tư công, theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, quan trọng nhất là do công tác tổ chức thực hiện và công tác tổ chức thực hiện là do con người. Cụ thể, công tác chuẩn bị dự án còn sơ sài, phê duyệt chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư chưa phù hợp, xây dựng kế hoạch vốn chưa sát thực tế dẫn đến phải đề xuất điều chỉnh nhiều lần. Còn có tình trạng né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ được giao và sự phối hợp giữa các cơ quan còn thiếu chặt chẽ.

Còn tại phiên thảo luận tổ về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và 5 năm 2021 - 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 diễn ra vừa qua, một số ý kiến cũng đề nghị rà soát, thống kê, làm rõ các nguyên nhân khiến giải ngân đầu tư công chậm, gắn với trách nhiệm cụ thể vì nếu đánh giá chung chung sẽ khó tìm ra giải pháp hữu hiệu để cải thiện tiến độ và chất lượng giải ngân.

Cụ thể, theo nhận định của Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh, giải ngân đầu tư công chậm có một phần do khâu chuẩn bị, lập dự toán chưa tốt. Ví dụ, qua làm việc tại nhiều địa phương đã ghi nhận tình trạng có diện tích đất chưa được đưa vào quy hoạch hoặc dự báo giải phóng mặt bằng sẽ rất khó nhưng vẫn được đưa vào lập dự án. Đây là những vấn đề thuộc về quy trình, thủ tục triển khai dự án đầu tư công, không phải do thể chế, chính sách. Do đó, Chủ nhiệm Nguyễn Đắc Vinh đề nghị cần rà soát khâu lập dự toán dự án để kịp thời chấn chỉnh, bảo đảm hiệu quả thực hiện…

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng cho rằng, tiến độ giải ngân đầu tư công chậm trong thời gian qua có nguyên nhân do thực hiện chuẩn bị đầu tư chưa kỹ. Thông thường sẽ phân bổ vốn đầu tư công xong mới tiến hành chuẩn bị và triển khai dự án. Luật Đầu tư công đã có quy định tách phần chuẩn bị đầu tư thực hiện dự án nhưng phân bổ vốn đầu tư hiện nay thường chú ý thanh toán cho khối lượng dở dang và trả nợ, chưa bố trí thích đáng cho khâu chuẩn bị đầu tư, trong đó có thực hiện giải phóng mặt bằng. Do vậy, để nâng cao tiến độ và hiệu quả giải ngân đầu tư công, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị cần tập trung nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư. Kinh nghiệm ở các nước phát triển cũng cho thấy chuẩn bị đầu tư kỹ thì thi công sẽ rất nhanh…

Đến thời điểm này thời gian vật chất để giải ngân hơn 49% số vốn đầu tư công của năm 2025 chỉ là hơn 2 tháng. Do đó, như khẳng định của Thủ tướng Phạm Minh Chính thì phải xem giải ngân đầu tư công là nhiệm vụ chính trị quan trọng của cấp ủy, chính quyền. Phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, cán bộ nêu gương, phân công, đôn đốc, kiểm tra, tuyên truyền, vận động, kiểm điểm, phê bình, kỷ luật, khen thưởng nghiêm minh. Phân cấp, phân quyền, cá thể hóa trách nhiệm; chuẩn bị dự án kỹ càng, đúng quy định pháp luật. Bên cạnh đó, cần có giải pháp kịp thời, khả thi, hiệu quả để bảo đảm tiến độ, mục tiêu đề ra.

Ninh Hà