ASEAN bàn thảo với Canada, New Zealand về hợp tác chống Covid-19, bảo đảm an ninh khu vực

Sáng 5/8/2021, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã dự Hội nghị trực tuyến Bộ trưởng Ngoại giao (PMC) ASEAN - Canada. Bộ trưởng ngoại giao các nước ASEAN, Bộ trưởng Ngoại giao Canada Marc Garneau và Tổng Thư ký ASEAN cùng dự hội nghị này.

Bộ trưởng Marc Garneau khẳng định Canada luôn coi trọng quan hệ với ASEAN, đánh giá cao Việt Nam, Chủ tịch ASEAN 2020 và khẳng định tiếp tục ủng hộ Brunei trong vai trò Chủ tịch ASEAN 2021. Canada nhấn mạnh mong muốn cùng ASEAN nâng tầm quan hệ, tham gia sâu rộng hơn vào các cơ chế hợp tác khu vực do ASEAN chủ trì và sớm khởi động đàm phán Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Canada.

Khởi động đàm phán FTA ASEAN - Canada

Thay mặt ASEAN, Myanmar - nước điều phối quan hệ - hoan nghênh quan hệ ASEAN - Canada tiếp tục tiến triển, mặc dù bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh; tổng kim thương mại hai chiều đạt 16,2 tỷ USD và đầu tư từ Canada vào ASEAN đạt 5 tỷ USD trong 2020. Các nước ASEAN đánh giá cao việc Canada công bố đóng góp 3,5 triệu đô-la Canada (CND) cho Quỹ ứng phó ASEAN Covid-19 trong 5 năm tới, hỗ trợ ASEAN với gói vật tư y tế trị giá 4,5 triệu CND.

Hội nghị trực tuyến Bộ trưởng Ngoại giao (PMC) ASEAN - Canada.

Hai bên nhất trí sẽ ưu tiên hỗ trợ lẫn nhau ứng phó Covid-19, giảm thiểu các tác động do đại dịch và thúc đẩy phục hồi toàn diện, bền vững. Ngoài ra hai bên cũng cam kết đẩy mạnh hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư, duy trì ổn định kết nối chuỗi cung ứng. Trong năm 2021, ASEAN - Canada sẽ khởi động đàm phán về Khu vực mậu dịch tự do (FTA). Hai bên cũng sẽ thúc đẩy hợp tác thông qua triển khai Kế hoạch hành động giai đoạn mới 2021-2025.

Canada khẳng định tiếp tục triển khai các chương trình hợp tác giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao như Chương trình học bổng trao đổi phát triển giáo dục ASEAN - Canada (SEED), hỗ trợ doanh nghiệp, quản lý thiên tai, giáo dục, y tế và bình đẳng giới, ứng dụng công nghệ đổi mới sáng tạo, bảo đảm an ninh mạng, phát triển kinh tế số và đẩy mạnh hợp tác phát triển bền vững, ứng phó biến đổi khí hậu. Hai bên cũng nhất trí phối hợp tổ chức các hoạt động kỷ niệm 45 năm quan hệ đối tác ASEAN - Canada trong năm 2022.

Trao đổi ý kiến về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, các nước ASEAN và Canada nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực, nhất là ở Biển Đông, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay. Canada ủng hộ ASEAN thúc đẩy hợp tác, đối thoại, xây dựng lòng tin ở khu vực, đề cao luật pháp quốc tế, xây dựng trật tự khu vực dựa trên luật lệ, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước UNCLOS năm 1982, và hoàn tất xây dựng bộ Quy tắc ứng xử COC.

Canada hoan nghênh ASEAN chủ động thúc đẩy hòa giải, đối thoại, hỗ trợ Myanmar tìm giải pháp ổn định tình hình. Canada nhấn mạnh ủng hộ ASEAN triển khai thành công Đồng thuận 5 điểm của các Nhà lãnh đạo ASEAN.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn hoan nghênh Canada mong muốn làm sâu sắc hơn quan hệ với ASEAN, đóng góp tích cực cho các nỗ lực chung của ASEAN duy trì hòa bình, ổn định và phát triển tại khu vực. Bộ trưởng đề nghị Canada hỗ trợ ASEAN tiếp cận kịp thời, đầy đủ với vaccine Covid-19; thúc đẩy các giải pháp cụ thể trợ giúp các nước đang phát triển như các nước ASEAN giải quyết các tác động do đại dịch gây ra và thúc đẩy các nỗ lực phục hồi và phát triển; tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp ASEAN. Bộ trưởng cho biết Việt Nam ủng hộ khởi động đàm phán xây dựng Khu vực mậu dịch tự do (FTA) ASEAN - Canada, tạo thuận lợi cho thương mại và đầu tư. Ngoài ra, Bộ trưởng cũng đề nghị hai bên cần thúc đẩy nội dung hợp tác về phụ nữ, hòa bình và an ninh.

Chia sẻ ý kiến các nước, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh duy trì hòa bình, an ninh, môi trường biển, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, tuyến hàng hải quan trọng của thế giới, là lợi ích và trách nhiệm của các nước, trong đó có ASEAN và Canada. Khẳng định lập trường nguyên tắc nhất quán của ASEAN về Biển Đông, Bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của tăng cường xây dựng lòng tin, kiềm chế, không quân sự hóa, giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982. Bộ trưởng khẳng định ASEAN đang tích cực phối hợp với Trung Quốc xây dựng bộ Quy tắc ứng xử COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982 và và đề nghị Canada tiếp tục ủng hộ các nỗ lực của ASEAN trong vấn đề này.

New Zealand và ASEAN cam kết thúc đẩy an ninh khu vực

Cùng ngày đã diễn ra Hội nghị trực tuyến Bộ trưởng Ngoại giao (PMC) ASEAN – New Zealand. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Campuchia Prak Sokhonnn, trong vai trò nước điều phối quan hệ ASEAN – New Zealand và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao New Zealand Nanaia Mahuta đồng chủ trì Hội nghị này.

Tại Hội nghị, Bộ trưởng New Zealand cam kết phối hợp với ASEAN giảm thiểu các tác động do đại dịch Covid-19 gây ra và hỗ trợ thúc đẩy phục hồi bền vững, đồng thời thông báo đóng góp 1 triệu đô-la New Zealand cho Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19, tài trợ 29 triệu đô-la New Zealand hỗ trợ ASEAN ứng phó và giải quyết các tác động của dịch bệnh, trong đó dành 17 triệu đô-la New Zealand hỗ trợ cung ứng vaccine đồng đều trong khu vực. Bộ trưởng Nanaia Mahuta cho biết thêm New Zealand, thành viên sáng lập của viện Mekong, dành nhiều quan tâm tới phát triển bền vững trên sông Mê Công và có những cam kết mạnh mẽ, cụ thể về phát triển hợp tác giữa New Zealand với tiểu vùng Mekong.

Hội nghị trực tuyến Bộ trưởng Ngoại giao (PMC) ASEAN - New Zealand.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Campuchia thay mặt ASEAN hoan nghênh những tiến triển trong quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - New Zealand, nhấn mạnh nhu cầu phối hợp triển khai hiệu quả Tuyên bố tầm nhìn chung được thông qua tại Hội nghị cấp cao kỷ niệm 45 năm quan hệ ASEAN - New Zealand năm 2020, tập trung thúc đẩy các trụ cột hợp tác vì hòa bình, thịnh vượng, con người và hành tinh. Các nước ASEAN đánh giá cao New Zealand tích cực hỗ trợ ứng phó Covid-19 và phục hồi bền vững, đồng thời mong muốn phối hợp chặt chẽ với New Zealand làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược, thúc đẩy đối thoại, hợp tác duy trì ổn định, phát triển thịnh vượng ở khu vực, ứng phó hiệu quả với các thách thức nổi lên.

Hai bên nhất trí triển khai Kế hoạch hành động giai đoạn mới 2021 - 2025, ưu tiên hỗ trợ lẫn nhau trong ứng phó đại dịch và phục hồi bền vững, tập trung thúc đẩy hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư, ổn định chuỗi cung ứng khu vực, chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, giáo dục, bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu, quản lý thiên tai, nông nghệp thông minh, thu hẹp khoảng cách phát triển và hợp tác phát triển tiểu vùng trong đó có tiểu vùng Mekong. Hai bên khẳng định tiếp tục nỗ lực ủng hộ hệ thống thương mại đa phương quốc tế rộng mở, công bằng, dựa trên luật lệ và đẩy mạnh liên kết khu vực thông qua nâng cấp Hiệp định khu vực mậu dịch tự do ASEAN - Australia - New Zealand (AANZFTA) và thúc đẩy Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) sớm được phê chuẩn và có hiệu lực.

Trao đổi về tình hình thế giới và khu vực, ASEAN và New Zealand khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ đóng góp duy trì và bảo đảm hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực, trong đó có an ninh và an toàn hàng hải ở Biển Đông. New Zealand nhấn mạnh ủng hộ lập trường nguyên tắc của ASEAN, hoan nghênh ASEAN phát huy vai trò thúc đẩy đối thoại và xây dựng lòng tin, đảm bảo thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), xây dựng một bộ Quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982. New Zealand hoan nghênh vai trò và những nỗ lực của ASEAN chủ động thúc đẩy hòa giải, đối thoại, hỗ trợ Myanmar tìm giải pháp ổn định tình hình, khẳng định ủng hộ ASEAN triển khai thành công Đồng thuận 5 điểm của các Nhà lãnh đạo ASEAN.

Phát biểu tại Hội nghị, Trưởng đoàn Việt Nam khẳng định tầm quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - New Zealand đối với hòa bình, ổn định, thịnh vượng và bền vững tại khu vực. Việt Nam đề nghị New Zealand hỗ trợ ASEAN nâng cao năng lực ứng phó Covid-19, tiếp cận vaccine kịp thời và đồng đều; giảm thiểu các tác động do đại dịch và thúc đẩy phục hồi kinh tế thông qua duy trì thị trường mở và các chuỗi cung ứng. Việt Nam cũng mong hai bên sớm nâng cấp Hiệp định AANZFTA và hoàn tất Hiệp định dịch vụ hàng không khu vực ASEAN - New Zealand. Việt Nam khuyến khích New Zealand hỗ trợ ASEAN thu hẹp khoảng cách phát triển và thúc đẩy phát triển bền vững tại các tiểu vùng, trong đó có Mê Công.

Về Biển Đông, Trưởng đoàn Việt Nam nhấn mạnh các nước ASEAN và New Zealand chia sẻ lợi ích và trách nhiệm duy trì hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải tại Biển Đông, tuyến hàng hải huyết mạch của thế giới. Việt Nam tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông. ASEAN tích cực cùng Trung Quốc xây dựng bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.

Kết thúc Hội nghị, Brunei chính thức tiếp nhận vai trò điều phối quan hệ ASEAN - New Zealand trong giai đoạn 2021 - 2024.

Cẩm Anh