ASEAN phải giữ được 'luật hướng tâm' và nguyên tắc đồng thuận

Sự phát triển của ASEAN là rất đáng kinh ngạc

Phát biểu tại phiên khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025 với chủ đề "Xây dựng ASEAN đoàn kết, bao trùm và tự cường trong một thế giới biến động", Tổng thống Timor Leste Jose Ramos Horta bày tỏ vui mừng khi quay trở lại đất nước hình chữ S sau chuyến thăm rất thành công vào tháng 8/2024.

Tổng thống Timor Leste cho rằng sự phát triển của ASEAN là rất đáng kinh ngạc. Vượt qua đói nghèo, bất ổn chính trị và nhiều thách thức khác, ASEAN đã trở thành một nền kinh tế ổn định, năng động, đóng vai trò quan trọng trên trường quốc tế hiện nay.

Tổng thống Timor Leste Jose Ramos Horta

Nhìn lại hành trình kể từ khi ASEAN thành lập với nhiều thăng trầm, điều khẳng định vai trò quan trọng của ASEAN là sự đoàn kết, gắn kết, các tổ chức được xây dựng để đảm bảo sức mạnh về thể chế, nền tảng chung, tầm nhìn chung, nguyên tắc chung và có khả năng dự báo, thích ứng.

ASEAN chính là chất keo gắn kết các nền văn hóa, ngôn ngữ, tôn giáo, thể chế chính trị đa dạng của các quốc gia thành viên và ASEAN luôn đóng vai trò quyết định trong việc duy trì ổn định, sự hợp tác hữu nghị trong khu vực.

Theo Tổng thống Timor Leste, bối cảnh đa chiều hiện nay đòi hỏi phải đối thoại và hợp tác ngoại giao tích cực, ASEAN cần duy trì sự tập trung vào ngoại giao phòng ngừa, khả năng dự báo và ngăn ngừa căng thẳng. Và các quốc gia ASEAN có thể tin rằng sẽ không bị bỏ lại phía sau trong tương lai vì họ luôn có sự hỗ trợ từ các quốc gia thành viên khác.

Chỉ ra rằng ASEAN đang đối mặt với bối cảnh toàn cầu phức tạp và nhiều thách thức mới nổi, Tổng thống Timor Leste gợi ý một số điều cần làm cho tương lai của ASEAN bao gồm: Tiếp tục tham gia về các vấn đề an ninh; Tăng cường hội nhập kinh tế; Chuyển đổi số; Giải quyết các vấn đề biến đổi khí hậu; và Thúc đẩy tính toàn diện, công bằng.

Các đại biểu tham dự phiên khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025.

Trong bài phát biểu của mình, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Lào Saleumxay Kommasith đánh giá cao Việt Nam vì đã tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN lần thứ hai - một nền tảng quan trọng để các quốc gia thành viên cùng nhau thảo luận về các cơ hội và thách thức hiện tại cũng như trong tương lai của khu vực.

Nhấn mạnh chủ đề của Diễn đàn năm nay là "Xây dựng một ASEAN đoàn kết, bao trùm và kiên cường giữa những biến động toàn cầu", Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Lào cho rằng chủ đề này rất phù hợp và kịp thời khi thế giới đang chứng kiến những cơ hội và thách thức đa chiều xuất phát từ những biến đổi toàn cầu quan trọng, cũng như những chuyển dịch địa chính trị và kinh tế nhanh chóng, làm suy yếu chủ nghĩa đa phương và cản trở tăng trưởng bền vững.

Đây là những xu hướng lớn hiện tại và tương lai, đòi hỏi ASEAN phải có những phản ứng hiệu quả và đổi mới để đảm bảo một tương lai vững chắc.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Lào Saleumxay Kommasith.

Nêu bật những thành tựu của ASEAN kể từ khi thành lập vào năm 1967, ông Saleumxay Kommasith khẳng định, những thành tựu này là minh chứng cho tính thống nhất, vai trò trung tâm và sự phù hợp của ASEAN, đồng thời đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của ASEAN trong những thập kỷ tới.

Theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Lào, trong bối cảnh công nghệ tiến bộ nhanh chóng và bối cảnh địa chính trị, địa kinh tế phức tạp, ASEAN cần trở thành một cộng đồng sẵn sàng cho tương lai, trong đó tất cả các quốc gia thành viên ASEAN đều có khả năng thích ứng để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình xây dựng Cộng đồng ASEAN. Và sự đoàn kết, bao trùm và kiên cường là những yếu tố then chốt để đảm bảo sức mạnh và năng lực của ASEAN trong bối cảnh này.

Trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm ngoái, Lào đã tập trung vào việc xây dựng một ASEAN kết nối và kiên cường hơn. Năm nay, Malaysia với tư cách Chủ tịch ASEAN đặt mục tiêu đảm bảo tính bao trùm và phát triển bền vững của ASEAN. Tất cả những nỗ lực này đều hướng đến củng cố và nâng cao Cộng đồng ASEAN.

Nhìn về tương lai có cả cơ hội lẫn thách thức, ông Saleumxay Kommasith cho rằng ASEAN cần hợp tác chặt chẽ hơn để cùng nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức, và củng cố Cộng đồng ASEAN thông qua việc nâng cao khả năng thích ứng và thúc đẩy các giải pháp tập thể, hiệu quả, sáng tạo.

"Tôi tin tưởng rằng Diễn đàn lần này sẽ đưa ra những khuyến nghị thực tiễn và ý tưởng giá trị để hỗ trợ việc triển khai Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 một cách hiệu quả", Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Lào Saleumxay Kommasith kỳ vọng.

Phiên khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025.

Hợp tác tập thể luôn hiệu quả hơn hành động đơn lẻ

Đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong việc duy trì động lực tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN, qua đó góp phần xây dựng một ASEAN tự cường, đổi mới, lấy con người làm trung tâm, Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn kỳ vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025 sẽ tìm ra lời giải cho những thách thức không nhỏ của ASEAN, từ khủng hoảng địa chính trị, công nghệ mới nổi đến biến đổi khí hậu…

Theo Tổng thư ký, ASEAN đã trải qua nhiều thách thức trong quá khứ nhưng với tinh thần đoàn kết, ASEAN đã vượt qua tất cả, thúc đẩy hòa bình, ổn định cho các quốc gia thành viên và người dân.

"Những bài học ASEAN có thể rút ra trong quá trình đó là: Hợp tác tập thể luôn hiệu quả hơn hành động đơn lẻ và trong thách thức cũng sẽ có những cơ hội nếu như chúng ta biết nắm bắt. Đại dịch Covid-19 là một minh chứng khi đã thúc đẩy hợp tác mạnh mẽ hơn, giúp nền kinh tế ASEAN hội nhập mạnh mẽ", Tổng thư ký Kao Kim Hourn nhấn mạnh.

Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn.

Trong bối cảnh cạnh tranh nước lớn ngày càng gia tăng, Tổng thư ký ASEAN cho rằng ASEAN phải giữ vững những cam kết hợp tác, vai trò trung tâm, tận dụng năng lực ngoại giao và quyền lực mềm trong hợp tác quốc tế.

Theo ông Kao Kim Hourn, sự kiên cường của ASEAN phải bắt đầu từ bên trong, giữa các quốc gia thành viên, cách tiếp cận này mang lại lợi ích cho ASEAN trên các phương diện khác nhau, đặt nền móng để ASEAN trở thành đối tác hấp dẫn trên toàn cầu. Trong bối cảnh chủ nghĩa đa phương đang bị thách thức thì ASEAN vẫn là một biểu tượng của hợp tác khu vực, thích ứng, tự cường giữa nhiều biến động.

Tổng thư ký ASEAN khẳng định, ASEAN cần duy trì các cơ chế do ASEAN làm trung tâm như ASEAN+3, EAS, ARF, ADMM+… Đây là các nền tảng quan trọng, thúc đẩy hợp tác hiệu quả và thực chất, tránh những hiểu lầm giữa các quốc gia. ASEAN cũng cần thúc đẩy Tầm nhìn của ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP) cũng như các sáng kiến kết nối.

Ông Kao Kim Hourn chỉ rõ, hơn lúc nào hết, ASEAN phải biến tầm nhìn thành hành động trong một thế giới biến động, giữ được "luật hướng tâm" và nguyên tắc đồng thuận, đoàn kết nội khối giữa muôn vàn thách thức.

Mạnh Quốc - Hữu Thắng