Ðẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo ở Quảng Ninh

Sản xuất loa và tai nghe tại Nhà máy của Công ty Tonly Technology Limited, Khu công nghiệp Ðông Mai, thị xã Quảng Yên.

Những năm qua, tỉnh Quảng Ninh đẩy mạnh tái cơ cấu kinh tế từ “nâu” sang “xanh”, giảm dần những ngành lệ thuộc nhiều vào tài nguyên khoáng sản, có tác động lớn đến môi trường, thúc đẩy các ngành có hàm lượng công nghệ cao, công nghiệp thông minh, thân thiện với môi trường. Quảng Ninh xác định đẩy mạnh công nghiệp chế biến, chế tạo (CBCT) trở thành một trong ba trụ cột chính của ngành công nghiệp, động lực cho phát triển kinh tế.

Công nghiệp - động lực tăng trưởng kinh tế

Công nghiệp CBCT được tỉnh Quảng Ninh xác định là một trong những ngành kinh tế quan trọng, động lực dẫn dắt tăng trưởng của toàn ngành công nghiệp. Cùng với đó, tỉnh tập trung đẩy mạnh thực hiện các đột phá về hạ tầng giao thông, cải cách hành chính, phát triển nguồn nhân lực cả về số lượng và chất lượng, chuyển dịch tích cực cơ cấu lao động theo đúng định hướng chuyển đổi mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế.

Theo số liệu thống kê, năm 2010 Quảng Ninh mới có 291 doanh nghiệp (DN) CBCT, đến năm 2020 đã tăng lên 841, chiếm hơn 80% số DN toàn ngành công nghiệp của tỉnh. Tổng nguồn vốn đầu tư ngành công nghiệp CBCT giai đoạn 2010 - 2020 đạt gần 69 nghìn tỷ đồng, chiếm hơn 13% tổng vốn đầu tư toàn tỉnh, chiếm gần 29% tổng vốn toàn ngành công nghiệp và giải quyết việc làm cho hơn 54 nghìn lao động mỗi năm.

Một số lĩnh vực CBCT có nhiều lợi thế của Quảng Ninh như: dệt may, chế biến thực phẩm, cơ khí, chế biến vật liệu xây dựng... đang phát triển theo hướng bền vững, ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại trong sản xuất, nâng cao hiệu suất, bảo vệ môi trường; từng bước xây dựng được thương hiệu sản phẩm và khẳng định uy tín trên thị trường. Các dự án CBCT trong khu công nghiệp (KCN), khu kinh tế (KKT), cụm công nghiệp đã phát huy hiệu quả đầu tư, góp phần đẩy mạnh cơ cấu lại lao động, giải quyết việc làm, đóng góp lớn cho thu ngân sách nhà nước, bảo đảm an sinh xã hội địa phương. Sự tăng trưởng của công nghiệp CBCT đang dẫn dắt tăng trưởng chung toàn ngành công nghiệp giai đoạn vừa qua; tiếp tục từng bước trở thành động lực chính thúc đẩy sản xuất công nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Tháng 9-2020, tại KCN Việt Hưng (TP Hạ Long), Quảng Ninh đã tổ chức động thổ Tổ hợp công nghiệp phụ trợ ô-tô Thành Công Việt Hưng do Tập đoàn Thành Công làm chủ đầu tư. Việc triển khai Tổ hợp này có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện chủ trương thu hút các dự án công nghiệp CBCT sử dụng công nghệ hiện đại, thông minh, thân thiện môi trường; tạo sản phẩm có giá trị gia tăng cao; đóng góp vào số thu ngân sách nhà nước, phát triển kinh tế theo hướng bền vững mà Quảng Ninh đang định hướng trong giai đoạn 2020 - 2025.

Dự lễ khởi công, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Ðình Dũng đánh giá cao tỉnh Quảng Ninh đã chủ động thu hút, tạo điều kiện thuận lợi để DN xây dựng Tổ hợp công nghiệp phụ trợ ô-tô Thành Công Việt Hưng; nhấn mạnh, đây là dự án thể hiện tầm nhìn, cách làm bài bản vào lĩnh vực ô-tô nói chung, trong đó, có công nghiệp phụ trợ ô-tô. Tập đoàn Thành Công với vai trò đầu tàu trong chuỗi giá trị đã chủ động phát triển lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, đồng thời mở ra cơ hội cho các DN khác cùng tham gia chuỗi giá trị. Mới đây, nhà máy của Tập đoàn Foxconn tại KCN Ðông Mai (thị xã Quảng Yên) đã cho ra đời lô sản phẩm công nghệ cao, công nghiệp CBCT đầu tiên sản xuất tại Quảng Ninh. Theo tính toán của Tập đoàn, năm 2021 nhà máy sản xuất khoảng một triệu màn hình tinh thể lỏng và ti-vi, giá trị xuất khẩu khoảng 250 triệu USD...

Theo các chuyên gia kinh tế, Quảng Ninh có nhiều lợi thế để phát triển mạnh mẽ, vượt trội ngành công nghiệp CBCT khi có hệ thống cảng biển, dịch vụ logistics, các KCN, đường cao tốc, nhất là hệ thống các cặp cửa khẩu song phương với Trung Quốc, tạo thành chuỗi dây chuyền, liên kết khép kín. Vốn đầu tư ngành công nghiệp CBCT giai đoạn 2010 - 2020 tăng bình quân gần 6.900 tỷ đồng/năm; trong đó giai đoạn 2012 - 2014 vốn đầu tư tăng mạnh nhất, trung bình đạt 9.100 tỷ đồng/năm. Ðây cũng là giai đoạn ngành công nghiệp CBCT Quảng Ninh bắt đầu có bước chuyển dịch và phát triển mạnh mẽ. Giai đoạn hiện nay, ngành công nghiệp CBCT của tỉnh được xem là điểm sáng trong bối cảnh suy giảm kinh tế toàn cầu do dịch Covid-19 gây ra.

Tỉnh cũng thông qua Nghị quyết phát triển nhanh, bền vững ngành công nghiệp CBCT giai đoạn 2020 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, xác định phải đạt ba đột phá trong công nghiệp CBCT. Ðó là đột phá về thu hút tổng vốn đầu tư, tốc độ giá trị gia tăng ngành công nghiệp CBCT; đột phá về tỷ trọng đóng góp của công nghiệp CBCT trong GRDP và thu ngân sách địa phương; đột phá về thu hút lao động chất lượng cao gắn với tăng quy mô, chất lượng dân số thông qua phát triển công nghiệp CBCT. Các giải pháp được tập trung bàn thảo, trong đó chú ý bốn giải pháp cốt lõi: Quy hoạch mặt bằng sản xuất; hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ; nguồn nhân lực sẵn có, dễ tiếp cận; cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; môi trường sống an ninh, an toàn, văn minh, thân thiện.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Nguyễn Xuân Ký cho rằng, quan điểm, định hướng của tỉnh là phát triển nhanh, bền vững công nghiệp CBCT có trọng tâm, trọng điểm dựa trên tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của tỉnh và ở vùng, địa phương, KKT, KCN, nhất là các cơ chế ưu đãi trong các KKT để phát triển KCN và dự án công nghiệp CBCT.

Ðẩy mạnh thu hút đầu tư

Tỉnh Quảng Ninh xác định phát triển ngành công nghiệp CBCT với cơ cấu hợp lý theo ngành, có khả năng cạnh tranh, ưu tiên thu hút DN sử dụng công nghệ hiện đại, công nghệ sạch, ít hao hụt tài nguyên, tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu ở một số chuyên ngành, lĩnh vực, có khả năng đáp ứng cơ bản các yêu cầu của nền kinh tế và xuất khẩu.

Với tiềm năng, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh, Quảng Ninh đã sớm xây dựng các cơ chế, chính sách phát triển cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị công nghiệp hỗ trợ, khuyến khích DN đầu tư đổi mới thiết bị theo hướng tiên tiến, hiện đại, công nghệ cao, phát triển xanh. Ðồng thời, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, thuận lợi phát triển công nghiệp CBCT, tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh.

Quảng Ninh ưu tiên thu hút có chọn lọc các dự án công nghiệp CBCT công nghệ cao, công nghiệp thông minh, thân thiện môi trường, có giá trị gia tăng lớn, quản trị hiện đại, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả đất đai, tài nguyên đóng góp lớn vào tăng trưởng GRDP và thu ngân sách. Ðồng thời kết hợp chặt chẽ phát triển nhanh, bền vững công nghiệp CBCT với thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, lao động có kỹ năng, tăng nhanh quy mô và chất lượng dân số, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường, bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử, văn hóa. Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Nguyễn Xuân Ký khẳng định: Tỉnh phát triển công nghiệp CBCT gắn với phát triển các KCN bền vững theo mô hình “ba trong một” gồm: KCN, khu đô thị, khu dịch vụ với hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng bộ, hiện đại, tạo môi trường làm việc và môi trường sống văn minh, hiện đại an toàn, tạo việc làm, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng thu nhập cho người lao động và chất lượng cuộc sống cho người dân.

Năm 2021, Quảng Ninh sẽ đưa vào hoạt động nhiều dự án trọng điểm như đường cao tốc Vân Ðồn - Móng Cái (kết nối liên thông cao tốc Hà Nội - Hải Phòng - Hạ Long - Vân Ðồn), đường ven biển Hạ Long - Cẩm Phả, cầu Cửa Lục 1 nối hai bờ TP Hạ Long, góp phần hoàn thiện hạ tầng, tạo cơ hội để công nghiệp nói riêng và các ngành kinh tế nói chung có bước phát triển mới, giữ vững địa bàn an toàn và đà tăng trưởng trong trạng thái bình thường mới. Thời gian tới, Quảng Ninh tập trung thu hút có chọn lọc các dự án công nghiệp CBCT công nghệ cao, công nghiệp thông minh, thân thiện môi trường, có giá trị gia tăng lớn, đóng góp lớn vào tăng trưởng GRDP và thu ngân sách như: công nghiệp thông tin và truyền thông, công nghiệp điện tử - viễn thông, sản phẩm số, công nghiệp ô-tô, công nghiệp dược phẩm, công nghiệp năng lượng sạch, công nghiệp môi trường, công nghiệp thời trang... và thúc đẩy công nghiệp phụ trợ, phục vụ công nghiệp sản xuất, CBCT tại các KKT, KCN, cụm công nghiệp trên địa bàn một số địa phương: Hạ Long, Quảng Yên, Vân Ðồn, Hải Hà, Móng Cái.

Cùng với đó, tập trung phát triển các KCN, KKT theo định hướng, phù hợp với quy hoạch, khai thác các thế mạnh. KCN Việt Hưng (TP Hạ Long) trở thành KCN hỗ trợ, ưu tiên thu hút các dự án sản xuất, lắp ráp ô-tô, sản xuất máy móc, thiết bị phụ trợ. KCN Cái Lân sẽ được quy hoạch, cơ cấu lại, chuyển đổi ngành nghề trở thành KCN thông minh, công nghệ cao, công nghiệp sạch, sử dụng tiết kiệm, sử dụng hiệu quả đất đai; KCN Cảng biển Hải Hà và KCN Hải Yên (Móng Cái), phát triển thành trung tâm công nghiệp thời trang, công nghiệp sáng tạo khu vực phía bắc gắn với KKT Vân Ðồn, hướng tới thị trường xuất khẩu và tiêu thụ nội địa với các thương hiệu thời trang nổi tiếng thế giới; ưu tiên thu hút ngành dệt may công nghệ hiện đại, giá trị gia tăng cao, gắn với các quy trình sản xuất thông minh, tự động hóa, thân thiện với môi trường; sản xuất hàng tiêu dùng; sản xuất, lắp ráp hàng điện tử, thiết bị điện; sản xuất trang thiết bị y tế, công nghiệp công nghệ cao. Riêng KKT Vân Ðồn được định hướng trở thành trung tâm công nghiệp giải trí, công nghiệp văn hóa có ca-si-nô, du lịch biển đảo cao cấp. Ðồng thời, nơi đây cũng sẽ tập trung thu hút đầu tư một số ngành sử dụng công nghệ cao như: y dược, sinh học, công nghệ na-nô, công nghệ năng lượng và môi trường.

Phó Trưởng ban Quản lý KKT Quảng Ninh Hoàng Trung Kiên chia sẻ: Trước mắt, với nền tảng hạ tầng các KCN hiện có và đang được hoàn thiện, dự kiến trong năm 2021, các KCN, KKT thuộc địa bàn quản lý của Ban sẽ thu hút thêm từ 400 triệu đến 500 triệu USD. Trong đó, thu hút mới từ 10 đến 12 dự án, với tổng vốn đạt 350 đến 450 triệu USD và điều chỉnh tăng vốn cho năm đến sáu lượt dự án FDI với tổng vốn đầu tư tăng thêm khoảng 50 triệu USD.

Quảng Ninh đặt mục tiêu đến năm 2025, tỷ trọng ngành công nghiệp CBCT trong GRDP của tỉnh đạt 15%; đến năm 2030 đạt 20%. Ðể hiện thực hóa mục tiêu này, tỉnh đang tập trung phát triển nhanh, bền vững ngành công nghiệp CBCT giai đoạn 2020 -2025, tầm nhìn đến năm 2030 với quyết tâm đưa công nghiệp CBCT trở thành một trong ba trụ cột chính trong ngành công nghiệp của địa phương.

Bài và ảnh: QUANG THỌ