Ba loại thực phẩm tốt cho gan mà ít người biết

Củ cải trắng là một loại thực phẩm quen thuộc trong bữa cơm ở nhiều nước châu Á. Ảnh minh họa: H.V.

Dưỡng gan quan trọng nhất là làm can khí lưu thông, giữ gan ở trạng thái thoải mái. Trong tất cả phương pháp điều trị, chúng tôi luôn khuyến khích sử dụng thực liệu, dựa vào lý luận của y học cổ truyền để lựa chọn các thực phẩm phù hợp rồi chế biến thành đồ ǎn thức uống nhằm mục đích phòng chống bệnh tật, bảo vệ và nâng cao sức khỏe. Chúng ta hãy cùng điểm qua những loại thực phẩm có tác dụng sơ can lý khí.

- Đầu tiên là thực phẩm có vị chua

Trong ngũ hành của Đông y, gan tương ứng với vị chua. Các loại thực phẩm có vị chua như: Sơn tra, quýt, nho, kiwi, ngũ vị tử, ô mai, bạch thược, giấm… đều có thể dưỡng gan. Thông qua việc dưỡng can âm, can huyết, các loại thực phẩm này giúp chúng ta điều hòa gan.

Tuy nhiên, không nên ǎn nhiều đồ chua quanh nǎm. Mùa xuân can khí thịnh, nếu ǎn chua sẽ dễ "thêm dầu vào lửa", dẫn đến thừa can khí và dễ tổn thương tỳ vị. Do đó mùa xuân không nên ǎn nhiều đồ chua.

Thay vào đó, mùa thu là mùa thu hoạch, khí khô, là mùa của phế kinh (phổi), phổi thuộc kim trong ngũ hành, kim khắc mộc, do đó nên ǎn ít cay, nhiều chua để dưỡng can khí. Hoa quả mùa thu cũng rất nhiều loại chua, như quýt, sơn tra… đều giúp dưỡng âm nhuận táo, là lựa chọn hàng đầu trong việc bồi bổ gan.

Đương nhiên, nhiều hay ít ở đây chỉ là tương đối, nhưng mọi người cũng không nên ǎn quá nhiều. Ví dự như sơn tra (táo gai) có công dụng lưu thông khí, hoạt huyết, kiện tỳ, khai vị, hỗ trợ tiêu hóa, tan huyết...

Nhưng nếu lượng axit dạ dày cao thì bạn không nên ǎn nhiều đồ chua. Phụ nữ có thai lại càng phải tránh sử dụng sơn tra, vì nó thúc đẩy co bóp tử cung, ǎn nhiều dễ sảy thai. Hơn nữa, nếu thấy xuất hiện triệu chứng khí uất cũng không nên ǎn chua nhiều, vì đồ chua sẽ gây ra tình trạng trệ khí. Do đó dù thực phẩm tốt cho cơ thể thế nào, bạn cũng nên chú ý chỉ ǎn vừa đủ.

- Thứ hai là củ cải trắng

Đây là lựa chọn lý tnởng để sơ can lý khí, có lượng dinh dưỡng phong phú. Theo Bán thảo cưong mục [1] củ cải trắng có công dụng thúc đẩy tiêu hóa, tǎng khẩu vị, tǎng cường tốc độ nhu động của dạ dày và ruột, ngoài ra còn giúp kiện tỳ, thuận khí, sơ can, hoạt huyết. Có rất nhiều cách chế biến củ cải trắng: Bào sợi làm nộm, vừa mát lại vừa giải ngấy; hoặc củ cải xào, ǎn vừa miệng khá đưa cơm.

- Thứ ba là câu kỷ tử

Câu kỷ tử còn đnợc gọi là “minh mực tử ” (quả sáng mắt). Nhiều danh y trong lịch sử thnờng sử dụng vị thuốc này để điều trị các triệu chứng hoa mắt, quáng gà do thiếu máu trong gan.

Công dụng làm sáng mắt của câu kỷ tử là điều khỏi cần bàn cãi. Hơn nữa, y học hiện đại cũng đã chứng minh, polysaccharide (đường đa) trong câu kỷ tử có công dụng phục hồi các tổn thương gan, khôi phục chức nǎng và thúc đẩy quá trình tái tạo của các tế bào gan. Do đó, câu kỷ tử giúp bảo vệ gan, dưỡng can huyết.

Bình thường mọi ngnời có thể dùng nó để nấu cháo hoặc pha trà. Chú ý đừng dùng quá nhiều, người trưởng thành không nên sử dụng quá 20 g một ngày, nếu không sẽ dễ nóng trong.

Ngoài ra, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đưa ra danh sách bảy loại thực phẩm tốt cho gan để mọi người tham khảo, lần lượt là: Khoai lang, ngô, tảo bẹ, táo, sữa, hành tây và bí đao.

[1] Từ điển bách khoa của Trung Quốc về dược lý học được thầy thuốc Lý Thời Trân biên soạn vào thế kỷ XVI đầu thời nhà Minh. Đây được coi là tác phẩm y học hoàn chỉnh và chi tiết nhất trong lịch sử Đông y.

Thẩm Ninh/ Skybooks & NXB Dân trí