Ba nguyên nhân khiến đợt cháy rừng hiện nay ở Mỹ chưa từng có tiền lệ

Lửa cháy rừng bùng phát dữ dội, thiêu rụi nhiều ngôi nhà ở khu vực Pacific Palisades, Los Angeles (Mỹ) ngày 7/1/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Theo tờ The Guardian, ngay cả trong một bang đã trở nên quá quen thuộc với các vụ cháy rừng nghiêm trọng, đợt bùng phát nhanh chóng các đám cháy đang thiêu rụi khu vực Los Angeles vẫn khiến nhiều người sửng sốt, khiến hàng loạt cư dân phải di tản và để lại đằng sau những ngôi nhà bị cháy đen.

Ngày 8/1, khoảng 50.000 người đã được lệnh di tản trong bối cảnh ba đám cháy lớn và di chuyển nhanh đã tàn phá hàng nghìn hécta gần trung tâm thành phố lớn thứ hai của Mỹ, trong đó một đám cháy hoành hành ở phía Tây Pacific Palisades và một đám cháy khác ở vùng núi phía Đông trên Pasadena. Một đám cháy nhỏ hơn đã bùng phát ở khu ngoại ô phía Bắc của Los Angeles là Sylmar.

Các đám cháy đã khiến ít nhất 5 người thiệt mạng và nhiều người bị thương nghiêm trọng. Ông Gavin Newsom, Thống đốc California, đã gọi tình hình là “chưa từng có tiền lệ” khi ông ra lệnh cho 1.400 lính cứu hỏa tham gia dập tắt các đám cháy. Các đám cháy đã khiến bầu trời chuyển màu cam, gây mất điện cho hàng trăm nghìn người, tạo ra cảnh hoảng loạn khiến xe cộ ùn tắc trên đường, thiêu rụi nhiều ngôi nhà, trong đó có nhà của các ngôi sao điện ảnh Hollywood ở Malibu.

Theo ông Ariel Cohen, nhà khí tượng học tại Cơ quan Dự báo Thời tiết Quốc gia ở Los Angeles, mặc dù cháy rừng không phải là điều mới mẻ đối với California, nhưng một số yếu tố đã góp phần thổi bùng ngọn lửa, dẫn đến một trong những đợt bùng phát cháy lớn nhất trong lịch sử. Ông nói: “Tôi kêu gọi mọi người rằng nếu nhận được lệnh di tản, hãy nghiêm túc thực hiện. Mạng sống phụ thuộc vào điều đó”.

Xem video cháy rừng dữ dội ở Los Angeles (Nguồn: The Guardian):

Tại sao các đám cháy lại nghiêm trọng đến vậy? Có ba nguyên nhân mà các chuyên gia đã chỉ ra.

Gió mạnh Santa Ana có thể thổi bùng ngọn lửa

Các đám cháy đã lan nhanh chóng nhờ vào những cơn gió mạnh thổi với tốc độ lên đến 129 km/h, thậm chí lên tới 161 km/h ở một số khu vực miền núi.

Mùa đông ở California thường mang theo gió Santa Ana. Đây là những cơn gió khô và mạnh từ sa mạc rộng lớn phía Tây của Mỹ thổi vào miền Nam California. Những cơn gió này mang theo không khí khô và ấm, đẩy về phía bờ biển, ngược lại với không khí ẩm ướt thường xuyên từ đại dương Thái Bình Dương thổi vào khu vực này.

Điều này khiến độ ẩm giảm xuống, làm khô thảm thực vật dễ cháy và kích thích ngọn lửa. Gió Santa Ana từng góp phần gây ra một số đám cháy tồi tệ nhất ở California.

Cơ quan Dự báo Thời tiết Quốc gia đã cảnh báo trước khi xảy ra các đám cháy mới nhất ở Los Angeles: “Đây là một tình huống đặc biệt nguy hiểm.Nói cách khác, xét về thời tiết dễ gây cháy rừng thì tình trạng này là tồi tệ nhất”.

Khô hạn sau khi mưa nhiều

Cùng với gió mạnh, tình hình thời tiết gần đây ở miền Nam California đã khiến cháy rừng dữ dội hơn. Hai mùa đông có lượng mưa lớn, đặc biệt là vào năm 2022 và 2023, đã khiến thảm thực vật phát triển mạnh mẽ trên khắp khu vực Los Angeles, nhưng mùa đông này lại cực kỳ khô hạn, khi phần lớn miền Nam California đang trong tình trạng hạn hán.

Điều này có nghĩa là có rất nhiều cây cối, cỏ và bụi rậm có thể bắt lửa. Hầu hết trong số đó đều đang thiếu nước, khiến chúng dễ dàng bốc cháy hơn.

Theo nhà khoa học khí hậu Daniel Swain, mặc dù miền Bắc California đã có nhiều mưa trong mùa đông này, nhưng phân bổ lượng mưa không đều ở bang này, khi các khu vực ở miền Nam California đang trải qua những thời kỳ khô hạn tồi tệ nhất trong hơn 150 năm.

Ông Swain nói: “Hiện tại, vấn đề là tình trạng phân bổ giữa khu vực có mưa và không có mưa. Điều này sẽ không thay đổi trong ngắn hạn. Ngay cả trong dài hạn, tình trạng phân bổ không đều này sẽ tiếp tục trong suốt mùa, mặc dù hy vọng sẽ ít nghiêm trọng hơn”.

Khủng hoảng khí hậu đang làm gia tăng nhiệt độ

Mặc dù gió mạnh và điều kiện khô hạn đã làm các đám cháy ở Los Angeles trở nên nghiêm trọng hơn, nhưng tác động của cuộc khủng hoảng khí hậu đang khiến những đám cháy như vậy trở nên phổ biến và tàn khốc hơn.

Mới chỉ cách đây hai năm, California phải đối mặt với một đợt hạn hán kéo dài hàng thập kỷ, là một phần của “cơn hạn hán siêu lớn” trên khắp Mỹ mà các nhà nghiên cứu ước tính là tồi tệ nhất trong ít nhất 1.200 năm. Nhiệt độ toàn cầu tăng cao do đốt nhiên liệu hóa thạch đã làm gia tăng số ngày có thời tiết cháy rừng vì thực vật cũng như đất đai đã khô trong khi độ ẩm giảm.

Các đám cháy ở miền Tây nước Mỹ ngày càng trở nên thường xuyên và lớn hơn. Biến đổi khí hậu làm tăng nguy cơ cháy rừng lên khoảng 25% ở California. Mười trong số các đám cháy lớn nhất ở California đã xảy ra trong hai thập kỷ qua, trong đó 5 đám cháy trong số này xảy ra chỉ trong năm 2020.

Các nhà nghiên cứu đã tính toán rằng cuộc khủng hoảng khí hậu do con người gây ra đã góp phần làm tăng 172% diện tích đất bị cháy ở California kể từ những năm 1970. Dự báo con số này sẽ còn tăng trong những thập kỷ tới.

Thùy Dương/Báo Tin tức