Bà Sanae Takaichi, thách thức trên đường trở thành thủ tướng Nhật và sau đó

Con đường chính trị của bà Sanae Takaichi - người vừa giành chiến thắng trong cuộc bầu chọn Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền và khả năng lớn sẽ trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật - đã xuất hiện nhiều thách thức.

Thách thức đầu tiên, con đường để bà Takaichi trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật đã xuất hiện rào cản với việc đảng Komeito tuyên bố rút khỏi liên minh cầm quyền.

Và nếu vượt qua rào cản này, bà Takaichi một khi ở cương vị nữ thủ tướng Nhật sẽ đương đầu thế nào với những chướng ngại chính trị, kinh tế trong nước, cũng như những thách thức trong vấn đề đối ngoại?

Nữ chính trị gia theo đường lối cứng rắn

Theo tờ Nippon, bà Takaichi sinh năm 1957 tại tỉnh Nara - một vùng đất giàu truyền thống lịch sử ở Nhật. Sau khi tốt nghiệp đại học, năm 1984 bà theo học tại Viện Chính phủ và Quản lý Matsushita.

Trong thời gian ở đây, bà tham gia chương trình thực tập tại thủ đô Washington D.C., (Mỹ), làm việc trong văn phòng của một hạ nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ Mỹ. Tuy nhiên, trải nghiệm này vẫn chưa đưa bà lập tức bước vào chính trường. Bắt đầu từ năm 1989, bà làm phát thanh viên cho đài TV Asahi và gây tiếng vang nhờ các phân tích chính trị sắc sảo.

Năm 1992, bà Takaichi lần đầu tham gia tranh cử, với tư cách ứng viên độc lập tại khu vực Nara để giành ghế ở thượng viện. Dù thất bại nặng nề, bà không nản chí mà tiếp tục thử sức một năm sau đó khi ra tranh cử hạ viện và giành chiến thắng áp đảo tại Nara.

Năm 1994, bà Takaichi gia nhập đảng Shinshintō (Tân Biên giới) và tái đắc cử trong cuộc bầu cử hạ viện năm 1996, đại diện khu vực Nara 1. Tuy nhiên, thời gian gắn bó với đảng này không kéo dài lâu khi ngay sau khi nhận ghế hạ viện, bà rời đảng và gia nhập LDP.

Khi đã là thành viên LDP, bà gia nhập nhóm chính sách Seiwakai. Cựu Thủ tướng Yoshirō Mori đặc biệt nâng đỡ bà. Năm 2006, bà được bổ nhiệm vào nội các lần đầu tiên, giữ chức Bộ trưởng phụ trách Okinawa và các Vùng lãnh thổ phương Bắc.

Bà Sanae Takaichi vui mừng khi giành chiến thắng trong cuộc bầu chọn Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) ngày 4-10. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Năm 2012, khi LDP giành lại quyền điều hành đất nước từ đảng Dân chủ Nhật, bà trở thành nữ Chủ tịch đầu tiên của Hội đồng Nghiên cứu Chính sách - một cơ quan quyền lực của đảng. Hai năm sau, năm 2014, bà được bổ nhiệm làm nữ Bộ trưởng Nội vụ và Truyền thông đầu tiên của Nhật.

Dưới thời Thủ tướng Fumio Kishida (2021-2024), bà Takaichi một lần nữa được giao giữ chức Chủ tịch Hội đồng Nghiên cứu Chính sách của LDP kiêm Bộ trưởng phụ trách các vấn đề an ninh kinh tế.

Về chính trị, bà Takaichi chia sẻ quan điểm bảo thủ với cố Thủ tướng AbeShinzo và xem mình là người kế thừa chính trị của ông.

“Nhìn chung, bà ấy muốn đi xa hơn cả ông Abe trong việc xây dựng hệ thống an ninh nhằm bảo vệ người dân Nhật trước nhiều mối đe dọa rộng hơn - không chỉ là quân sự, mà còn về an ninh kinh tế, an ninh lương thực, và, như bà nhấn mạnh trong chiến dịch tranh cử, cả thách thức từ số lượng người nước ngoài và du lịch quá tải ngày càng tăng tại Nhật” - chuyên gia Tobias Harris nhận định với tờ Nikkei Asia.

Bà cũng nổi tiếng là người cởi mở trên mạng xã hội, thậm chí cuối năm 2024 còn chia sẻ việc mình vừa trải qua phẫu thuật mũi. Ngoài ra, bà Takaichi cũng chia sẻ bà là fan hâm mộ đội bóng chày Hanshin Tigers.

Theo giới quan sát, hiện vẫn còn phải chờ xem vị tân chủ tịch LDP này sẽ lèo lái đảng ra sao. Trong bài phát biểu sau khi giành chiến thắng, bà Takaichi nói với các đảng viên rằng họ đã “mở ra một kỷ nguyên mới cho đảng Dân chủ Tự do”.

Nhiều thách thức trong ngoài

Chiến thắng của bà Takaichi diễn ra sau khi Thủ tướng Shigeru Ishiba từ chức và đảng LDP mất thế đa số tại cả hai viện của quốc hội vào các năm 2024 và 2025, buộc đảng này phải điều hành chính phủ thiểu số.

Theo đài CNBC, điều này cũng có nghĩa là khi quốc hội Nhật nhóm họp vào ngày 15-10, các đảng đối lập về lý thuyết có thể ngăn chặn việc bà Takaichi được phê chuẩn làm thủ tướng.

Ngày 10-10 đã xuất hiện thách thức đầu tiên trên con đường của bà Takaichi trở thành nữ thủ tướng Nhật khi đảng Komeito trong liên minh chính phủ tuyên bố rút lui.

Sự tan rã đột ngột của liên minh cầm quyền kéo dài hàng thập niên tại Nhật đã phủ bóng lên con đường của bà Takaichi trở thành nữ thủ tướng đầu tiên.

Việc đảng Komeito rút lui khiến LDP rơi vào thế bấp bênh, vốn đã suy yếu sau nhiều thất bại trong các kỳ bầu cử gần đây. Theo tờ Kyodo News, Liên minh LDP-Komeito từng được xem là “nền tảng của nền tảng”, nay tan vỡ đã làm đảo lộn cán cân quyền lực trong quốc hội, tạo ra tình thế không đảng nào chiếm đa số ở cả hai viện.

Khoảng trống quyền lực này có thể làm phức tạp nỗ lực ngoại giao trước chuyến thăm dự kiến của Tổng thống Mỹ Donald Trump vào cuối tháng 10, đồng thời gây biến động thị trường tài chính.

“Đây là một tình huống hoàn toàn mới và đầy bất định đối với Nhật. Cơ hội để bà Takaichi được bầu làm thủ tướng đã giảm đáng kể, và hiện không đảng nào nắm quyền kiểm soát chắc chắn” - giáo sư khoa học chính trị Hiroshi Shiratori (ĐH Hosei) nhận định.

Điều này buộc bà Takaichi đạt phải tìm kiếm thỏa thuận với phe đối lập. Nếu đạt được thỏa thuận, chính phủ của bà sẽ phải đối mặt nhiều thách thức, bao gồm khủng hoảng chi phí sinh hoạt, việc quản lý quan hệ an ninh và thương mại với Tổng thống Trump, xử lý những lo ngại trong nước về số lượng người nước ngoài sinh sống hoặc du lịch tại Nhật ngày càng tăng.

Trong vấn đề kinh tế, bà Takaichi được xem là người ủng hộ “Abenomics” - chiến lược kinh tế của cố Thủ tướng Abe, dựa trên ba trụ cột: chính sách tiền tệ nới lỏng, chi tiêu tài khóa và cải cách cơ cấu.

“Chúng ta có thể đoán rằng bà ấy sẽ không làm giảm lạm phát, vì nếu bà tiếp tục đẩy mạnh chính sách Abenomics cũ - đồng nghĩa với việc đồng yen yếu hơn đáng kể và chi tiêu công nhiều hơn - thì điều đó có thể dẫn đến lạm phát cao hơn” - chuyên gia kinh tế William Pesek nhận định.

Theo ông Pesek, LDP chọn bà Takaichi vì cho rằng bà là người phù hợp nhất để ứng phó Tổng thống Trump. Tuần trước, bà Takaichi được cho là đã bày tỏ sự hoài nghi về thỏa thuận thương mại Mỹ - Nhật, và nói trong một chương trình của đài Fuji TV rằng khả năng “đàm phán lại” thỏa thuận này “không bị loại trừ”, ám chỉ cam kết đầu tư trị giá 550 tỉ USD của Nhật vào thị trường Mỹ.

Đối với Trung Quốc, bà Takaichi kêu gọi lập trường cứng rắn và cũng ủng hộ việc sửa đổi hiến pháp hòa bình của Nhật, đặc biệt là Điều 9 - điều khoản từ bỏ quyền tiến hành chiến tranh.

Với tư cách là cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế, bà cũng được xem là người có thiện cảm với Đài Loan - điều có thể khiến Bắc Kinh không hài lòng.

Ông Kei Okamura, Giám đốc điều hành kiêm Giám đốc danh mục đầu tư của công ty tài chính Neuberger Berman, nói với CNBC rằng bà Takaichi sẽ “rất, rất thận trọng” trong cách thể hiện quan điểm của mình, đặc biệt là về chính sách đối ngoại.

Ông cũng nhận định rằng bà Takaichi vẫn chưa từ bỏ các quan điểm dân tộc chủ nghĩa mạnh mẽ của mình. “Đây là điều mà tôi nghĩ chúng ta cần tiếp tục theo dõi kỹ lưỡng hơn, đặc biệt trong năm đầu tiên và có thể cả năm thứ hai của chính quyền này” - theo vị chuyên gia.

THẢO VY