Bạc Liêu: Sản xuất lúa 'không khói' giúp bảo vệ môi trường

Hợp tác xã (HTX) Thanh Sơn (xã Vĩnh Bình, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu) là đơn vị mạnh dạn đổi mới trong sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ, thân thiện với môi trường. Vụ lúa hè thu 2025, HTX này đã thử nghiệm sử dụng chế phẩm EMUNIV trên diện tích lúa 2ha. Sau hơn 3 tháng, đơn vị đã mạnh dạn tham gia mô hình trình diễn sử dụng chế phẩm EMUNIV để xử lý rơm rạ do Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Bạc Liêu phối hợp cùng Công ty CPART triển khai thực hiện, và kết quả mang đến thành công ngoài mong đợi.

Mô hình xử lý rơm rạ bằng chế phẩm sinh học EMUNIV trên vụ lúa đông xuân 2024 - 2025 ở xã Vĩnh Bình, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu

Ông Trần Văn Ngỗ, Giám đốc HTX Thanh Sơn, chia sẻ: “Lúc đầu tôi còn nghi ngại, bà con nông dân mình quen cách xử lý đốt rơm rạ sau khi thu hoạch lúa. Bởi cách xử lý này vừa đơn giản, nhanh, sạch đồng. Tuy nhiên, việc đốt rơm rạ gây ra nhiều khói bụi, làm cho đất đai cằn cỗi, bạc màu dẫn đến năng suất vụ mùa giảm. Do đó, để cải thiện đất bằng phân hữu cơ tôi đã quyết định thực hiện xử lý rơm rạ bằng cách tự phân hủy. Cách làm này giúp tăng độ phì nhiêu trong đất, giúp cây lúa tươi tốt mà không cần sử dụng quá nhiều phân bón”.

Theo đó, việc thử nghiệm sử dụng chế phẩm EMUNIV được thực hiện ngay sau khi thu hoạch lúa đông-xuân 2024 - 2025. Rơm rạ trên ruộng được giữ nguyên, sau đó rải đều chế phẩm EMUNIV trộn cùng phân hữu cơ trên ruộng. Chỉ trong vòng 15 - 20 ngày, rơm bắt đầu mục, không mùi, không hôi, không ảnh hưởng đến việc làm đất cho vụ sau.

Và điều mà những người làm nông như ông Ngỗ đều cảm nhận rất rõ rằng, trước đây cấy lúa xong phải chờ lâu lắm lúa mới bén rễ, có khi bị thối rễ dẫn tới mạ chết, nhưng từ khi thay đổi cách làm, lúa bén rễ nhanh, đều cây, đặc biệt là rễ chắc, không bị sâu bệnh tấn công sớm”.

Nhóm kỹ thuật phụ trách mô hình đã tiến hành so sánh với ruộng đối chứng không sử dụng chế phẩm EMUNIV trong vụ hè thu 2025, kết quả đưa ra khiến ông Ngỗ bất ngờ: năng suất đạt 6,69 tấn/ha, cao hơn đối chứng 0,38 tấn/ha. Đồng thời giảm được 60kg phân bón/ha nhờ dinh dưỡng từ rơm rạ phân hủy; chỉ còn 9 lần phun thuốc bảo vệ thực vật, trong khi ruộng đối chứng là 11 lần. Lợi nhuận tăng thêm 4,6 triệu đồng/ha và giảm chi phí sản xuất hơn 1,7 triệu đồng/ha.

Những con số về giảm chi phí, tăng năng suất, tăng lợi nhuận khi sử dụng chế phẩm EMUNIV tuy không quá lớn, nhưng với nông dân, đó là dấu hiệu cho thấy bước đi mới đang đúng hướng. “Quan trọng là đất khỏe lại, giảm được phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, giảm được công lao động, vụ sau khỏe hơn vụ trước, vậy mới có cái ăn lâu dài”, ông Ngỗ nói.

Mô hình giúp làm giảm phát thải khí nhà kính

Việc bỏ thói quen đốt rơm rạ tưởng chừng chỉ là chuyện nhỏ, nhưng với người dân vùng ĐBSCL đã gắn bó hàng chục năm với cách làm truyền thống, đó là một thay đổi lớn. “Bà con mình quen với ngọn lửa rồi. Lâu lâu thấy khói mới yên tâm là ruộng đã sạch. Giờ kêu không đốt, ai cũng lắc đầu. Nhưng khi thấy tôi làm có hiệu quả, mấy người xung quanh bắt đầu ghé qua xem, hỏi thăm, rồi học làm theo. Chuyện tưởng không làm được, giờ thành ra ai cũng tò mò”, ông Ngỗ cho biết thêm.

Bà Bùi Thị Hồng Hà, Trưởng phòng Vi sinh nông nghiệp - Trung tâm Nông nghiệp hữu cơ (Học viện Nông nghiệp Việt Nam), người trực tiếp giám sát mô hình cho hay: “Điểm nổi bật nhất khi sử dụng chế phẩm EMUNIV là vi sinh trong chế phẩm giúp phân giải nhanh cellulose, giữ lại dinh dưỡng hữu cơ trong đất, giảm phát thải khí nhà kính và giúp bộ rễ lúa phát triển tốt hơn, cây khỏe ngay từ giai đoạn mạ”.

Theo bà Hà, chỉ cần một mô hình thành công, hiệu ứng sẽ lan truyền trong cộng đồng nông dân rất mạnh. Và chính những mô hình nhỏ như ở xã Vĩnh Bình đang đóng vai trò gieo mầm cho một nền nông nghiệp ít phát thải và tái tạo sinh học.

Tỉnh Bạc Liêu đang từng bước cụ thể hóa chiến lược 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp bằng những mô hình thực tế như sử dụng chế phẩm EMUNIV. Lãnh đạo ngành nông nghiệp địa phương đánh giá, việc kết hợp khoa học kỹ thuật vào sản xuất không chỉ giúp cải thiện năng suất mà còn bảo vệ môi trường.

Trần Khải