Bắc Ninh: Trao quyền cho cấp xã, tạo thuận lợi trong giải phóng mặt bằng

Đó là hình ảnh quen thuộc từ ngày 1/7/2025, thời điểm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào vận hành, đưa cấp xã trở thành đơn vị trực tiếp thực hiện nhiệm vụ thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Việc trao quyền cho cơ sở đã tạo ra những thay đổi tích cực.

Chuyển biến từ cơ sở

Phường Việt Yên sau khi hợp nhất từ 4 đơn vị hành chính cũ đang triển khai 22 dự án giải phóng mặt bằng với tổng diện tích gần 380 ha. Trước đây, mỗi bước đều phải qua huyện/thị xã, khâu thẩm định thường mất cả tháng. Ông Thân Văn Thuần, Chủ tịch UBND phường cho biết: “Thuận lợi lớn nhất khi phân cấp là mọi việc được xử lý ngay tại phường. Người dân băn khoăn là chúng tôi giải thích trực tiếp, không phải chuyển từ đơn vị này sang đơn vị khác. Tổ công tác xuống tận nơi nên nắm được từng vướng mắc nhỏ, từ các phần mộ cho đến ranh giới mỗi thửa đất. Nhờ vậy, tiến độ các dự án rút ngắn rõ rệt”.

Phường Việt Yên thực hiện tốt công tác giải phóng mặt bằng, tạo điều kiện để khu dân cư thôn Như Thiết (giai đoạn 2) được triển khai đúng tiến độ.

Khu công nghiệp Việt Hàn giai đoạn 2 có tổng diện tích phải bồi thường, giải phóng mặt bằng hơn 147 ha (trên địa bàn phường Việt Yên là 126 ha, phường Nếnh hơn 21 ha). Đến hết tháng 6/2025 đã có 120 ha mặt bằng được các địa phương bàn giao cho chủ đầu tư. Hiện còn hơn 27 ha đang tiếp tục triển khai công tác giải phóng mặt bằng. Tại các khu phố, tỷ lệ đồng thuận tăng sau nhiều buổi vận động, hầu hết các hộ dân đã nhận kinh phí và bàn giao mặt bằng cho dự án.

Ông Nguyễn Anh Văn, đại diện Công ty trách nhiệm hữu hạn FUJI Phúc Long - chủ đầu tư Khu công nghiệp Việt Hàn - đánh giá: “Trước đây tiến độ phụ thuộc nhiều vào các cấp trung gian. Từ khi phân cấp cho phường, chúng tôi làm việc trực tiếp với tổ giải phóng mặt bằng, nắm được tiến độ từng ngày. Việc đối thoại với dân được tổ chức liên tục, hồ sơ không còn bị dồn ứ. Đây là thay đổi rất tích cực, giúp chủ đầu tư chủ động hơn trong kế hoạch triển khai”.

Tại phường Kinh Bắc, những buổi đối thoại về giá đất và phương án bồi thường giải phóng mặt bằng các dự án trọng điểm cũng được địa phương thường xuyên triển khai. Riêng Khu đô thị mới phía Tây Bắc (khu 1), phường đã hoàn tất 158,8 ha trích đo; 140,6 ha đã có thông báo thu hồi đất; 127,7 ha đã niêm yết dự thảo phương án bồi thường. Xác định tầm quan trọng của công tác giải phóng mặt bằng, Ban Chỉ đạo thực hiện dự án được thành lập và kiện toàn, phân rõ trách nhiệm từng thành viên để công tác triển khai đạt hiệu quả cao nhất. Theo lãnh đạo UBND phường Kinh Bắc, khối lượng công việc rất lớn, mỗi cán bộ phải xử lý hàng trăm bộ hồ sơ. Việc phân cấp cho phường giúp rút ngắn quy trình nhưng cũng đòi hỏi cán bộ cơ sở phải nắm chắc quy định pháp luật. Mong muốn tiếp tục được đào tạo, hướng dẫn sâu hơn để tránh sai sót và bảo đảm tiến độ các dự án trọng điểm.

Tăng cường phân cấp, nâng cao năng lực cán bộ cấp xã

Tỉnh Bắc Ninh đang triển khai công tác giải phóng mặt bằng hàng nghìn công trình, dự án. Trong đó có các dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia gồm: Dự án vành đai 4 - vùng Thủ đô Hà Nội; dự án tuyến đường kết nối sân bay Gia Bình với Thủ đô Hà Nội (đoạn qua địa phận tỉnh Bắc Ninh); dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình và các dự án liên quan; dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Cùng với đó là nhiều dự án trọng điểm của tỉnh như: Cầu Kênh Vàng; đầu tư xây dựng đường tỉnh 295C, 285B kết nối phường Kinh Bắc qua các khu công nghiệp với quốc lộ 3 mới; đường tỉnh 277B kết nối với cầu Hà Bắc 2, đường Vành đai 4; dự án cầu đường sắt Cẩm Lý Km24+134 tuyến đường sắt Kép - Hạ Long, đường nối khu công nghiệp Vân Trung và Quang Châu… Ngoài ra, hàng loạt dự án các khu đô thị lớn được triển khai đòi hỏi công tác giải phóng mặt bằng phải được thực hiện nhanh chóng, thông suốt. Để cấp xã thực hiện tốt nhiệm vụ cần có sự hỗ trợ từ các sở, ngành của tỉnh về nhân lực, chuyên môn, các quy định liên quan.

Việc phân cấp giải phóng mặt bằng cho cấp xã được tỉnh Bắc Ninh xác định là giải pháp quan trọng nhằm đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng đô thị, giao thông và khu công nghiệp. Sau gần nửa năm đã đạt kết quả tích cực, tỷ lệ đồng thuận của người dân tăng; thời gian xử lý hồ sơ rút ngắn; nhiều trường hợp được giải quyết trong 7-15 ngày. Quy trình minh bạch hơn nhờ niêm yết công khai, đối thoại nhiều vòng; điểm nóng, khiếu nại giảm; tiến độ các dự án lớn được cải thiện.

Tuy vậy, với lượng hồ sơ lớn, nhiều phường, xã gặp áp lực về nhân lực, quỹ tái định cư. Các sở, ngành đang phối hợp hỗ trợ xác nhận nguồn gốc đất, thẩm định giá, lập phương án bồi thường… nhằm giảm tải cho cơ sở.

Với mục tiêu nhanh chóng tháo gỡ vướng mắc, tỉnh đang xây dựng quy định mới về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thống nhất trên toàn tỉnh; ban hành hướng dẫn cụ thể; tập huấn cho cán bộ cơ sở về quy trình, biểu mẫu giải phóng mặt bằng. Các sở, ngành cũng được giao nhiệm vụ đồng hành, hỗ trợ cấp xã trong việc xác nhận nguồn gốc đất, lập phương án, thẩm định giá đất, rà soát quỹ nhà tái định cư. Những giải pháp này nhằm bảo đảm cấp xã có đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ mới, giảm áp lực, tránh sai sót và nâng cao hiệu quả giải phóng mặt bằng.

Việc phân cấp mạnh mẽ cho cấp xã trong công tác giải phóng mặt bằng là chủ trương phù hợp với yêu cầu phát triển của Bắc Ninh và đúng tinh thần của Luật Đất đai 2024. Thực tiễn tại các địa phương cho thấy, khi có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự phối hợp giữa các ngành, người dân được cung cấp thông tin đầy đủ, cấp xã có thể đảm nhiệm tốt vai trò trung tâm trong giải phóng mặt bằng, góp phần rút ngắn tiến độ dự án, thúc đẩy phát triển hạ tầng và kinh tế - xã hội của tỉnh.

Dương Hoàn